“USUL EKONOMİSİ İLKESİ” ÇERÇEVESİNDE TÜRK İDARİ YARGILAMA USULÜNDE SÖZLÜLÜK İLKESİNE İLİŞKİN BAZI DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 267 - 320, 30.04.2019

Dilşat Yılmaz

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.585054

Cited By: 4

Öz

“Duruşma”
ve bir ispat vasıtası olan “tanık beyanı”, yargılama hukukunda geçerli bulunan
yazılılık ilkesinin esnemeleri olarak kabul edilmektedir. İdari yargılama hukukunda
bu iki kurumun temel olarak anılan çerçevede ele alındığı bilinmektedir. Oysa
bu iki kurum, aynı zamanda, Anayasal bir yargılama usulü ilkesi olan “usul
ekonomisi” ni etkin hale getirebilmek için elverişli birer vasıtadır. Bu çalışmada,
söz konusu iki kurumun bahsedilen fonksiyonu ne şekilde yerine getirebilecekleri
üzerinde durulacaktır. İnceleme sırasında, öncelikle usul ekonomisi ilkesine
ana hatları ile değinilecektir.  Ardından
konunun yakın ilişkili olduğu adil yargılanma hakkı, temel unsurları
çerçevesinde ele alınacaktır. Bunların akabinde, duruşma ve tanık beyanı
hususları; daha önce incelenen konularla ve idari yargılama hukuku ilkeleri de
dikkate alınarak incelenecektir. Konu bakımından ihtiyaç duyulduğu ölçüde
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarına da
değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Duruşma, tanık, adil yargılanma hakkı, usul ekonomisi, yazılılık ilkesi

Kaynakça

• AKINCI, Müslüm, “İdari Yargıda Duruşma”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Eylül 2010., s.127-143.
• AKINCI, Müslüm, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara 2008.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, 1. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, Ekim 2018.
• ARDIÇOĞLU, Artuk, “İdari Yargıda Tanık”, Yaklaşım Dergisi, Kasım 2010, Sa. 125., s. 299-303.
• ASLAN, Memduh, “İdari Yargıda Usul Ekonomisi, Bağlantı, Doğal Hakim Çekişmesi”, Vergi Dünyası, Ekim 2011, Sa. 362.,s. 116-127.
• ASLAN, Zehreddin, “Türk İdari Yargı Sisteminde Resen Araştırma İlkesi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ekim 2000-Mart 2001, Sa. 23-24, s. 53-58, http://istanbul.dergipark.gov.tr/download/article-file/5444 , (ASLAN, 2001).
• BEREKET, Zuhal, Hukukun Genel İlkeleri ve Danıştay, Yetkin Yayınevi, Ankara 1996.
• CANDAN, Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 6. Baskı, PWC Yayınevi, İstanbul 2015.
• CEBRE, Ayvaz, “Hak Arama Yolları ve Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C.1, Y. 2, Sa. 5, Nisan 2011, s. 373-396, http://www.taa.gov.tr/dosya/dergiler/taad5/files/assets/basic-html/page380.html CEYLAN, Mahmut, İdari Yargıya Hakim Olan İlkeler, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, Aralık 2017.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdari Yaptırımlar Hukuku, Kabahatler Kanunu Yorumu, Asil Yayınevi, Ankara, 2006.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Güncellenmiş 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, Ağustos 2018.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, “İdari Yargılama Usulünde Tanık Delilinin Yeri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, Sa. 3-4, 2003, s. 195-206, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/262588
• ÇETİN, İbrahim, “ Yargılama Hukukunda Etkinlik Arayışları: Medeni Usul Hukukunda Usul Ekonomisi”, s. 81-109, Sayıştay Dergisi, 2010, Sa. 78, s. 81-109, https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/95906369/files/dergi/pdf/der78m4.pdf
• ÇİFTÇİ, Erhan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Adil Yargılama İlkesi ve İdari Yargı”, Danıştay Dergisi, Sa. 106, s. 77-97.
• ÇOPUR, Ali, Sunum, in İdari Yargılama Sürecinde Yaşanılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı, 14 Ocak 2013, Ankara, https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/idari_yargi_surecinde_yasanilan_sorunlar.pdf
• DEMİRCİOĞLU, Yaşar, Medeni Usul Hukukunda İnsan Hakları ve Adil Yargılanma Güvenceleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
• DİNÇ, Güney, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Silahların Eşitliği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2005, Sa. 57, s. 283-306, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2005-57-127
• DURSUN, Hasan, “İdari Yargıda Tanığa ve Tanıklığa Yer Verilmesi Bir Zorunluluktur”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Aralık 2008, Y. 3, Sa.28., s. 85-102.
• ELÇİM, Mustafa, Hukuk Devleti Açısından İdari Yargılama Usulünde Kanıtlama Araç ve Yöntemleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• ERDÖNMEZ Güray, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul, 2017.
• EVREN, Çınar Can, “İptal Davalarında Kendiliğinden Araştırma İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, Sa. 1-2, 2008, s. 701-723, http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/12_27.pdf
• GAUL, Hans Friedhelm, “ Yargılamanın Amacı, Güncelliğini Koruyan bir Konu”, Çeviri: YILDIRIM DEREN Nevhis, in İlkeler Işığı Altında Medeni Yargılama Hukuku, 8. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul Ekim 2016.
• GÖZTAŞ, Kenan, İdari Yargıda İspat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2011, s. 77vd. (YÖK Ulusal Tez Merkezi).
• GÖZÜBÜYÜK, A Şeref/ TAN, Turgut, İdare Hukuku C. II, İdari Yargılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 7. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• HONDU, Selçuk, “İdari Yargılama Usulünde “Duruşma” Yapılması ve Uygulamadaki Durum”, Danıştay Dergisi, Sa. 89, 1995., s. 3-16.
• HONDU, Selçuk, “İdari Yargılama Usulünde Tanık”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, 1. Kitap, İdari Yargı, Ankara 1-4 Mayıs 1990., s. 263-268.
• IŞIKLAR, Celâl, “İdari Yargıda Duruşma”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 2, Sa.2, Y. 4, Ocak 2011, s. 45-100, http://www.taa.gov.tr/indir/idari-yargida-durusma- bWFrYWxlfDU3NWM4LWYwZGIyLWE2M2Y3LWQ5OTI0LnBkZnw1NA/ , (IŞIKLAR, (2011)).
• IŞIKLAR, Celâl, “İdari Yargılamada İlk İncelemenin Sıra, Düzen Ve Usûlü”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C.1., Y.2, Sa. 6, Temmuz 2011, s. 69-140, http://www.taa.gov.tr/indir/idari-yargilamada-ilk-incelemenin-sira-duzen-ve-usulu-bWFrYWxlfGY2MzZlLWUxMDMxLTM2OTFjLWUxYzVlLnBkZnwxMjI/ , (IŞIKLAR, (Temmuz 2011)).
• İNCEOĞLU, Sibel, Adil Yargılanma Hakkı ve Yargı Etiği, Şen Matbaa, Ankara, Kasım 2007.
• İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararları Işığında Adil Yargılanma Hakkı (Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler), Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
• KAPANİ, Münci, İcra Organı Karşısında Hâkimlerin İstiklâli, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1956.
• KAPLAN, Gürsel, “İdari Yargılama Hukukunda Sözlülük Usulü ve Tanık Dinlenebilmesi Hakkında Kısa Bir Değerlendirme” ( Yayım Yeri: İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 13, Cilt: 13, Sa. 1, Ocak 2014, s. 33-46), Erişim Adresi: http://www.idare.gen.tr/kaplan-tanik.pdf
• KAPLAN, Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, Ocak 2018.
• KARAKOÇ, Yusuf, Genel Vergi Hukuku, (Vergi Usûl Hukuku-Vergi Ceza Hukuku- Kamu İcra Hukuku-Vergi Yargılaması Hukuku), 7. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• KARAVELİOĞLU, Celâl, İdari Yargılama Usulü Kanunu, C. II, 5. Baskı, 2001.
• KÖKSOY, Mesut, “Hukuki Güvenlik Açısından Takip Ekonomisi İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, Sa. 3, s. 53-85, http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/20_3_3.pdf
• KÖKÜSARI, İsmail, “Hak Arama Özgürlüğü ve 2010 Anayasa Değişiklikleri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Sa.1, s. 163-208, http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/15_1_7.pdf
• MERİÇ, Nedim, “Hakimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü”, Prof. Dr. Bilge UMAR’a Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, C. 11, 2009., s. 377-424.
• MERİÇ, Nedim, Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümleri Çerçevesinde), Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• OĞURLU, Yücel, “Danıştay Kararları Işığında İdari Yargılama Usulünde Re’sen Araştırma İlkesi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, Sa. 1, s. 119-133, http://hukukdergi.erzincan.edu.tr/danistay-kararlari-isiginda-idari-yargilama-usulunde-resen-arastirma-ilkesi-ars-gor-yucel-ogurlu/
• ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esaslar, C. III, Akgün Matbaası, İstanbul, s. 1936.
• ÖMERBAŞ, Nurben, “İdari Yargılama Usulünde Hızlandırıcı Mekanizmalar”, Danıştay 141. Yıl Sempozyumu, Danıştay Matbaası, Ankara, 2010, s. 95-101. https://www.danistay.gov.tr/upload/yayinlar/12_03_2014_105314.pdf
• ÖZDEK, Yasemin, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye, TODAİE Yayını, Ankara, 2004.
• ÖZYÖRÜK, Mukbil, İdari Yargı Ders Notları, Ankara 1977.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Medeni Usul Hukuku Temel Bilgiler, 5. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• RÜZGARESEN, Cumhur, Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• SANCAKDAR, Oğuz , “İdari Yargılama Usulünde İvedi Yargılama ve Grup Davaları”, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyum, 146. Yıl, 12 Mayıs 2014, Ankara, Danıştay Yayınları, Kasım 2014, No: 86. , s. 109-198, http://www.danistay.gov.tr/upload/yayinlar/17_12_2014_031912.pdf
• SANCAKDAR, Oğuz, “Türk İdari Yargı Sisteminde Yargılama Sürecinden Kaynaklanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, in İdari Yargılama Sürecinde Yaşanılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı, 14 Ocak 2013, Ankara, https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/idari_yargi_surecinde_yasanilan_sorunlar.pdf
• SİMİL, Cemil, “Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Sınırları”, Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, C. 16, 2014, s. 1351-1376. , http://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/CEM%C4%B0L-S%C4%B0M%C4%B0L.pdf
• SUNAY, Süheyla Şenlen, İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler, Karşısında İsbat ve Delil Hususları, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş. , İstanbul, 1997.
• TANRIVER, Süha, “ Hukuk Yargısı (Medenî Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, TBBD, 2004, Sa. 53, s. 191-215, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2004-53-44
• TAŞKIN, Ş. Cankat, “İdari Yargının Güncel Sorunları ve Yargı Kararlarının Uygulanmaması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2007, Sa. 71, s. 300-338, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2007-71-345
• TAŞPINAR, Sema, “Medeni Yargılama Hukukunda Amaç Sorunu”, Av. Dr. Faruk EREM Armağanı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, No: 8, Afşaroğlu Matbaası, Ankara, 1999. , s. 759-787.
• TEZCAN, Durmuş, “Adil (Dürüst) Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı Açısından İdari Uyuşmazlıkların Durumu”, Yıldızhan Yayla’ya Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Armağan Serisi No: 4, İstanbul 2003., s. 469-484.
• TOYDEMİR, Seçkin, Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Türk İdari Yargı Sistemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013, ( YÖK Ulusal Tez Merkezi).
• TUNÇ-TEMEL, Müjgan, “Hakimin Davada Özel Bilgisini Kullanması”, Argumentum, Y. 9-11, Sa. 58, s. 546-548, http://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/argumentum/179.pdf
• YASİN, Melikşah, İdari Yargılama Usulünde İspat, 12 Levha Yayınları, İstanbul, 2015.
• YAVAŞ, Murat, “Medeni Yargılamanın Amacı Bağlamında İspat Yükü Kavramı”, Mehmet Akif AYDIN’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, C. 21, Sa. 2, 2015.,s. 741-761.
• YILMAZ, Ejder, “Usul Ekonomisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, Sa. 1, 2008, (Ankara Üniversitesi Dergiler Veri Tabanı), s. 243-274, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/263/2367.pdf
• YILMAZ, Ejder, “Yargılama Giderlerinin İşlevi ve Sosyal Hukuk Devleti”, Ankara Barosu Dergisi, 1984/2, s.200-223, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/1984-2/1.pdf
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Genişletilmiş 5. Baskı, Yetki Hukuk Yayınları, Ankara, 1996.
• YORGANCIOĞLU, Erçetin, “Danıştay Yargılama Usulünde Re’sen İnceleme Yetkisi”, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler I, Güneş Matbaası, Ankara 1976. , s. 218-253.
• ZABUNOĞLU, Yahya, “İdari Yargılama Usulü, Genel İlkeler, Pozitif Düzenlemeler”, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara, 1982. , s. 87-101.
• ZABUNOĞLU Yahya Kazım, İdare Hukuku, C. II., Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, Birinci Kitap, İdari Yargı, 1-4 Mayıs, 1990, Ankara, Tartışmalar, Selçuk Hondu’ya Sorular ( Soru: Prof. Dr. İl Han ÖZAY)., s. 291, 292. Yargı kararlarına erişim Kazancı İçtihat Bilgi Bankasından sağlanmıştır. Ancak ayrıca bkz. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22dombo%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-57850%22]}
• http://www.izmirbarosu.org.tr/Upload/files/Sayfalar/merkezler/cmk/aihs.pdf.7
• https://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html.