ARİF HİKMET KOYUNOĞLU’NUN ANKARA’DAKİ KAMU YAPILARI

Yıl 2022, Sayı: 7, 31 - 47, 30.12.2022

Halise Betül Kırmızı

https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1185196

Cited By: 1

Öz

Kamu yapılarının inşası, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Fermanı ile başlayan yenileşme süreci sonunda imar faaliyetleri arasına girmiştir. Tanzimat ile değişmeye başlayan bu yeni düzen, Cumhuriyet’in ilanıyla başlayan süreçte tam anlamıyla kendini göstermiş ve devletin değişen yönetim sistemi sonucunda ihtiyaçtan doğan bir yapılaşma başlamıştır. Bu yapıların inşa edilmesi için, Cumhuriyet’in temel düşüncesiyle bağlantılı olarak yerli ve milli mimarlara ihtiyacın artmasıyla da Arif Hikmet Koyunoğlu Ankara’ya gelmiştir. Koyunoğlu, 1921-1930 yılları arası Ankara’da geçirdiği kısa sürede en çok tercih edilen mimarlardan biri hâline gelerek, beş büyük çaplı kamu yapısı projesine imza atmıştır. Bu projeler: Etnografya Müzesi, Eski Adliye Sarayı, Çocuk Esirgeme Kurumu, Hariciye Vekâleti ve Eski Türk Ocağı Merkez Binası’dır. Çalışmada, kamu yapılarının ortaya çıkışı ve tipleri incelenmiş; Cumhuriyet’le birlikte benimsenen Birinci Ulusal Mimarlık dönemi içerisinde ön plana çıkmış mimarların yapıları doğrultusunda, kamu yapılarının önemi ve özelliklerine değinilmiştir. Koyunoğlu’nun tasarladığı beş kamu yapısı, mimari plan şemaları ve mimari cephe düzenlemeleri açısından, var olan arşiv belgeleri ve saha çalışmasıyla fotoğraflanarak değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamındaki yapıların plan ve cephe tasarımları, seçilen dönem yapılarıyla arasındaki mimari benzerlikler ve farklılıkların karşılaştırmasıyla ortaya konulmuştur. Tüm bu değerlendirmeler sonucunda Cumhuriyet’in en önemli simgelerinden olan kamu yapılarının mimari açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Kamu yapıları, mimari faaliyetten çok, devletin gücünü ve otoritesini simgelemeleri bakımından ayrı bir önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hikmet Koyunoğlu, Cumhuriyet Dönemi, Birinci Ulusal Mimarlık, Ankara, Kamu Yapıları.

Kaynakça

• Aslanoğlu, İ. (2001). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Batur, A. (2003). M. Vedad Tek Kimliğinin İzinde Bir Mimar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berkes, N. (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birkan, G., Pehlivanlı, S. (1977). “Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu ile Bir Söyleşi”. Mimarlık, (1), 8-16.
• Bozdoğan, S. (2002). Modernizm ve Ulusun İnşası, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çadırcı, M. (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Çinici, D. (2015). “Başkent Ankara’nın İnşasında Etkin Bir Mimar: Giulio Mongeri ve Yaşam Öyküsü”. Ankara Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 13-41.
• Kuban, D. (2007). Osmanlı Mimarisi, İstanbul: Yem Yayın.
• Ortaylı, İ. (1984). “Osmanlı’dan Bugüne Hükümet Konakları”. Mimarlık, (5), 1-15.
• Sözen, M. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şay, S. (2018). Çocuk Esirgeme Kurumu: Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu ve Ressam Namık İsmail’in İşbirliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, Y (2009). İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemalettin 1870-1927, Ankara: Fayton.
• Yazıcı, N. (2008). “Trabzon Örneğinde Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hükümet Konağı Binaları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1/5), 943-959.
• Yazıcı, N. (2019). Devlet Kapısı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hükümet Konaklarının İnşa Süreci ve Mimarisi, İstanbul: Kitabevi Yayımcılık.