BİR HİTİT KENT TARHUNTAŠŠA

Yıl 2022, , 161 - 169, 30.06.2022

Tuğba Ersoy

https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1097295

Öz

M.Ö. 1650’lerden itibaren Anadolu coğrafyası tarihinin en önemli devletlerinden birine ev sahipliği yapmıştır. Hititler olarak bilinen bu devlet gerek kurulduğu gerekse hâkimiyet kurduğu bölgelerde stratejik bir noktada yer almaktadır. Belgelerde rastladığımız birçok kent adından bu kentlerin devletin bünyesine ait özel ya da
normal statülere sahip kentler olduğu anlaşılmıştır. Hitit belgelerinde farklı statülere sahip yüzlerce kent adı geçmektedir. Siyasi, ekonomik ve kültürel olarak birbirinden farklı özellikler sergileyen bu kentlerden biri Hitit Kralı II. Muwatalli’nin bir dönem ülkeyi yönettiği Tarhuntašša kentidir. Devletin son dönemleri ile ilgili kaynaklarda adı sıkça geçen kentin önemi II. Muwatalli ile artmış olsa da Hitit devletinin yıkılışına
kadar devam etmiştir. II. Muwatalli’nin Tarhuntašša’yı yeni bir yönetim merkezi olarak belirlemesinin olası nedenleri kentin coğrafi konumu, bölgenin güvenliği, yol ve ticaret ağlarına yakınlığı ve o dönemin siyasi koşullarından uzaklaşma düşüncesidir. Günümüzde Konya civarında olduğu tahmin edilen kentin yeri henüz tespit edilememiştir. Kentin bulunamayışı II. Muwatalli’nin kentte yazdırdığı belgelere ulaşılmasını engellemiş, bu durum Hitit tarihinde büyük bir bilgi eksikliği oluşturmuştur. Tarhuntašša’nın yeni bir merkez olarak seçilmesi devleti ikiye bölen önemli bir sebeptir. Tarhuntašša’nın yeni merkez için seçimi Hitit tarihinde önemli bir
kırılma yaratmıştır. Kralın ölümünden sonra Tarhuntašša kenti ülkenin yönetim merkezi olma statüsünü kaybetmiş II. Muwatalli’nin oğulları tarafından yönetilen önemli bir krallık olarak varlığını devam ettirmiştir. Kent, II. Muwatalli dönemi ve Hitit tarihinin son dönemleri için önemli statüye sahiptir

Anahtar Kelimeler

Hitit kenti,, Muwatalli,, Tarhuntaşşa,, Başkent, Yönetim

Kaynakça

• AKÇAY, A. (2016), “Hartapu Kimin Kralı”. Eski Anadolu Araştırmalarına ve Hititlere Adanmış Bir Hayat, Ahmet Ünal’a Armağan Kitabı, (ed: Erkut, S.-Sir Gavaz, Ö.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• ALP, S. (1995). “Bronz Tablet ve Tarhundašša Kentinin Yeri”. Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansı, Ankara.
• D’ALFONSO, L. (2011). The Kingdom of Tarhuntassa: A Reassessment of Its Timeline and Political Significance.
• DOĞAN ALPARSLAN, M. (2011). “Anadolu’nun Kayıp Başkenti: Tarhundašša”. Aktüel Arkeoloji Dergisi, (21), 46–51.
• BAHAR, H.- ÇAY, T.- İSCAN, F. (2007). “The Land Cıty Of Tarhundašša Geodetic Researches Around it”. XXI International CIPA Symposium, Greece.
• BAHAR, H. (2015). “Eskiçağ’da Konya”, Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı Konyalı Armağanı. Konya: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, (7), 271- 278.
• BAHAR, H. (2017). “Türklerden Önce Konya Tarihi”. (ed; Aköz, A.-Yörük, D.), Konya Araştırmaları Göç ve İskân, Konya: Palet Yayınları, 29–45.
• BECKMAN, G. (1996). Hittite Diplomatic Texts". Atlanta.
• BRYCE, T. (2005). The Kingdom of He Hittites. Newyork: Oxford Universty Press.
• BRYCE, T. (2009). The Peoples and Places of Ancient Western Asia; The Near East From the Age to the Fall of he Persian Empire. New York.
• COLLİNS, B.J. (2007). The Hittites and Their World. Society of Biblical Literature, Atlanta.
• DEMİREL, S. (2013). “Hitit Kaşka İlişkilerinde Yanıtı Aranan Bazı Sorular”. Akademik Bakış, C.6 (12), 193–203.
• GARSTANG, J.- GURNEY. O.R. (1959), The Geography Of The Hittite Empire. British Institute at Ankara, London.
• HARMANŞAH, Ö. (2017). “Bordersare Rough-Hewn: Monuments, Local Landscape and the Politics of Place in a Hittite Borderland”. Bordered Places: BoundedTimes Cross-Dıscıplınary Perspectives on Turkey, Ankara:Brıtısh Instıtute, 37–53.
• HAWKİNS, J.D. (2015). “Hittite Monuments and Their Sanctity”, (ed. D’gastino, A-Orsi,V.-Torri,G.) Sacred Landscapes of Hittites and Luwians, İtaly: Frienze University Press.
• JONSE, M.A. (2017). Searchıng For Tarhuntassa: Usıng Gıs Spatıal Analysıs And Dıverse Data-Sets To Investıgate A Questıon of Hıstorıcal Geography In Hıttıte Southern Anatolıa. A thesis submitted to the University of Birmingham for the degree of Doctor Of Phılosophy
• KARAUĞUZ, G. (2002). Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri. Konya: Çizgi Kitabevi.
• KARAUĞUZ, G. (2013). “Tarhundašša ve Konya-Karaman Araştırmaları Üzerine”. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, (30), 41–54.
• MELLAART, J. (1962). “The Late Bronze Age Monuments of Eflatunpınar And Fasıllar Near Beyşehir”, Anatolian Studies, British Institute at Ankara, (12), 111–117.
• MURAT, L. (2016). Anadolu’da Kaškalar. Ankara: Hel Yayınları.
• REYHAN, E- CENGİZ, T. (2015). Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• REYHAN, E. (2017). Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• SAVAŞ, S.Ö. (1997). “Birkaç Hitit Kentinin Lokalizasyonu Hakkında”. Archivum Anatolicum, C.3, (1), 269-690.
• SİNGER, I. (2006). “The Failed Reforms Of Akhenaten and Muwatalli”. 37-58, http:/www.thebritishmuseum.ac.uk/bmsases/issue6/singer.html.
• SÜEL, A.- M. (2006). “Ortaköy Araştırmaları”. İdol Arkeologlar Derneği Dergisi, (28).
• SÜEL, A. (2010). ”Başkent Šapinuva: Hitit Dünyasındaki Yeri ve Önemi”. 1. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu. Çorum, 93–110.
• TURGUT, M. (2015). “Tarhuntašša’daki Su Kültü Mekanları”. Uluslarası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (14), 337-354.
• ÜNAL, A. (2002). Hititler Devrinde Anadolu I. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınlar.
• ÜNAL, A. (2018). Eski Anadolu Siyasi Tarihi: Eski Taş Devri’nden Hitit Devleti’nin Yıkılışına Kadar (M.Ö. 60.000-1180). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• YİĞİT, T. (1996). “Hitit Kral Ailesi Üyelerinin Siyasal Etkinliği Üzerine”. Tarih Araştırmaları Dergisi, C.18, (29), 233-245.
• YİĞİT, T. (2004). “Hitit Krallığı’nda Yönetim Sistemi Üzerine Bir Not”. Tarih Araştırmaları Dergisi, (35), 216–226.