Sater (Satureja hortensis L.) bitkisinin bitkisel ve verim özellikleri üzerine farklı azot dozlarının etkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 112 - 121, 31.12.2024

Nurdan Gül Körük , Osman Gedik

Öz

Satureja hortensis L. kekik olarak kullanılan, tıbbi ve aromatik bitkiler arasında yer alan önemli bir türdür. Yapılan bu çalışma, artan azot dozlarında (0, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45 kg da-1) Satureja hortensis’in bitkisel ve verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Kahramanmaraş merkez şartlarında yürütülmüştür. Deneme Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında tesadüf blokları faktöriyel deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede alınan ölçümlerin sonuçlarına göre; bitki boyu 41.58-48.61 cm, bitkide yan dal sayısı 8.51-23.43 adet bitki-1, habitus genişliği 32.41-50.86 cm, yeşil herba verimi 645.79-1876.39 kg da-1, kuru herba verimi 204.44-637.22 kg da-1, kuru yaprak verimi 44.72-345.55 kg da-1, kuru sap verimi 85.28-287.78 kg da-1 ve uçucu yağ oranı %1.78-3.63 olarak belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre; bitki boyu, yan dal sayısı, habitus genişliği, yeşil ve kuru herba verimi ve kuru yaprak oranı bakımından en yüksek değerler uygulanan dozlar içerisinde 30 kg da-1 N uygulamasında elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Satureja hortensis, sater, azot dozları, verim

Etik Beyan

“Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinin Bitkisel ve Verim Özellikleri Üzerine Farklı Azot Dozlarının Etkisi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Bu araştırma doküman analizi ve betimsel incelemeye dayalı olarak yapıldığından etik kurul kararı zorunluluğu bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (Proje No: 2023/4-4 YLS) desteklenmiştir.

Proje Numarası

2023/4-4 YLS

Teşekkür

Bu makale Nurdan Gül KÖRÜK’ün yüksek lisans tezinden üretilmiş ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (Proje No: 2023/4-4 YLS) desteklenmiştir.

Effect of different nitrogen doses on vegetative and yield characteristics of Sater (Satureja hortensis L.) plant

Öz

Satureja hortensis L. kekik olarak kullanılan, tıbbi ve aromatik bitkiler arasında yer alan önemli bir türdür. Yapılan bu çalışma, artan azot dozlarında (0, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45 kg da-1) Satureja hortensis’in bitkisel ve verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Kahramanmaraş merkez şartlarında yürütülmüştür. Deneme Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında tesadüf blokları faktöriyel deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede alınan ölçümlerin sonuçlarına göre; bitki boyu 41.58-48.61 cm, bitkide yan dal sayısı 8.51-23.43 adet bitki-1, habitus genişliği 32.41-50.86 cm, yeşil herba verimi 645.79-1876.39 kg da-1, kuru herba verimi 204.44-637.22 kg da-1, kuru yaprak verimi 44.72-345.55 kg da-1, kuru sap verimi 85.28-287.78 kg da-1 ve uçucu yağ oranı %1.78-3.63 olarak belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre; bitki boyu, yan dal sayısı, habitus genişliği, yeşil ve kuru herba verimi ve kuru yaprak oranı bakımından en yüksek değerler uygulanan dozlar içerisinde 30 kg da-1 N uygulamasında elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Satureja hortensis, summer savory, nitrogen doses, yield

Proje Numarası

2023/4-4 YLS

Kaynakça

• Anonim, (2022). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. USKİM laboratuvarı toprak analiz sonuçları.
• Anonim, (2024). Kahramanmaraş İl Meteoroloji İstasyonunda ölçülen 2022 ve 1980-2022 uzun yıllara ait iklim verileri.
• Akgül, A. (1993). Baharat Bilimi ve Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları. No:15, 451s.
• Alizadeh, A., Khoshkhui, M., Javidnia, K., Firuzi, O., Tafazoli, E., ve Khalighi, A. (2010). Effects of fertilizer on yield, essential oil composition, total phenolic content and antioxidant activity in Satureja hortensis L.(Lamiaceae) cultivated in Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 4(1), 33-40.
• Asan, H. S. ve Ekinci, R. (2020). Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Bazı Kekik Türlerinin Agronomik ve Uçucu Yağ Değerlerinin İncelenmesi. Ziraat Mühendisliği, (370), 70-83.
• Başer, K.H.C. (15-19 October 1995). Essential oils from aromatic plants which are used as herbal tea in Turkey. Proceedings of the 13 th International Congress of Flavours, Fragrances and Essential Oils, İstanbul, Turkey, s. 67-79.
• Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S. ve Telci, İ. (2010). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11, 15.
• Çeri, S. (2022). Sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde tarımsal özellikler, uçucu yağ oranı ve bileşenleri bakımından ontogenetik varyabilitenin belirlenmesi (Tez No. 724565) [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi].
• Çoban, Z. D. (2019). Farklı lokasyon ve sıra arası mesafelerinin sater (Satureja hortensis L.) bitkisinin verim ve kalite özelliklerine etkisi (Tez No. 575429) [Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi].
• Danalou, B. R. (2018). Farklı sater (Satureja hortensis L.) genotiplerinin Erzurum ekolojik koşullarında tarımsal performanslarının belirlenmesi (Tez No. 498355) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Danalou, B. R. ve Özer, H. (2022). Farklı orijinli sater (Satureja hortensis L.) genotiplerinin Erzurum koşullarında tarımsal performanslarının belirlenmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36(2), 301-315.
• Davis, P. H. (1982). Satureja. In: Davis PH (ed), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, Vol. 7, 314-323.
• Dinç, E. (2014). Sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde inorganik ve organik gübre uygulamalarının verim ve bazı kalite unsurlarına etkileri (Tez No. 355453) [Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi].
• Dirmenci, T., Yıldız, B. ve Öztekin, M. (2019). Türkiye Florası İçin Yeni Bir Tür Kaydı: Satureja metastasiantha Rech.f. (Ballıbabagiller/Lamiaceae). Bağbahçe Bilim Dergisi, 6(1), 54 58.
• EL-Leithy, A.S., EL-Hanafy, S.H., Khattab, M.E., Ahmed, S.S. ve ELSayed, A.A.A. (2017). Effect of Nitrogen Fertilization Rates, Plant Spacing and Their Interaction on Essential Oil Percentage and Total Flavonoid Content of Summer Savory (Satureja hortensis L.) Plant. Egypt. J. Chem, 60(5), 805-816.
• Gerçekgil, A. (2019). Farklı Kökenli Sater (Satureja hortensis L.) Genotiplerinin Bursa Ekolojik Koşullarında Tarımsal Özellikleri ve Uçucu Yağ Oranlarının Belirlenmesi (Tez No. 604938) [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi].
• İpek, A. (2007). Tıbbi adaçayı (Salvia officinalis) hatlarında azotlu gübrelemenin herba verimi ve bazı özellikler üzerine etkileri (Tez No. 213773) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Kaçar, B. (2015). Genel Bitki Fizyolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No:1243. 168-170s.
• Kaçar, O., Gerçekgil, A. ve Koru, K. (12-15 Eylül 2017). Sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde farklı gübre uygulamalarının tarımsal özellikler ve uçucu yağ oranı üzerine etkisi. 12. Tarla Bitkileri Kongresi, Kahramanmaraş. 330s.
• Kara, N. (2021). Solucan gübresinin Satureja hortensis L.’nin herba verimi ve uçucu yağ oranına etkisi. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(2), 1635-1642.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ. ve Bülbül, A. (2011). Ankara ekolojik koşullarında sater (Satureja hortensis L) bitkisinde uçucu yağ ve bileşenlerinin ontogenetik varyabilitesinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2), 29-36.
• Katar, D., Katar, N. ve Can, M. (2021). The effect of different nitrogen doses on yield and yield components of Oregano (Origanum syriacum var. bevanii). Turkish Journal of Agricultural Engineering Research (TURKAGER), 2(1), 206-215.
• Katar, N. (2015). Farklı azot dozlarının sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi (Tez No. 382615) [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]
• Katar, N. ve Katar, D. (4-6 Ekim 2016). Farklı fosfor dozlarının sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, Antalya, 140s.
• Katar, N. ve Aytaç, Z. (2019). Sater (Satureja hortensis L.) genotiplerinin farklı lokasyonlarda agronomik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2), 253-269.
• Makkızadeh, M., Chaıchı, M., Nasrollahzadeh, S. ve Khavazı, K. (2012). Effect of different types of nitrogen fertilizers on quantitative and qualitative characteristics of Satureja hortensis L. Iranian Journal Of Medicinal and Aromatic Plants, 28(2), 330-341.
• Novak, J., Bahoo, L., Mitteregger, U. ve Franz, C. (2006). Composition of individual essential oil glands of savory (Satureja hortensis L., Lamiaceae) from Syria. Flavour and Fragrance Journal, 21, 731-734.
• Satıl, F., Dirmenci, T. ve Tümen, G. (29-31 Mayıs 2002). Türkiye’deki Satureja L. türlerinin ticareti ve doğadaki durumu-I. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Eskişehir.
• Tunctürk, M. (2008). Effects of different nitrogen doses on the agricultural and chemical properties of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Asian Journal of Chemistry. 20, 3209-3217.