MEŞRU SAVUNMANIN SINIRININ AŞILMASI

Yıl 2023, , 391 - 442, 31.10.2023

Ali Tanju Sarıgül , Hakan Gündüz

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1256077

Öz

Hukuka uygunluk nedenlerinin hukuka aykırılığı ortadan kaldırması ve bu suretle fiilin suç teşkil etmemesi için, failin hukuk düzeninin tanıdığı sınırlar içerisinde kalması, hukuka uygunluk nedeninin sınırlarının ölçü (oran) yönünden aşılmaması gerekir. Hukuka uygunluk nedenlerinin sınırının ölçü yönünden aşılması durumunda nasıl bir yol izleneceği TCK’nın 27. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin 1. fıkrasında meşru savunma da dahil olmak üzere tüm hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın kast olmaksızın aşılması; 2. fıkrasında ise meşru savunmada sınırın heyecan, korku veya telaşla aşılması haline yer verilmiştir. Meşru savunmada sınırın aşıldığından bahsedilebilmesi için, bu hukuka uygunluk nedeninin tüm şartlarının somut olayda gerçekleşmesi ve fakat saldırı ile savunma arasındaki oranın ölçü yönünden aşılması gerekir. Meşru savunmanın sınırının kast olmaksızın aşılması durumunda, haksız saldırıya karşı kendisini savunan kişi hukuk düzeninin çizdiği sınır içerisinde kaldığını zannederek fiilini gerçekleştirmekte ve savunmanın sınırını bilerek aşmamaktadır. Ancak, gerekli dikkat ve özeni gösterseydi sınırı aşabileceğini öngörebilecekken bunu yapmayarak savunmanın sınırını taksirle aşmaktadır. TCK’nın 27. maddesinin 2. fıkrasının uygulanabilmesi için ise failin meşru savunmada sınırı astenik heyecanlar olarak nitelendirilen ve kişiyi zayıf düşüren, sağlıklı düşünmesini zorlaştıran heyecan, korku ya da telaş nedeniyle aşması gerekir.

Anahtar Kelimeler

Meşru Savunma, Hukuka Uygunluk Nedenleri, Kusurluluğu Etkileyen Haller, Taksir, Heyecan, Korku veya Telaşla Sınırın Aşılması

EXCESSIVE SELF-DEFENSE

Öz

In order for the causes of compliance with the law to eliminate the illegality and thus not to constitute a crime, the perpetrator must remain within the limits recognized by the legal order, and the limits of the cause of compliance with the law must not be exceeded in terms of measure (proportion). The way to be followed in case of exceeding the limit of the causes of compliance with the law in terms of measure is regulated in Article 27 of the TPC (Turkish Penal Code). In the first paragraph of this article, it is regulated that the limit is exceeded unintentionally for all causes of compliance with the law, including self-defense; in the second paragraph, the circumstance of exceeding the limit with excitement, fear or haste in self-defense is included. In order to be able to mention that the limit has been exceeded in the self-defense, all the conditions of this cause of compliance with the law must be fulfilled in the concrete case, but the ratio between the attack and the defense must be exceeded in terms of measure. In the event that the limit of the self-defense is exceeded without intent, the person defending himself/herself from the unjust attack considers that he/she is within the limits of the legal order and carries out his/her action not knowingly exceeding the limits of defense. However, if he/she had shown the necessary attention and care, he/she could have foreseen that there would be a limit, but by not doing this, he/she negligently exceeded the limit of the defense. In order for the second paragraph of Article 27 of the TPC to be applied, the perpetrator must exceed the limit in self-defense due to excitement, fear or haste, which are characterized as asthenic excitements and weaken the person and make it difficult to think clearly.

Anahtar Kelimeler

Self-Defense, Causes of Compliance with the Law, Circumstances Affecting Culpability, Negligence, Exceeding the Limit with Excitement, Fear or Haste

Kaynakça

• Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, 2018.
• Apaydın C, Meşru Savunma, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2020.
• Artuk M. E/ Gökcen A/ Alşahin M/ Çakır K, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Adalet Yayınevi, 2018.
• Bozbayındır A. E, “Meşru Savunmada Sınırın Aşılması”, Ceza Hukuku Dergisi, 7(18), 2012, s. 113-135.
• Centel N / Zafer H / Çakmut Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 9. Baskı, Beta Yayınevi, 2016.
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2022.
• Dönmezer S / Erman S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, C. II, 11. Baskı, Beta Yayınevi, 1997.
• Erb V / Schäfer J, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch, Band I, 4. Auflage, Verlag, C.H. Beck, 2020. Erem F, Türk Ceza Kanunu Şerhi C. I Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, 1993.
• Erem F, “Adalet Psikolojisi Bakımından Heyecanlar ve İhtiraslar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(4), 1945, s. 50-79.
• Ersan A, Ceza Hukukunda Meşru Savunma ve Meşru Savunmada Sınırın Aşılması, On İki Levha Yayıncılık, 2013.
• Eryıldız H. S, “Alman Ceza Hukukunda Meşru Müdafaa Sınırlarının Aşılması”, Ceza Hukuku Dergisi, 11(31), 2016, s. 93-124.
• Fischer T, Strafgesetzbuch und Nebengesetze, 16. Auflage, Verlag C.H. Beck, 2009.
• Freund G, Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Springer Verlag, 2009.
• Frister H, Strafrecht Allgemeiner Teil, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, 2020.
• Gropp W, Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Springer Verlag, 2001.
• Hafızoğulları Z / Özen M, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, US-A Yayıncılık, 2016.
• Heinrich B, Ceza Hukuku Genel Kısım-I, Adalet Yayınevi, 2014 (Heinrich, AT I).
• Hilgendorf E / Valerius B, Alman Ceza Hukuku Genel Kısım, Yetkin Yayınları, 2021.
• Höflich P / Weller F, Strafrecht-Schnell Erfasst, 2. Auflage Springer Verlag, 2005.
• İçel K / Özgenç İ / Sözüer A / Mahmutoğlu F. S / Ünver Y, Suç Teorisi, Sebat Yayıncılık, 1999.
• İşten İ, “Yargıtay Kararları Işığında Meşru Müdafa ve Meşru Müdafada Sınırını Aşılması”, Legal Hukuk Dergisi, 20(237), 2022.
• Kartal M, Meşru Savunmanın Hukuki Esası Bağlamında Gereklilik ve Oranlılık, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Koca M /Üzülmez İ, “Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1-2), 2007.
• Koca, M / Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, 2022.
• Köhler M, Strafrecht Allgemeiner Teil, 1. Auflage, Springer Verlag, 1997.
• Lackner K /Kühl K, Strafgesetzbuch Kommentar, 16. Auflage, Verlag, C.H. Beck, 2007.
• Mahmutoğlu F. S / Karadeniz S, Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Şerhi, 2. Baskı, Beta Yayınları, 2021.
• Meraklı S, “Mazeret Sebeplerinin Türk Ceza Kanunu Bakımından Değerlendirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, 5(12), 2010.
• Meraklı S, Ceza Hukukunda Kusur, Seçkin Yayınevi, 2017.
• Önder A, Ceza Hukuku Genel Hükümler C.II, Beta Yayınları, 1989.
• Önder A, Ceza Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, 1992.
• Özbek V. Ö / Doğan K / Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2022.
• Özen M, Türk Ceza Hukukunda Meşru Müdafaa, Seçkin Yayınevi, 1995.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2022.
• Öztürk B / Erdem M. R, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 19. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2019.
• Roxin C / Greco L, Strafrecht Allgemeiner Teil, Band I, Grundlagen- Der Aufbau der Verbrechenslehre, 5. Auflage, C.H.Beck, 2020.
• Sarıgül A.T, “Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Hata”, Hacı Bayram Veli Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 24(3), 2020, s. 325-359,
• Schönke A / Schröder H, Strafgesetzbuch, 30. Auflage, Verlag C.H.Beck, 2019.
• Şahin M, “Yasal (Meşru) Savunmada Sınırın Aşılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (76), 2008, s. 321-354.
• Toroslu N, Ceza Hukuku, Savaş Yayınevi, 2005.
• Taner, F. G, “Türk Ceza Hukukunda Meşru Savunma”, Ceza Hukuku Dergisi, 5(12), 2010, s. 219-253.
• Taner, M. T, Ceza Hukuk Umumî Kısım, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 532, 1953.
• Yenisey F/Plagemann G, Alman Ceza Kanunu Strafgesetzbuch (StGB), Beta Yayınevi, 2009.