Modeling and Forecasting Inbound Tourism Incomes of Turkey by Alternative Methods

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 115 - 141, 26.06.2020

Murat Çuhadar

Öz

Türkiye’nin Dış Aktif Turizm Gelirlerinin Alternatif Yaklaşımlarla Modellenmesi ve Tahmini

Öz

Turizm sektöründe bilimsel temele dayanan teknikler kullanılarak gerçekleştirilecek tahmin ve modelleme çalışmaları, merkezi ve yerel kamu yöneticilerinin hazırlayacakları gelişim programlarının ve turizm sektörü temsilcilerinin planlama çalışmaları için önemli bir kaynak durumundadır. Türkiye’de turizm gelirlerinin alternatif yöntemlerle modellendiği, tahminlendiği ve ileriye yönelik öngörülerin üretildiği çalışma sayısı sınırlıdır. Literatürde görülen boşluktan yola çıkılarak kaleme alınan bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin dış aktif turizm gelirlerinin Box-Jenkins metodolojisi, Yapay Sinir Ağları (YSA) ve Üstel Düzeltme yöntemlerinden veri karakteristiğine uygun modeller ile modellenerek, en yüksek tahmin başarısına ulaşan model yardımı ile 2020 yılı için aylık turizm geliri tahminlerinin üretilmesidir. Modellerin tahmin performansları MAPE istatistiği ile değerlendirilmiştir. Analizler neticesinde, uygulanan modeller arasında en başarılı sonucu veren modelin, [5:7:1] mimarisine sahip YSA modeli olduğu tespit edilmiş, bu model yardımıyla 2020 yılı için aylık turizm geliri tahminleri üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tahmin

Kaynakça

• Abdul Hamid, N., Nawi, N.M., Ghazali, R. ve Mohd S.N.M. (2011). Accelerating Learning Performance of Back Propagation Algorithm by Using Adaptive Gain Together with Adaptive Momentum and Adaptive Learning Rate on Classification Problems, International Journal of Software Engineering and Its Applications, 5(4), 31-44. Akoğlan, M., Evren, S., Çakır, O. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1), 7-22. Aladağ, Ç.H. (2010). Farklı Öğrenme Algoritmalarıyla Türkiye’ye Gelen Yabancı Turist Sayısının Tahmini, I. Disiplinler arası Turizm Araştırmaları Kongresi, 27-30 Mayıs 2010, Nevşehir. Bildiriler Kitabı, (s.188-197). Detay Yayıncılık. Bahar, O. (2006), Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı, C.B.Ü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 137-150. Bahar, O. ve Kozak, M. (2005). Türkiye Turizminin Akdeniz Ülkeleri ile Rekabet Gücü Açısından Karşılaştırılması, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16(2), 139-152. Bahar, O. ve Bozkurt, K. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 255-265. Bahar, O. ve Kozak, M. (2014). Turizm Ekonomisi, Ankara, Detay Yayıncılık. Bozgeyik, Y. ve Eban, F. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: 2000-2015 Dönemine İlişkin Ampirik Çalışma, Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 966-978. Bozkurt, E. ve Topçuoğlu, Ö. (2013), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(7), 91-105. Cihangir, M., Erkan, B. ve Harbalıoğlu, M. (2014). The Effect on Current Account of Net Tourism Revenues in Turkey, European Scientific Journal, 10(13), 47-65. Çetintaş, H. ve Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Kısa ve Uzun Dönemli İlişkiler, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1): 1-8. Çınar, M. ve Ülker, B. (2018) The Long-Run Relationship between Economic Growth and Tourism Revenue: The Case of Turkey and TRNC, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2), 592-602. Çuhadar, M., Güngör, İ., ve Göksu, A. (2009). Turizm Talebinin Yapay Sinir Ağları ile Tahmini ve Zaman Serisi Yöntemleri ile Karşılaştırmalı Analizi: Antalya İline Yönelik Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 99-114. Çuhadar, M. (2014). Muğla İline Yönelik Dış Turizm Talebinin Modellenmesi ve 2012–2013 Yılları İçin Tahminlenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 1-22. Demiröz, D. M. ve Ongan, S. (2005). The Contribution of Tourism to the Long-run Turkish Economic Growth, Journal of Economics, 53(9), 880-894. Deniz, S.S. (2019). Veri Madenciliği Araçları Kullanılarak Türkiye’nin Turizm Gelirlerinin Aylara Göre Yapay Sinir Ağları İle Tahminlenmesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ek-1 Özel Sayı, 241-255. Elmas, Ç. (2016). Yapay Zekâ Uygulamaları, Ankara: Seçkin Yayıncılık. Erkan, B., Kara, O. ve Harbalıoğlu, M. (2103). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Belirleyicileri, Akademik Bakış: Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 39 (Kasım-Aralık): 1-20. İçöz, O. (2005). Turizm Ekonomisi, Ankara, Turhan Kitabevi. Kara, O., Çömlekçi, İ. ve Kaya, V. (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler ile İlişkisi: Türkiye Örneği (1992-2011), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75-100. Katırcıoğlu, S.T. (2009). Revisiting The Tourism-Led-Growth Hypothesis for Turkey Using The Bounds Test and Johansen Approach for Cointegration, Tourism Management, 30: 17-20. Kaygısız, A. D. (2015). Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: Var Model-Granger Nedensellik Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2): 155-164. Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E. ve Karaçor, Z. (2016) Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 1(23), 203-215. Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2017). Genel Turizm: İlkeler, Kavramlar. Ankara: Detay Yayıncılık. Koyuncu, F.T. (2015). Turizm Gelirinin Türkiye’nin Makroekonomik Performansına Katkısı: Ekonometrik Bir Çözümleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 959-968. KTB - Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). Turizm İstatistikleri-Genel Değerlendirme. [URL: https://testsite.ktb.gov.tr/kultursurasi/Eklenti/69320,turizmistatistikleri2019-4pdf.pdf?0] (Erişim 26 Nisan 2020). Makridakis, S., Wheelwright, S.C. ve Hyndman, R.J. (1998). Forecasting: Methods and Applications (3rd Edition). New York, USA: John Wiley and Sons. Singh, N., Mohanty, S. R. ve Shukla, R. D. (2017). Short Term Electricity Price Forecast Based on Environmentally Adapted Generalized Neuron, Energy, (125), 127-139. Şahin, B. (2018). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1980-2016), Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(3), 239-253. Şen, A. ve Şit, M. (2015). Reel Döviz Kurunun Türkiye’nin Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkisinin Ampirik Analizi, Yaşar Üniversitesi Dergisi, 10(40), 6752-6762 Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası –TCMB (2020). Salgınının Dış Talep ve Turizm Kanallarıyla Olası Etkileri. [URL: https://tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/dfc22489-1e8f-4cbe-b28a-b50e2ba01d3b/Kutu_4_1_2020-2.pdf ] (Erişim 28 Nisan 2020). Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK (2013). Haber Bülteni: Turizm İstatistikleri Revize Sonuçları, 2001-2012, Sayı: 15845, 14 Şubat 2013 [URL: https://http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=Tvy1XBXH5vh9jPfV7nW3lhrnd05VxSZNhVN4QhccKZGpLppJrzGq!2107428995?id=15845] (Erişim 21 Nisan 2020). UNWTO-World Tourism Organization (2020a). World Tourism Barometer, January, 18(1). [URL: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/wtobarometereng.2020.18.1.1 ] (Erişim 29 Nisan 2020). UNWTO-World Tourism Organization (2020b). COVID–19 Related Travel Restrictions. A Global Review for Tourism. First Report as of 16 April 2020. [URL: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-04/TravelRestrictions_0.pdf ] (Erişim 27 Nisan 2020). UNWTO-World Tourism Organizatiom (2020c). News Release [URL:https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-05/200507%20-%20Barometer%20EN%282%29.pdf] (Erişim 12 Mayıs 2020). Uysal, D. Erdoğan, S. ve Mucuk, M. (2004) Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1992-2003), Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(8), 163-170. Ünlüönen, K., Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2018). Turizm Ekonomisi (Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 6. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. WTTC-World Travel and Tourism Council (2020). Travel, & Tourism Economic Impact Report. [URL: https://wttc.org/en-gb/Research/Economic-Impact] (Erişim 27 Nisan 2020). Yılmaz, B. S. (2007). Turizmin Sosyo-Ekonomik, Sosyo-Kültürel ve Çevresel Etkileri, İçöz, O. (Ed.) Genel Turizm: Turizmde Temel Kavramlar ve İlkeler içinde, Ss. 183-200. Turhan Kitabevi, Ankara.