KALİTE ODAKLI KUR’ÂN ÖĞRETİMİ: BAZI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 14, 1 - 30, 30.06.2024

Hayati Tetik

Öz

Kur’ân-ı Kerîm iki cihan saadetini temin edecek öğretilerini fertlerin gönül dünyasına nakşetmeyi temel gaye edinmesi yanında lafzıyla da ibadet edilen İlâhî bir kelamdır. Kur’ân’ın bu niteliği, inzal edildiği ilk andan günümüze varıncaya dek Müslümanların bu kutsal hitabın eğitim-öğretimiyle uğraşmasının temel noktalarında birini oluşturmuştur. Bu bağlamda Kur’ân’ın daha iyi nasıl öğretileceği her dönemde işin ehlini fazlaca meşgul etmiştir. Çalışmamızda kalite odaklı bir eğitim tasavvurundan hareketle Kur’ân eğitiminde metodik gereksinimler, yöntem çeşitliliğinin artırılması, sunulan kaynak ve materyallerin zenginleştirmesi, izlenen değerlendirme biçiminin pedagojik ilkeler dâhilinde bilimsel kriterlere uygun hale getirilmesi, karşılaşılan engeller ve eğitim kurumlarında kalite artırımının parametrelerine dair bazı hususlara dikkat çekilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kuran, Öğretim, Problemler, Çözüm Önerileri

Kaynakça

• Adıgüzel, Mehmet. “Kur’an Öğretim Metotları ve Öğreticilik Vasıfları”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2003), 214.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü Aḥmed b. Ḥanbel. thk. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Alemdar, Yusuf. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân Dersleri ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 208.
• Barman, Abdullah; Aydar, Sıdıka Tuba. Öğretmen-Öğrenci-Veli İletişimi. Ankara: Çankaya Kılıçaslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Yay., 2017.
• Bayraktar, Faruk. İslâm Eğitiminde Öğretmen-Öğrenci Münâsebetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., 1989.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Şu‘abu’l-îmân. thk. Abdu’l-Alî Abdu’lHamîd Hâmid vd. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. Sahihu’l-Buhârî. thk. Muhammed Zuheyr b. Nâsır. Dimaşk: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Büyükkaragöz, Savaş; Çivi, Cuma. Genel Öğretim Metotları. İstanbul: Öz Eğitim Yay., 1996.
• Celal, Sadreddin. Pedagoji. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1930.
• Çelebi, Ahmed. İslâmda Eğitim-Öğretim Tarihi. çev. Ali Yardım. İstanbul: Damla Yay., 1976.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yay., 2011.
• Çollak, Fatih. “Kur’ân-ı Kerim Öğretim Teknikleri”. Etkili Din Öğretimi. ed. Şaban Karaköse. İstanbul: TİDEF Yay., 2009.
• Dağ, Mehmet. “Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler Sempozyumu”. Muş: Muş Alparslan Üniversitesi Yay, 2012.
• Davudoğlu, Ahmet. Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1974.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyi’d-Dîn Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, ts.
• Erciyes, Gülnur. “Öğretim Yöntem ve Teknikleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Şeref Tan. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2007.
• Farabî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ. es-Siyâseti’lMedeniyye. trc. Mehmet Aydın, Abdulkadir Şener, Rahmi Ayas. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, 1980.
• Gültekin, Sadık. Başarılı Sözler. İstanbul: Başlık Yayın Grubu, 2007.
• Güven, Bülent. “Öğretim İlke ve Yöntemleriyle İlgili Temel Kavramlar”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Şeref Tan. Ankara: Pegem Yay. 2007.
• H. Gardner. Multiple Intelligences: The Theory in Practice. New York: Basic Books, 1998.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ‘alâ Sahîheyn. thk. Mustafa Abdulkâdir ‘Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1411/1990. https://tr-tr.facebook.com/DoganCuceloglu/posts/10152547414668041/
• İbn Abdi’l-Berr. Câmi‘u beyâni’l-‘ilm. Medine 1978.
• İbn Cema‘a, İbrahim b. Sa’dullah el-Kinânî. Tezkiratu’s-sâmi’ ve’l-mütekellim fî edebi’l-âlim ve’l-müteallim. thk. Muhammed Hâşim en-Nedvî. Haydarabad 1353.
• İbn Ebî Şeybe. el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Haldun. Mukaddime. trc. Z. Kadiri Ugan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-‘Arabî, ts.
• İbn Mücâhid. Kitâbü’s-seb‘a. nşr. Şevkî Dayf. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1988.
• Kablan, Zeynel. “Öğretmen Adaylarının Derse Devamının Öğrenme Başarısına Etkisi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25/1 (2009), 22-32.
• Kaya, Davut. “Kur’ân-ı Kerim Öğretim Yöntemlerinin Geliştirilmesi”. Etkili Din Öğretimi. ed. Şaban Karaköse. İstanbul: TİDEF Yay., 2009.
• Kurtubî, Abdulvehhâb b. Muhammed. el-Muvaddah fi’t-tecvîd. thk. Ğânîm Kaddûrî elHamed. Amman: Dâru Ammar, 2000.
• Küçükahmet, Leyla. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Özkan Matbaacılık, 1995.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn. Beyrut 1398.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, el-Kaysî. er-Ri‘âye li tecvîdi’l-kırâe ve tahkîki lafzi’t-tilâve. thk. Gânim Kaddûrî el-Hamed. Amman: Dâru Ammâr, 1996.
• Muhammed Ebû Zehra. Ebû Hanife. trc. Osman Keskioğlu. İstanbul: Üçdal Neşriyat 1966.
• Muhâsibî, Ebû Abdillâh Hâris b. Esed el-Muhâsibî el-Anezî. Risâletü’l-müsterşidîn. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. Halep 1391/1971.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Saḥîḥu Müslim. thk. Muhammed Fuâd ‘Abdu’l-Bâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts. Nüveyrî, Ebu’l-Kasım Ali. Şerhu Tayyibeti'n-Neşr. İstanbul: Üsküdar Hacıselimağa Kütüphanesi, 16/4.
• Öcal, Mustafa. (Temel Eğitim ve Orta Öğretimde) Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1990.
• Pala, Aynur. “Öğrenme ve Öğretim İlkeleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Şeref Tan. Ankara: Pegem Yay., 2007.
• Pâluvî, Abdulfettah. Zübdetu’l-irfân fî vucûhi’l-Kur’ân. İstanbul: Âsitâne, 1894.
• Paul Guillaume. Psikoloji. çev. Refia Şemin, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1970.
• Pazarlı, Osman. Din Eğitimi ve Öğretiminde Genel Metodlar. İstanbul: İrfan Yay., 1967.
• Pehlivan, Ayşe. Kur’an Tilâvetinde Nitelik Problemi ve İdeal Kur’an Eğitimine Dair Tespit ve Öneriler. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Pressey ve Robinson. Psikoloji ve Yeni Eğitim. trc. H. Tan. İstanbul: MEB Yay. 1975.
• Sünbül, Ali Murat. Öğretim İlke ve Yöntemleri, Konya: Eğitim Kitabevi, 2010.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. Mu‘cemü’lKebîr. thk. Hamdi b. Abdulmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994.
• Tahâvî. Şerhu Müşkili’l-Âsâr. thk. Şuayb el-Arnaûd. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1415.
• Tan, Şeref. “Öğretimin Materyallerle Desteklenmesi”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Şeref Tan. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2007.
• Tan, Şeref. “Öğretmen Nitelikleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Şeref Tan. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2007.
• Taşköprizâde Ahmet Efendi. Mevzûâtu’l-‘ulûm. İstanbul: İkdam Matbaası, 1313.
• Tetik, Hayati. Zernûcî ve Ta'limü'l-Müteallim'de Eğitim-Öğretim. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1991.
• Tetik, İbrahim. “Kur’ân Kıraatinde İmâle ve Feth’in Kitâbî Referansları”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi (İLTED), 53 (2020). 41-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilted/issue/55344/692260.
• Tetik, İbrahim. “Lafız, Anlam ve Amel Boyutlarıyla Hz. Peygamber’in Kur’ân Tilaveti”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 19 (2021). 136-164. https://dergipark.org.tr/tr/pub/rteuifd/issue/63021/900594.
• Tetik, İbrahim. “Nüzul Döneminde Kur’ân Hıfzının Dinsel ve Sosyo-Kültürel Dinamikleri”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim]. (2021), 21/1 http://marife.org/tr/pub/issue/63235/891780.
• Tetik, İbrahim. “Tecvîd Kelimesinin Semantik Analizi”. Universal Journal of Theology. 2/3 (2017). 179-197. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/354226.
• Tetik, İbrahim. Tarihsel, Bilimsel ve Siyasal Boyutlarıyla Âsım Kıraati Hafs Rivayetinin Şöhret Bulma Nedenleri. Ankara: İlahiyat, 2021.
• Tetik, Necati. “Kur’an Tilâvetinin veya Kıraat İlminin Öğretilmesi Usulleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (1990), 239-244.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). Sünenü Tirmizî. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Gârbi’l-İslâmî, 1998.
• Varış, Fatma. Eğitimde Program Geliştirme Teori ve Teknikler. Ankara: Alkım Yayıncılık, 1994.
• Y. Akyüz. Çağdaş Eğitim Düşünürleri Ders Notları. Ankara: A. Ü Eğitim Bilimleri Fakültesi Yay., 1983.
• Yılmaz, Ali. “Tilâvet Âdâbı”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 27 (2007). 137-160.
• Yılmaz, Nazif. Kur’ân-ı Kerim’i Nasıl Öğretelim? İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yay., 2016.
• Zühal Çubukçu vd., “Yönetici, Öğretmen, Öğrenci ve Veli Gözünde Öğretmenin Sahip Olması Gereken Değerler”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi 2/1 (2012), 34.