Sürdürülebilir Turizm Planlaması ve Yönetimi: GAP Turizm Master Planı’na Eleştirel Bir Bakış

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 1, 18 - 49, 28.06.2019

Nurcan Baran N. Aydan Sat

Öz

Sürdürülebilirlik kavramını, turizm
alanlarının planlaması ve yönetilmesi çerçevesinde ele alan makalede,
sürdürülebilir turizm planlaması ve yönetimi konuları Güneydoğu Anadolu Projesi
(GAP) bölgesi için hazırlanan “GAP Turizm Master Planı” örneğinden hareketle
irdelenmektir. Makalede, ulusal ve uluslararası yazında sıklıkla vurgu yapılan
sürdürülebilir turizm planlamasının ekolojik boyutunun yanı sıra, özellikle
ulusal yazında eksikliği görülen sosyal ve ekonomik boyutları da incelenmekte
ve başarılı bir sürdürülebilir turizm yönetimi için ele alınması gereken
konular aktarılmaktadır. GAP bölgesi için 2011 yılında hazırlanan “GAP Turizm
Master Planı"; ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutları ile
değerlendirilmekte ve bu değerlendirmede, Dünya Turizm Örgütü’nün hazırladığı
göstergelerden ve ilgili kurum ve sivil toplum kuruluşlarıyla gerçekleştirilen
derinlemesine görüşmelerden faydalanılmaktadır. Bu çalışmanın bulguları GAP
Turizm Master Planı örneği özelinde, sürdürülebilir turizm planlaması ve
yönetimi konusunda Türkiye’de önemli eksikliklerinin olduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak, sürdürülebilir turizm, sürdürülebilir kalkınma paradigmasının
vazgeçilmez bir parçasıdır, dolayısıyla diğer sektörlerle de ilişkisinin
düşünülerek kurgulanması, planlama çalışmalarının uygulama alanındaki
başarısını artıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Turizm Planlaması ve Yönetimi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, GAP Turizm Master Planı, Türkiye

Kaynakça

• Akıncı, Z., ve Kasalak, M. A. (2016). Sürdürülebilir Turizm Yönetimi Açısından Özel İlgi Turizminin Yeri ve Önemi. Çatalhöyük. International Journal of Tourism and Social Research, 1(1).
• Alarcón, D. A. ve Cole, S. (2019). No sustainability for tourism without gender equality, Journal of Sustainable Tourism, DOI: 10.1080/09669582.2019.1588283
• Ali, R. (2016). “Exploring the Coming Perils of Overtourism”. Skift, 23-08-2016 (online), www.skift.com. Erişim Tarihi (15.05.2019).
• Alkan, C. (2015). Sürdürülebilir Turizm: Alaçatı Destinasyonuna Yönelik Bir Uygulama. Journal of Yaşar University, 10(40), 6692-6710.
• Altanlar, A., ve Kesim, G. A. (2011). Sürdürülebilir Turizm Planlaması İçin Yöre Halkı ve Yerli Turistlerin Davranış ve Beklentilerini Anlamaya Yönelik Bir Araştırma; Akçakoca Örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(2), 1-20.
• Aslan, A. (2008). Turizm Planlamasına Yerel Toplumun Katılımı: Saklı Bahçe Akyaka Üzerine Bir İnceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi 19(1) 71-83.
• Atik, M. (2004) Possibilities for sustainable tourism management in accommodations: South Antalya region, Turkey. Sustainability and Mass Destinations: Challenges and Possibilities. Business Enterprises for Sustainable Travel Education Network Think Tank IV Conference Proceedings. Esbjerg, Denmark, 30 June – 4 July
• Bahar, E. (2016). Sürdürülebilir Turizm Gelişmesinin Boyutları, Sürdürülebilir Gelişmenin Önündeki Sorunlar. II. Ulusal Sürdürülebilir Turizm Kongresi, 28-30. (http://emrebahar.blogspot.com.tr/2016/05/surdurulebilir-turizm-gelismesinin.html? view=sidebar)
• Bramwell, B., Lane, B. (2013). Getting From Here To There: Systems Change, Behavioural Change And Sustainable Tourism. Journal of Sustainable Tourism 21(1) 1-4.
• Bramwell, B., Richards, G., Henry, I., Jackson, G., Van Der Straaten, J., Goytia Prat, A. (1996). Sustainable Tourism Management: Principles and Practice, Tilburg University Press.
• Bramwell, B., Sharman, A. (2000). Approaches To Sustainable Tourism Planning And Community Participation. Tourism And Sustainable Community Development G. Richards Ve D. Hall (Der), 17–35, Routledge, New York.
• Buckley, R. (2012). Sustainable Tourism: Research And Reality. Annals of Tourism Research 39(2) 528-546.
• Budeanu, A. (2007) Sustainable Tourist Behaviour – A Discussion Of Opportunities For Change. International Journal of Consumer Studies 31(5) 499–508.
• Cengiz, B. (2012). Local residents' perceptions of and attitude toward sustainable tourism planning and management in Amasra (Turkey). Landscape Planning, available online at: http://www. intechopen. com.
• Claiborne, P. (2010). Community Participation In Tourism Development And The Value Of Social Capital. Unpublished Master Degree Thesis, University Of Gothenburg, Gothenburg.
• Colomb, C., ve Novy, J. (Eds.). (2016). Protest and Resistance in the Tourist City. London: Routledge
• Demaria, F., Schneider, F., Sekulova, F., & Martinez-Alier, J. (2013). “What is Degrowth? From an Activist Slogan to a Social Movement”. Environmental Values, 22(2), 191–215.
• Dredge, D. (2008). Managing Local Tourism Master Class: Eastern Metropolitan Regional Council Workshop Materials. Southern Cross University, Tweed Heads, Australia.
• Dünya Turizm Örgütü, (2005). Making Tourism More Sustainable. A Guide For Policy Makers.
• Erkol, G. ve Zengin, B. (2015). Bölge Turizmini Planlama Ve Sürdürülebilir Gelişim: Şanlıurfa Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, 17, 377-396
• GAP Turizm Master Plan Raporu: Mevcut Durum, (2011a). [http://Www.Gap.Gov.Tr/Gap-Bolgesi-Turizm-Master-Plani-Sayfa-30.Html] Erişim Tarihi (05.11.2014).
• GAP Turizm Master Plan Raporu: Plan Kararları, (2011b). [http://Www.Gap.Gov.Tr/Gap-Bolgesi-Turizm-Master-Plani-Sayfa-30.Html] Erişim Tarihi (05.11.2014).
• Gökçekuş, H. vd. (Eds) (2011). Survival and Sustainability, Environmental Earth Sciences, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Gössling, S., Hall, C.M., Weaver, D.B., Der. (2009). Sustainable Tourism Futures: Perspectives On Systems, Restructuring And Innovations. New York: Routledge.
• Gössling, S., Scott, D., Hall, C. M., Ceron, J. P., Dubois, G. (2012). Consumer Behaviour And Demand Response Of Tourists To Climate Change. Annals of Tourism Research 39(1) 36-58.
• Göymen, K. (2000). Tourism and Governance in Turkey. Annals of Tourism Research, 27(4), 1025-1048.
• Goodwin, H. (2017). The Challenge of Overtourism, Responsible Tourism Partnership Working Paper 4.
• Gündüz, L., ve Hatemi-J, A. (2005). Is the Tourism-Led Growth Hypothesis Valid for Turkey?. Applied Economics Letters, 12(8), 499-504.
• Hatipoğlu, B., Alvarez, M. D. ve Ertuna, B. (2016). Barriers to Stakeholder Involvement in the Planning of Sustainable Tourism: The Case of the Thrace Region in Turkey. Journal of Cleaner Production, 111, 306-317.
• Hall, C. M. (2009). “Degrowing Tourism: Decroissance, Sustainable Consumption and Steady-State Tourism”. Journal of Sustainable Tourism, 20(1), 46–61.
• Higgins-Desbiolles, F., Carnicelli, S., Krolikowski, C., Wijesinghe, G., ve Boluk, K. (2019). Degrowing Tourism: Rethinking Tourism. Journal of Sustainable Tourism, 1-19.
• http://www.gelecekturizmde.com/gelecek-turizmde/gelecek-turizmde-2/ Erişim Tarihi (10.09.2018)
• İsayeva, S. ve Kasalak, M. A. (2016). Sürdürülebilir Turizm Yönetimi Kapsamında Yer Alan Örnek Ekoturizm Uygulamaları. Çatalhöyük-International Journal of Tourism and Social Research, 1(1).
• Joppe, M. (1996). Sustainable Community Tourism Development Revisited. Tourism Management 17(7) 475-479.
• Kalkınma Bakanlığı, (2013). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, SEGE-2011, Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, 2013: 50.
• Kernel, P. (2005). Creating and Implementing a Model for Sustainable Development in Tourism Enterprises. Journal of Cleaner Production, 13(2), 151-164.
• Kuvan, Y. (2005). The Use of Forests for the Purpose of tourism: the Case of Belek Tourism Center in Turkey. Journal of Environmental Management, 75(3), 263-274.
• Lankford, S. V., Lankford, J. L., Povey, D. C. (1996). Instilling Community Confidence And Commitment In Tourism, Practicing Responsible Tourism, L. C. Harrison Ve W. Husbands (Der.), 330–349, John Wiley And Sons, New York.
• Li, W. (2006). Community Decision-Making, Participation In Development. Annals of Tourism Research 33(1) 132-143.
• Nazlı, M. (2016). Does Sustainability Matter? A Qualitative Study in Tourism Industry in Turkey. Journal of Yaşar University, 11(44), 339-350.
• Okazaki, E. (2008). A Community-Based Tourism Model: Its Conception And Use. Journal Of Sustainable Tourism 16(5), 511-529.
• Öztürk, A., Aydın, İ. Z., ve Demirci, U. (2013). Sustainable ecotourism management in protected areas. International Caucasian Forestry Symposium.
• Sezgin, M. ve Karaman, A. (2008). Turistik Destinasyon Çerçevesinde Sürdürülebilir Turizm Yönetimi ve Pazarlamasi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 429-438.
• Swarbrooke, J. (1999). Sustainable Tourism Management. Cabi Pub., New York.
• T.C. Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı [www.Gap.Gov.Tr/Gap/Gap-Nedir#This], Erişim Tarihi (10.08.2013)
• Tekeli, İ. (1991). Kent Planlaması ve Katılım Üzerine Düşünceler. [http://www.webcitation.org/query?url=http%3a%2f%2fwww.egemimarlik.org%2f1991-3%2f33.pdf&date=2015-02-15] Erişim Tarihi (15.02.2015).
• TESEV, (2008). İyi Yönetişim El Kitabı, Tesev Yayınları.
• Timothy, D. J. (2002). Tourism and Community Development Issues, Aspects of Tourism, 5: Tourism and Development: Concepts and Issues, R. Sharpley D. J. Telfer (Der.), 149–164, Channel View Publications.
• Tosun, C. (2001). Challenges of Sustainable Tourism Development in the Developing World: The Case of Turkey. Tourism Management, 22(3), 289-303.
• TÜİK, (2000). Turizm İstatistikleri [http://www.tuik.gov.tr/] Erişim Tarihi (22.12.2015)
• TÜİK, (2018a). Nüfus ve Demografi İstatistikleri [http://www.tuik.gov.tr/] Erişim Tarihi (14.05.2019)
• TÜİK, (2018b). Turizm İstatistikleri [http://www.tuik.gov.tr/] Erişim Tarihi (14.05.2019)
• TÜİK, (2018c). İşgücü İstatistikleri [http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do? alt_id=1059] Erişim Tarihi (14.05.2019)
• Warren, C. (2013). Destination Management Plan, Central Nws Tourism, Australia.
• Weaver, D.B. (2012). Towards Sustainable Mass Tourism: Paradigm Shift Or Paradigm Nudge?, Critical Debates in Tourism, T.V. Singh (Der..), 28–34, Channel View Publications, Bristol.
• Yadav, N., Sahu, N. C., Sahoo, D., ve Yadav, D. K. (2018). Analysis of Barriers to Sustainable Tourism Management in a Protected Area: A Case from India. Benchmarking: An International Journal, 25(6), 1956-1976.