DİLBİLİMSEL BAKIŞ VE JACQUES LACAN’DA DİLİN YAPISAL İŞLEVİ

Yıl 2024, Sayı: 10, 41 - 57, 30.06.2024

Devrim Avşar

https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1495524

Öz

Bu makale, psikanalitik düşünür Jacques Lacan’ın dile yüklediği yapısal işlevin modern dilbilimin temel bazı tezleriyle olan ilişkisini değerlendirir. Ele alınan dilbilimsel bakış ile Lacan’ın görüşleri arasındaki ilişkiyi ören hattın ortak bir yapısalcı bakış açısı olduğu görülmüştür. Lacancı kuram olarak adlandırılan psikanalitik bakış açısının temelinde disiplinler arası etkileşimin yer aldığı, çoğu araştırmacı ve düşünce insanı tarafından dile getirilir. Lacan özellikle dilbilimci Ferdinand de Saussure’ün dilsel beceri, dilin toplumsal ve konuşma kısımlarını anlatmak için kullandığı langage, langue ve parole terimlerini kendi kuramına taşıyıp onları kavramsal düzeyde anlamlandırmıştır. Yine Saussure’ün gösterge kavramını da ele alan Lacan, gösterenin öznenin kuruluşundaki işlevine ilişkin kuramsal bir yaklaşım geliştirmiştir. Lacan’ın etkilendiği bir başka dilbilimci ise, Roman Jakobson’dur. Lacan, Jakobson’un metafor ve metonimi kavramlarını, sırasıyla Freud’un yoğunlaşma ve yerdeğiştirme kavramlarıyla ilişkilendirerek psikolojik süreçler ile dil ve konuşma arasındaki bazı işlevsel olguların varlığına işaret etmiştir. Böylece Lacan, dilbilimsel kuramlardan aldığı destekle psikanalitik ve felsefe alanında çokça tartışılan özne ve öteki gibi kavramları geliştirir. Özellikle bu iki kavram modern felsefede önemli tartışmalara yol açmış olup, yeni felsefi akımların ortaya çıkmasında katkı sunmuştur. Bu katkı, yapısalcılık, postyapısalcılık, yapısöküm, postmodernizm gibi akımların gelişiminde gözlemlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dil, Lacan, Saussure, Özne, Gösterge.

LINGUISTICAL PERSPECTIVE AND THE STRUCTURAL FUNCTION OF LANGUAGE IN JACQUES LACAN

Öz

This article examines the conceptual structure of psychoanalytic thinker Jacques Lacan's thoughts on language. It is stated by many researchers and thinkers that interdisciplinary interaction is the basis of this perspective, called Lacanian theory. Lacan especially brought the terms langage, langue and parole, which linguist Ferdinand de Saussure used to describe linguistic skill and the social and speaking parts of language, into his theory and gave them meaning at a conceptual level. Lacan, who also discussed Saussure's concept of the sign, developed a theoretical approach regarding the function of the signifier in the establishment of the subject. Another linguist who was influenced by Lacan is Roman Jakobson. By associating Jakobson's concepts of metaphor and metonymy with Freud's concepts of condensation and displacement, respectively, Lacan pointed out the existence of some functional phenomena between psychological processes and language and speech. Thus, with the support he receives from linguistic theories, Lacan develops concepts such as subject and other, which are widely discussed in the field of psychoanalysis and philosophy. Especially these two concepts have led to important discussions in modern philosophy and contributed to the emergence of new philosophical movements. Lacan's intellectual influence has been great in the progress of movements such as structuralism, post-structuralism, deconstruction and postmodernism.

Anahtar Kelimeler

Language, Lacan, Saussure, Subject, Sign.

Kaynakça

• ALTINÖRS, S. A. (2018). “Dil Felsefesindeki Klasik Anlayışa Karşı Saussure’ün Örtük İtirazları”. Kilikya Felsefe Dergisi C.1, 27-38.
• ADUGİT, Y. (2005). “Dilthey’de Tin Bilimlerinin Temellendirilmesi ve Sorunları”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi C.22, (2), 245-260.
• CASSIRER E. (2005a). Sembolik Formlar Felsefesi 1- Dil. (M. Köktürk, Çev). İstanbul: Hece Yayınları.
• CASSIRER E. (2005b). Kültür Bilimlerinin Mantığı Üzerine. (M. Köktürk, Çev). İstanbul: Hece Yayınları.
• CASSIRER E. (20012). Sembol Kavramının Doğası Üzerine. (M. Köktürk, Çev). İstanbul: Hece Yay.
• CHIESA, L. (2007). Subjectivity and Otherness- A Philosophical Reading of Lacan. London: The MIT Press.
• CHOMSKY, N. (1963). Formal Properties of Grammar, Vol.11, New York: Handbook of Mathematical Psychology.
• CHOMSKY, N. (2001). Dil ve Zihin. (A. Kocaman, Çev.). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• FINK, B.(1995). The Lacanian Subject: Between Language and Jouissance. New Jersey: Princeton University Press.
• HERDER, J. G. (2004). Another Philosophy of History and Selected Political Writings. Trans. Ioannis D. Evrigenis, Daniel Pellerin, New York: Hackett Publishing Company.
• HOLDCROFT, D. (1991). Saussure “Signs, System, And Arbitrariness”. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
• JAKOBSON, R. - HALLE, M. (1956). Fundamentals of Language. Netherlands: Mouton & Co., Printers, The Hague.
• JAKOBSON, R. (1960). Style in Language. (T. A. Sebeok, Ed.). London: The Technology Press of Mas- sacltusetts Institute of Technology.
• JAKOBSON, R. (1985). Verbal Art, Verbal Sign, Verbal Time. (K. Pomorska and S. Rudy, Eds.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• LACAN, J. (1993). The Seminar Book III. The Psychoses, (1955–56). (J-A. Miller, Ed.) (R. Grigg, Trans). London: Routledge.
• LACAN, J. (2017). The Seminar Book V. Formations of the Unconscious (1957–58). (J-A. Miller, Ed.) (R. Grigg, Trans). Cambridge: Polity Press.
• LACAN, J. (2019). The Seminar Book VI. Desire and its Interpretation (1958 -59). (J-A. Miller, Ed.) (B. Fink, Trans). Cambridge: Polity Press.
• LACAN, J. (1981). The Seminar Book XI. The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis (1963- 64). (J-A. Miller, Ed.) (A. Sheridan, Trans.) New York: W. W. Norton & Company.
• LACAN, J. (1998). The Seminar Book XX. Encore, On Feminine Sexuality, the Limits of Love and Knowledge (1972-73). (J-A. Miller, Ed.) (B. Fink, Trans). New York/London: W. W. Norton & Company.
• LACAN, J. (2005). Écrits. Trans. Bruce Fink in Collaboration with Heloise Fink and Russell Grigg, New York, London: W. W. Norton & Company.
• LACAN, J. (2022). Psikanalizin Temel İlkeleri. (M. İzmir, Çev.). Ankara: Çolpan Kitap.
• Lévi-STRAUSS, C. (2012). Yapısal Antropoloji. (A. Kahiloğulları, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• NASİO, J.D. (2007). Jacques Lacan’ın Kuramı Üzerine Beş Ders. (Ö. Erşen ve M. Erşen, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• PEIRCE, C. S. (2011). Logic as Semiotic: The Theory of Signs’, Philosophical Writings of Peirce. (J.Buchler, Ed.). New York: Dover Publications.
• ROSS, S. D. (1994). The Limits of Language. New York: Fordham University Press.
• SAUSSURE, d. Ferdinand (1971). Cours de Linguistique Générale (1916). Publié Par: Charles Bally et Albert Sechehaye, Paris: Payot.
• SAUSSURE, d. F. (1959). Course in General Linguistics. (C. Bally ve A. Sechehaye, Ed) (W. Baskin, Trs.). New York: Philosophical Library.
• SAUSSURE, d. F. (1998). Genel Dilbilim Dersleri. (B. Vardar, Çev.). İstanbul: Multilingual Yayınları. SAERLE, J. R. (2006). Zihin Dil ve Toplum “Gerçek Dünyada Felsefe”. (A. Tural, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• ZHANG, R. (1994). “The Summary of Litestrrary Liguistics in Poetcis of Twentyth Century”, Poetics in the View of Linguistics — Colletced Works of Poetic Linguistics, Chengdu: Xi‘nan Jiaotong University Press.