NÜFUS HİZMETLERİ KANUNU MADDE 27/A ÇERÇEVESİNDE YABANCI ÜLKELERDE VERİLEN BOŞANMA KARARLARININ İDARÎ YOLDAN TANINMASI

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 67 - 126, 02.04.2019

Lale Ayhan İzmirli

Öz

5718 sayılı Kanuna göre Türk hukukunda yalnızca
yabancı ülke mahkemelerince verilen kararların tanınması ve tenfizi mümkün iken,
Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen m. 27/A ile birlikte yabancı kararların
tanınmasına ilişkin kurallarda önemli bir değişiklik yapılmıştır. Değişiklik ile
yabancı ülke makamlarından verilen adlî kararlar yanında idarî kararların da tanınması
kabul edilmiş, buna ilâve olarak bu tanımanın mahkeme yerine idarî yoldan
(nüfus müdürlükleri tarafından) yapılması imkânı sağlanmıştır. Madde 27/A’nın başlığında
‘boşanma’ ifadesi kullanılsa da, yönetmelikte bu usûlün evliliğin butlanı,
iptali veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararları da kapsadığı
belirtilmiştir. Çalışmada, yapılan yeni düzenleme özellikle boşanma kararları
açısından incelenmiştir.  Bu bağlamda söz
konusu değişiklik çerçevesinde yabancı ülkelerde verilen boşanma kararlarının idarî
yoldan tanınmasının şartları ve tanıma usûlü incelenecek ve yapılan değişiklik olumlu
ve olumsuz yönleriyle değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Boşanma Kararı, Evliliğin Sona Ermesi, İdarî Tanıma, Nüfus Hizmetleri Kanunu, 5718 sayılı Kanun

ADMINISTRATIVE RECOGNITION OF FOREIGN DIVORCE DECISIONS WITHIN THE FRAME OF THE ARTICLE 27/A OF THE LAW ON THE CIVIL REGISTRATION SERVICES

Öz

An essential amendment was made on the rules of
recognition of foreign decisions with the insertion of article 27/A on the Law
on the Civil Registration Services, whereas it is possible to recognise and to enforce
the decisions made only by foreign courts according to the Act no. 5718 in
Turkish Law. With this amendment, not only recognition of foreign administrative
decisions was accepted in addition to the judicial decisions, but also a new
opportunity was provided that the recognition can be made by administrative
authorities (civil registry offices). Even though the term of ‘divorce’ is used
in the title of the article 27/A, it is stated in the  regulation that this procedure also covers the
decisions regarding the nullity, anullment and declaration of the existence of
marriage. In this study, this new regulation is examined especially in the
context of divorce decisions. In this context, conditions and the procedure of
the administative recognition of divorce decisions will be examined and this
amendment will be evaluated both with the positive and negative aspects.

Anahtar Kelimeler

Divorce Decision, Dissolution of Marriage, Administrative Recognition, Law on the Civil Registration Services, Act no. 5718.

Kaynakça

• AKIBA, Jun'ichi / ISHIKAWA, Minoru: "Marriage and Divorce Regulation and Recognition in Japan" (1995) Vol. 29 No.3, Family Law Quarterly, s. 589-601.
• AKINCI, Ziya / DEMİR GÖKYAYLA, Cemile: Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat, 2010.
• ALTUĞ, Yılmaz / YASAN, Mustafa: ‘‘Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeni’’ Prof.Dr. Ergun Önen’e Armağan, Alkım, 2003, s. 139-150.
• ANSAY, Tuğrul: ‘‘Yabancı Boşanma İlâmlarının Türkiye’de Tanınmasına İlişkin İlk Görüşler’’, 1982, Cilt 2 Sayı 2 MHB, s. 1-6.
• ARAT, Tuğrul: ‘‘Yabancı İlâmların Tanınması ve Tenfizi’’ (1964) Sayı: 21, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 421-527.
• AYBAY, Rona / DARDAĞAN, Esra: Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2008.
• BOELE-WOELKI, Katharina / FERRAND, Frederique / BEILFUSS, Cristina Gonzales / JÄNTERÄ-JAREBORG, Maarit / LOWE, Nigel / MARTINY, Dieter / PINTENS, Walter: Principles of European Family Law Regarding Divorce and Maintenance Between Former Spouses, Intersentia, 2004.
• CAN, Hacı / TOKER, Ali Gümrah: Milletlerarası Usul Hukuku Ders Kitabı, Adalet Yayınevi, 2017.
• ÇELİKEL, Aysel: ‘‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Müktesep Haklar Nazariyesi’’ (1963) Cilt 29 Sayı 1-2, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, s. 240-260.
• ÇELİKEL, Aysel / ERDEM, Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Bası, Beta, 2016.
• DEMİR GÖKYAYLA, Cemile: Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni, Seçkin, 2001.
• DOĞAN, Vahit: Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Baskı, Savaş, 2017.
• DOLUNAY, Ayhan: ‘‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni’’ Prof. Dr. Yıldırım Uluer’e Armağan, Lefkoşa, 2014, s. 45-63.
• DOUGA, Alexandra E.: "On the Recognition of Foreign Administrative Acts in Greece", Jaime Rodriguez / Arana Munoz (Eds) Recognition of Foreign Administrative Acts, Springer, 2016, s. 171-191.
• EKŞİ, Nuray: Milletlerarası Özel Hukukta Medeni Olmayan Evliliklerin ve Adli Olmayan Boşanmaların Tanınması, Beta, 2012.
• ERTAŞ, Şeref: ‘‘Yabancı İlâmların Tanınması ve Tenfizi’’ (1987) Cilt 3 Sayı 1-4, s. 365-438.
• ERTEN, Rifat: Türklerin Kişi Hâllerine İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi (MÖHUK m. 41), Yetkin, 2017.
• FRÎNTU, Viorica Mihaela / GHERGE, Elena Roxana: ‘‘Divorce Through the Spouses’ Agreement by Administrative or Notarial Procedure’’, Advances in Fiscal, Political and Law Science, s. 185-190, (http://www.wseas.us/e-library/conferences/2013/Brasov/EPLS/EPLS-30.pdf, erişim 1.3.2018).
• GANIYEVA, Salimya: ‘‘Türk ve Rus Federasyonu Milletlerarası Usul Hukukunda İdari Boşanma Kararlarının Tanınması Sorunu’’ (2013 ) Yıl 33 Sayı 1, MHB, s. 30-60.
• HUYSAL, Burak: ‘‘Nüfus Hizmetleri Kanunu Kapsamında Yabancı Boşanma Kararlarının Doğrudan Tescili’’ (2017) Cilt 37 Sayı 2, MHB, s. 473-507. (2017)
• HUYSAL, Burak: ‘‘6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Getirilen Yenilikler Işığında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Konusunda Bazı Tespitler’’ (2012) Cilt 32 Sayı 1, MHB, s. 71-101. (2012)
• HUYSAL, Burak: Devletler Özel Hukukunda Velâyet, Legal Yayıncılık, 2005. (2005)
• İYİLİKLİ, Ahmet: Hukuk Yargılamasında Kesin Hüküm, Yetkin, 2016. KENNETT, Wendy: ‘‘It’s Arbitration, But Not As We Know It: Reflections on Family Law Dispute Resolution’’ (2016) 30 International Journal of Law, Policy and the Family, s. 1-30.
• KRISTIANSEN, Jan Erik: ‘‘Norway’’ R. Chester (Ed.) Divorce in Europe 3, Martinus Nijhoff, s. 53-68.
• MAIDMENT, S.: "The Legal Effect of Religious Divorces" (1974) Vol.37 No.6, The Modern Law Review, s. 611-626.
• MCCAULEY, Matthew J.: ‘‘Divorce and the Welfare of the Child in Japan’’ (2011) Vol.20 No.3, Pasific Rim Law & Policy Journal Association, s. 581-606.
• NAGY, Oana Voica: ‘‘The Marriage Dissolution on Administrative Way, Aspects of Comparative Law’’ (2014) 1/73 Social Behavioural Sciences, Revista Academiei Fortelor Terestre, s. 31-37.
• NOMER, Ergin: Devletler Hususi Hukuku, 22.Bası, Beta, 2017. (2017)
• NOMER, Ergin: ‘‘Rızai Boşanma ve Kamu Düzeni’’ (1984) Cilt 4 Sayı 2, MHB, s. 94-99. (1984)
• OROZA, Ramiro Samos: ‘‘Divorcia en el Código de Las Familias y del Proceso Familiar’’, Revista Juridíca, s. 79-94 (http://www.revistasbolivianas.org.bo/pdf/rjd/v1n2/v1n2_a09.pdf, erişim 10.3.2018).
• ÖKÇÜN, Ahmet Gündüz: Devletler Hususi Hukukunun Kaynakları ve Kamu Düzeni, Sermaye Piyasası Kurulu, Yayın No: 108, 1997.
• ÖNAL, Ali: ‘‘Tanıma ve Tenfiz Kararlarının Hukukî Niteliği’’ (2017) Cilt 37 Sayı 2, MHB, s. 576-610.
• ÖZBAKAN, Işıl: Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Kazancı Hukuk Yayınları, No:58, 1987.
• ÖZKAN, Işıl / TÜTÜNCÜBAŞI, Uğur: Milletlerarası Usul Hukuku, Adalet, 2017.
• PEKCANITEZ, Hakan: Medeni Usûl Hukuku, Cilt III, 15. Bası, Oniki Levha, 2017.
• PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usûl Hukuku Ders Kitabı, 6. Bası, Vedat, 2018. REED, Alan: "Transnational Non-Judicial Divorces: A Comparative Analysis of Recognition Under English and U.S. Jurisprudence" (1996) Vol. 18 Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review, s. 311-337.
• RODRÍGUEZ, Jaime / MUÑOZ, Arana (Eds.): Recognition of Foreign Administrative Acts, Springer, 2016.
• RUHİ, Ahmet Cemal: Boşanma ile İlgili Yabancı Mahkeme İlamlarının Tanınması ve Tenfizi, Seçkin, 2003. (2003)
• RUHİ, Ahmet Cemal: ‘‘Talâk ve Türk Kamu Düzeni’’ (2002) 1, E-Akademi Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, (http://www.e- akademi.org/makaleler/acruhi-1.htm, erişim 18.3.2018). (2002)
• RUHİ, Ahmet Cemal / KAPLAN, Yavuz: ‘‘Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Tenfizi Açısından Kamu Düzeni (Ordre Public)’’ (2002) Yıl 22, MHB, s. 643-663.
• SAKMAR, Ata: Devletler Hususi Hukukunda Boşanma, Fakülteler Matbaası, 1976. (1976)
• SAKMAR, Ata: Yabancı İlamların Türkiye’deki Sonuçları (Fakülteler Matbaası, 1982). (1982) SARGIN, Fügen / ERTEN, Rifat: "MÖHUK Hükümleri Dairesinde Tanımanın Hukukî Niteliği, Usûlü ve Karşılaşılan Bazı Sorunlar: "Yeni Bir Düzenleme Yapma Gereği" " (2014) Cilt 3 Sayı 2, UTTDER, s. 37-136.
• SEVGİLİ GENÇAY, Fatma Didem: "Adsız Düzenleyici İşlemlerin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri" (2014) 63 (2) AÜHFD, s. 397-417.
• ŞANLI, Cemal / ESEN, Emre / ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Baskı, Vedat, 2018.
• ŞENSÖZ, Ebru: ‘‘Türkiye’nin Taraf Olduğu Bazı Milletlerarası Sözleşmeler Çerçevesinde Doğrudan Tanıma Usulü’’ (2012) Yıl 11 Sayı 22, 10. Yıl’a Armağan, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 389-444.
• ŞENSÖZ MALKOÇ, Ebru: Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması, Oniki Levha, 2017.
• ŞİT, Banu: ‘‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kesinleşme Şartı’’ (2011) Cilt XV Sayı 1, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 61-74.
• TANRIBİLİR, Feriha Bilge: ‘‘Türk Hukukunda Yabancı Makamlarca Verilen Boşanma Kararlarının Tanınmasına İlişkin Gelişmeler’’, Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Meseleler Sempozyumu, 18-20 Nisan 2018, Antalya.
• TARMAN, Zeynep Derya: ‘‘Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizinde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Bazı Tespitler’’ (2017) Cilt 37 Sayı 2, MHB, s. 798- 820.
• TAŞPINAR AYVAZ, Sema: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) Zaman Bakımından Uygulanması, Yetkin, 2013.
• TEKİNALP, Gülören / UYANIK, Ayfer: Bağlama Kuralları, 12. Bası, Vedat, 2016.
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin: Yabancı Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 501, 1996.
• TÜRK DİL KURUMU, Güncel Türkçe Sözlük, (www.tdk.gov.tr, erişim 22.7.2018).
• TÜTÜNCÜBAŞI, Uğur: ‘‘Yabancı Kararların Türk Hukukunda Tanınması Konusunda 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Düzenlenen Yenilikler’’ (2017) Cilt 19 Sayı 2, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 103-127. (2017)
• TÜTÜNCÜBAŞI, Uğur: Yabancı Çekişmesiz Yargı Kararlarının Türk Hukukunda Tanınması, Adalet, 2014. (2014)
• UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer: Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, Beta, 2006.
• YILMAZ, Dilşat: İdarî İşlemin İcraîlik Özelliği, Astana, 2014. (2014)
• YILMAZ, Dilşat: "Türk İdare Hukukunda İdarî İşlemin "Kesin"liği Üzerine Bir Değerlendirme: "Kime Göre?", "Ne İçin?" Kesinlik" (2017) Cilt XXI Sayı 2, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 105-153. (2017)
• YILMAZ, Ejder: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Cilt 3, 3. Baskı, Yetkin, 2017.
• www.cubalegalinfo.com
• www.funcionjudicial.gob.ec
• www.gob.pe
• www.heinonline.org
• www.jstor.org
• www.justicia.gob.bo
• www.kazanci.com
• www.mexico.justia.com
• www.mfa.gov.tr
• www.pascualbravo.edu.co
• www.poderjudicial.gob.hn
• www.planalto.gov.br
• www.tbmm.gov.tr