GELENEKSEL GEREDE EVLERİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 5, 63 - 78, 31.12.2021

Ramazan Güler

Öz

Gerede; Karadeniz bölgesi, Batı Karadeniz bölümü içerisinde yer alan Bolu ilinin en büyük ilçesi konumundadır. Gerede’nin yerleşim sürecini milattan önce 200 yıllarından itibaren takip edebilmekteyiz. İlçenin içerisinde bulunduğu Batı Karadeniz, geleneksel konut mimarisi konusunda görsel ve biçimsel açıdan zengin bir bölgedir. Kastamonu, Safranbolu, Göynük ve Mudurnu evleri üzerine yapılan araştırmaların yoğunluğu ile bu şehirlerin kültür turizminin cazibe merkezleri olması bölgenin konut mimarisi açısından zenginliğini göstermektedir. Aynı coğrafya ve bölgede yer alan Gerede evleri üzerine yeterince araştırma olmaması veya yapılan araştırmaların tipolojik bir değerlendirmeden ziyade yüzeysel yapılması
çalışmalarımızı bu şehir evleri üzerine yoğunlaştırmıştır. Çalışmamız şehir merkezinde bulunan 20 tarihi dokuyu yansıtan konutu kapsamaktadır. Köy evleri çalışmaya dâhil edilmemiştir. Günümüzde şehirde ayakta kalan evlerin yok olmadan veya biçim değiştirmeden niteliklerini, değerlerini saptamak, belgelemek, koruma sorunlarını ortaya koymak ve yeni yapılanma koşullarını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışma sırasında yapılan tipolojik değerlendirmeler neticesinde Gerede evlerinin biçimsel ve mekânsal boyutta geleneksel konut mimarimizi yansıttığı görülmüştür. Şehirde ayakta kalan geleneksel konutların çoğu Esentepe olarak bilinen dağın eteklerinde yer alan Kitirler ve Kabiller mahallesinde yoğunlaşmıştır.
Gerede evlerinde, plan olarak iç ve orta sofa plan tipleri görülmektedir. Ahşap çatkı ve ahşap yığma inşa teknikleri uygulanmıştır. Malzeme bakımından ahşap ve taş yoğun olarak tercih edilmiştir. Süsleme açısından dış cepheler sade görünümlü iken yapıların içerisinde özellikle tavanlar, ocaklar, ahşap dolaplar ve çiçeklikler estetik görünüm sunmaktadır. Kaynaklarda yer alan bilgi ve görsellerde şehir zengin bir konut ağına sahip olmasına rağmen araştırma sırasında görülmüştür ki halk kültürünün ürünü olan evlerin birçoğu deprem gibi doğal afetler başta olmak üzere çeşitli nedenlerle yok olmuştur. Bu nedenle şehirde, geleneksel konut mimarisi özelliklerini yansıtan fakat koruma altına alınmamış yapıların yıkılmadan, bir an önce ilgili kurumlar tarafından tespit edilerek koruma altına alınması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gerede, Ev, Geleneksel Konut, Plân, Malzeme, Teknik, Süsleme, Sofa

Kaynakça

• Güler, Ramazan (2019), Gerede Evleri, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara