EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN SÖZLEŞMEYLE BAŞKA BİR MAL REJİMİNİN KABULÜ İLE SONA ERMESİ HÂLİNDE ARTIK DEĞERE KATILMA ESASINI DEĞİŞTİREN ANLAŞMALARIN GEÇERLİLİĞİ

Yıl 2021, , 125 - 169, 31.10.2021

Özgür Güvenç , Ayşe Nur Merve Yazıcı

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1018670

Cited By: 1

Öz

Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşler, TMK m. 237/I uyarınca, bir mal rejimi sözleşmesi akdederek artık değere katılma esasını değiştirebilirler. Fakat TMK m. 238’de, mal rejiminin boşanma, evliliğin iptali veya mahkeme kararıyla mal ayrılığına geçiş yoluyla sona ermesi hâlinde, eşler tarafından açıkça aksi kararlaştırılmadığı sürece, anlaşmanın uygulanmayacağı düzenlenmiştir. TMK m. 238’in amacı, katılma esasını değiştiren anlaşmayla diğer eşe kazandırmada bulunan eşin farazî iradesinden doğan menfaatinin korunmasıdır. Bu farazî irade, mal rejiminin arzulanmayan, olağandışı sebeplerle sona ermesi hâlinde, anlaşmanın geçersiz olması yönündedir. Sözleşmeyle başka bir mal rejiminin kabulü ise, olağandışı ya da arzulanmayan bir sona erme sebebi teşkil etmediğinden, anılan ihtimalde TMK m. 238’in kıyasen uygulanmasını gerektiren bir farazî iradenin mevcudiyetinden söz edilemez. Dolayısıyla, sözleşmeyle başka bir mal rejimine geçiş hâlinde artık değere katılma oranını değiştiren anlaşmalar kural olarak geçerliliğini korur.

Anahtar Kelimeler

Edinilmiş mallara katılma rejimi, mal rejimi sözleşmesi, artık değer, katılma esası, katılma alacağı

THE VALIDITY OF THE AGREEMENTS THAT CHANGE THE PRINCIPLE OF PARTICIPATION IN THE SURPLUS IN THE REGIME OF PARTICIPATON IN ACQUIRED PROPERTY IN CASE OF THE ACCEPTANCE ANOTHER PROPERTY REGIME BY CONTRACT

Öz

According to the TMK Art. 237 Abs. 1, spouses in the regime of participation in acquired property can change the principle of participation in the surplus by concluding a marital agreement. However, in TMK Art. 238, it is provided that in case the property regime ends through divorce, annulment of marriage or separation of property by court order, the agreement shall not be applied unless otherwise agreed between spouses. The purpose of TMK Art 238 is to protect the interest of the spouse arising from her/his hypothetical will, who provides a benefit for the other spouse by means of the agreement for changing the principle of participation. This hypothetical will arises in the direction of the invalidation of the agreement, in case the property regime ends due to undesirable, extraordinary reasons. Since the acceptance of another property regime by contract does not constitute an extraordinary or undesirable reason for termination, it cannot be claimed that there exists a hypothetical will that requires the application of TMK Art. 238 by analogy in this case. Accordingly, in case of transition to another property regime by contract, agreements that change the principle of participation in the surplus remain valid as a rule.

Anahtar Kelimeler

The regime of participation in acquired property, marital agreement, surplus, principle of participation, participation claim

Kaynakça

• Acabey M B, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Mal Grupları - İspat Kuralları ve Eşlerin Paylı Mülkiyeti Altındaki Mallara İlişkin Düzenlemeler”, 2007, 9(Özel Sayı), DEÜHFD, Prof. Dr. Ünal Narmanlıoğlu’na Armağan, s. 491-534, <https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/756831> Erişim Tarihi 15.02.2021.
• Acar F, Aile Hukukumuzda Aile Konutu - Mal Rejimleri - Eşin Yasal Miras Payı, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Aebi-Müller R E, Die optimale Begünstigung des überlebenden Ehegatten, 2. Aufl., Stämpfli Verlag AG, 2007.
• Akıntürk T / Ateş D, Türk Medeni Hukuku, C. II, Aile Hukuku, 20. Baskı, Beta Yayıncılık, 2017.
• Aldemir İ B, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Taraf İradelerinin Etkisi, On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Altaş H, Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri (TMK m. 1-7), Yetkin Yayınları, 2014.
• Anıl Y Ş / Taner Y, Eşler Arasındaki Mal Rejimleri, Legal Yayıncılık, 2011.
• Antalya G / Topuz M, Marmara Hukuk Yorumu, Medeni Hukuk, C. I, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Aydos O S, “Eşlerin Geçmişe Etkili Mal Rejimi Sözleşmesi Yapabilmesi (4722 sayılı Kanun m. 10/III)”, 2016, 22(3 - Özel Sayı), MÜHF-HAD, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. I, s. 379-389, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/333508> Erişim Tarihi 10.04.2021.
• Birinci Uzun T, “Artık Değere (TMK md.237 f.2) ve Ortaklık Mallarına (TMK md.276 f.3) Katılma Anlaşmalarıyla Saklı Pay Kurallarının Bertaraf Edilmesi: Bir Medeni Hukuk Anomalisi”, 2018, 9(1), İnÜHFD, s. 105-132, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/455796> Erişim Tarihi 01.04.2021.
• Demir Ş, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Artık Değerin Hesaplanması ve Paylaştırılması”, 2014, 1, Ankara Barosu Dergisi, s. 246-269, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/398147> Erişim Tarihi 01.04.2021.
• Doğan M / Köroğlu E, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Katılma Alacağının Niteliği”, 2019, 1(1 - Özel Hukukun Güncel Meseleleri Sempozyumu I - Türk Medenî Hukukunda Evlilik Birliğinde Mal Rejimleri), Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum Dergisi, s. 281-298.
• Dural M / Öğüz T / Gümüş M A, Türk Özel Hukuku, C. III, Aile Hukuku, 13. Baskı, Filiz Kitabevi, 2018.
• Dural M / Öz T, Türk Özel Hukuku, C. IV, Miras Hukuku, 8. Bası, Filiz Kitabevi, 2015.
• Dural M / Sarı S, Türk Özel Hukuku, C. I, Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun Başlangıç Hükümleri, 9. Baskı, Filiz Kitabevi, 2014.
• Erdoğan İ / Keskin A D, Türk Medeni Hukuku (Başlangıç Hükümleri - Kişiler Hukuku), 3. Baskı, Gazi Kitabevi, 2020.
• Ertaş Ş, “Eski Medeni Kanun Zamanında Evlenen Kişilerin Mal Rejimi Tasfiyesinde Bazı Hukuki Sorunlar”, 2013, 15(Özel Sayı), DEÜHFD, Prof. Dr. M. Polat Soyer’e Armağan, s. 915-932, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/756551> Erişim Tarihi 10.04.2021.
• Gençcan Ö U, Mal Rejimleri Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, 2018.
• Gökçe Z, “Edinilmiş Mallara Katılma”, 2016, 65(4), AÜHFD, s. 3457-3492, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/621838>, Erişim Tarihi 15.02.2021.
• Gümüş M A, Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (TMK m. 185-281), Vedat Kitapçılık, 2008.
• Günergök Ö, “Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun Mal Rejimleri Bakımından Değerlendirilmesi”, 2002, 6(1-4), AÜEHFD, s. 333-342, <https://hukukdergi.ebyu.edu.tr/?p=1498> Erişim Tarihi 10.04.2021.
• Hatemi H / Kalkan Oğuztürk B, Aile Hukuku, 6. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Hausheer H / Aebi-Müller R E, Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch I: Art. 1-456 ZGB, 4. Aufl., Kommentar zu Art. 181-251 ZGB, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2010.
• Hausheer H / Geiser T / Aebi-Müller R E, Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches, 5. Aufl., Stämpfli Verlag AG, 2014.
• Hausheer H / Reusser R / Geiser T, Berner Kommentar, Bd. II/1/3/1, Der ordentliche Güterstand der Errungenschaftsbeteiligung, Kommentar zu Art. 196-220 ZGB, Stämpfli Verlag AG, 1992.
• Hegnauer C / Breitschmid P, Grundriss des Eherechts, 4. Aufl., Stämpfli Verlag AG, 2000.
• Jungo A, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personen- und Familienrecht - Partnerschaftsgesetz, Art. 1-456 ZGB - PartG, 3. Aufl., Kommentar zu Art. 216, 217, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Kılıçoğlu A M, Aile Hukuku, 4. Bası, Turhan Kitabevi, 2019 (Kılıçoğlu, Aile Hukuku).
• Kılıçoğlu A M, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Turhan Kitabevi, 2002 (Kılıçoğlu, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi).
• Kılıçoğlu A M, “Eşlerin Birbirinden Alacakları”, Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, Seçkin Yayıncılık, 2009, s. 395-414 (Kılıçoğlu, Eşlerin Birbirinden Alacakları).
• Kılıçoğlu A M, Katkı - Katılma Alacağı, 7. Bası, Turhan Kitabevi, 2020 (Kılıçoğlu, Katılma Alacağı).
• Kırmızı M, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Aile Konutu, 3. Baskı, Yargın Hukuk Yayınları, 2014.
• Köroğlu, E, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini Sona Erdiren Sebepler ve Bu Mal Rejiminin Sona Erme Anı (TMK m. 225)”, 2016, 11(1), ERÜHFD, s. 229-251, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/425096> Erişim Tarihi 15.02.2021
• Näf-Hofmann M / Näf-Hofmann H, Schweizerisches Ehe- und Erbrecht, Schulthess Polygraphischer Verlag, 1998.
• Nuspliger I, Orell Füssli Kommentar (OFK), ZGB Kommentar, 3. Aufl., Kommentar zu Art. 216, 217, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Oğuzman M K / Barlas N, Medenî Hukuk, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, 2014.
• Ozanemre Yayla H T / Turan G, “Türk Medeni Kanunu’nda Mal Rejimi Sözleşmesi”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, 2008, s. 1079-1092.
• Özdamar D / Kayış F / Yağcıoğlu B / Akgün A, Yasal Mal Rejimi (Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi) ve Tasfiyesi, 6. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Özer Deniz M, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiyesi, Vedat Kitapçılık, 2016.
• Öztan B, Aile Hukuku, 6. Bası, Turhan Kitabevi, 2015.
• Pehlivan M, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Erme Sebepleri ve Sona Erme Anının Önemi”, 2017, 6(2), Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, s. 67-83, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/344262> Erişim Tarihi 15.02.2021.
• Pfäffli R, “Die Meistbegünstigung des Ehegatten nach Güterrecht und Erbrecht”, 1996, 92, SJZ, s. 5-8.
• Piotet P, Die Errungenschaftsbeteiligung nach schweizerischem Ehegüterrecht, Verlag Stämpfli & Cie AG, 1987.
• Portmann W, “Pflichtteilsschutz bei Errungenschaftsbeteiligung - Schnittstelle zwischen Erbrecht und Eherecht”, 1997, recht, s. 9-15.
• Rumo-Jungo A, “Die Vorschlagszuweisung an den überlebenden Ehegatten als Rechtsgeschäft unter Lebenden: eine Qualifikation mit weitreichenden Folgen”, 2007, successio, s. 158-167.
• Sarı S, Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi Olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Beşir Kitabevi, 2007.
• Serozan R, Hukukta Yöntem - Mantık, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, 2017.
• Steck D / Fankhauser R, FamKommentar, Scheidung, Bd. I: ZGB, 3. Aufl., Kommentar zu Art. 196-220 ZGB, Stämpfli Verlag AG, 2017.
• Şeker M, Der türkische und der schweizerische gesetzliche Güterstand im Vergleich, Verlag H. J. Maurer, 2006.
• Şenocak Z, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Artık Değere Katılma İle İlgili Mal Rejimi Sözleşmeleri ve Tenkisi”, 2009, 58(2), AÜHFD, s. 377-411, <https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php?pdf=0006596&lng=0> Erişim Tarihi 15.02.2021.
• Şıpka Ş, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Tasfiyeyi ve Katılma Alacağını Talep Hakkına İlişkin Zamanaşımı Süreleri”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, 2008, s. 839-849 (Şıpka, Zamanaşımı Süreleri).
• Şıpka Ş, Türk Hukukunda Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Uygulamaya İlişkin Sorunlar, On İki Levha Yayıncılık, 2011 (Şıpka, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi).
• Şıpka Ş / Demir P Ö, “İsviçre Federal Mahkemesi’nin ‘Edinilmiş Malların Tasfiyesi’ne İlişkin Bir Kararının İncelenmesi (BGE 118 II 27-31)”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Seçkin Yayıncılık, 2004, s. 254-262.
• Şıpka Ş / Kaplan H A, “4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’na Göre Eşlerin Artık Değere Katılma ve Paylaşma Oranı ile İlgili Olarak Yapacakları Mal Rejimi Sözleşmelerinin Altsoy’a Etkisi”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Seçkin Yayıncılık, 2004, s. 263-274.
• Şıpka Ş / Özdoğan A, Eşler Arasındaki Malvarlığı Davaları, 2. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2017. Trachsel D, “Schnittstellen zwischen Güter- und Erbrecht, mit einem Seitenblick auf die Behandlung von Guthaben in der Zweiten und in der gebundenen Dritten Säule a”, 2013, AJP, s. 169-181.
• Tuor P / Schnyder B / Schmid J / Rumo-Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 13. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG, 2009.
• Uluç Y, Mal Rejimleri ve Tasfiyesi, Yetkin Yayınları, 2014. Vogt N P, Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, 5. Aufl., Kommentar zu Art. 239-252, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2011.
• Wolf S, Vorschlags- und Gesamtgutszuweisung an den überlebenden Ehegatten mit Berücksichtigung der grundbuchrechtlichen Auswirkungen, Stämpfli Verlag AG, 1996.
• Yıldırım M F, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ile Miras Hukuku Arasındaki İlişki”, 2019, 1(1 - Özel Hukukun Güncel Meseleleri Sempozyumu I - Türk Medenî Hukukunda Evlilik Birliğinde Mal Rejimleri), Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum Dergisi, s. 237-261.
• Zeytin Z, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Zeytin Z / Ergün Ö, Türk Medeni Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2020.