Medenî Kanun Dışındaki Kanunlarda Düzenlenmiş Taşınır Rehni Çeşitleri

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 4, 49 - 90, 01.10.2017

Alper Uyumaz

Öz

Rehin, alacaklıya alacağı için teminat sağlayan aynî bir haktır. Bu hak, alacağın vadesinde ödememesi durumunda alacaklının rehin konusu şeyi sattırarak elde edilen bedelden alacağını öncelikle elde etmesini sağlar. Rehin hakkının konusu, kural olarak eşyadır. İstisnaen alacak ve haklar üzerinde de rehin hakkı kurulması mümkün kılınmıştır. Taşınmaz rehni, Türk Medenî Kanununda ayrı başlık altında düzenlenmişse de taşınır rehni için böyle genel bir düzenleme yoktur. Ancak Türk Hukukunda yer alan taşınır rehni çeşitleri Medenî Kanunda düzenlenenler ile sınırlı değildir. Medenî Kanun dışındaki Kanunlarla düzenlenmiş taşınır rehni çeşitleri de söz konusudur. Bunlar, Ticarî İşlemlerde Taşınır Rehni, Gemi Rehni, Deniz Ödüncü, Hava Aracı Rehni, Maden İşletme Haklarının ve Maden Cevherinin Rehni, Umuma Açık Yerlerin İşletilmesinden Doğan Kamu Alacakları İçin Bu Yerlerdeki Eşyalar Üzerinde Rehin, Tarım Kredi Kooperatifl erinin Ortaklarına Verdiği Kredilerden Doğan Alacakları İçin Rehin Hakkı, şeklinde sıralanabilir. Bu çalışmada, anılan rehin hakları, Türk Medenî Kanunundaki rehne ilişkin düzenlemeden ayrılan yönleri ile incelenmiştir. Özellikle, yapılan son kanun değişikliği ile önemli değişiklikler getiren Ticarî İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu detaylı şekilde incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rehin, Aynî Teminat, Taşınır Rehni, Teslimsiz ve Sicilli Taşınır Rehni, Taşınır İpoteği

CHATTEL PLEDGES IN OTHER CODES APART FROM TURKISH CIVIL CODE

Öz

Pledge, is a right in rem which provides security to the creditor. This right authorizes the creditor to be sold an auction of the subject of a pledge in the event of non-payment and to have his or her debt privileged. The subject of a pledge is generally a property. Exceptionally, the subject of a pledge can be rights or claims. Even if the immovable pledge was regulated in Turkish Civil Code under a separate section, the movable pledge was not regulated in this way. By the way, the chattel pledges which are regulated in Turkish Civil Code are not the half of it. There are further chattel pledges which are regulated in other codes. These chattel pledges are, The Chattel Pledge at Commercial Transactions, Mortgage of Ship, Marine Loan, Mortgage of Aircraft, The Pledge of the Royalty of Mining Rights and Mineral Ore, Pledges over Things in Public Places Arising from Running These Places, Pledges Arising from Credits Which Are Provided for Partners of Agriculture Credit Cooperatives. In this study, these pledges were examined for their diff erences from pledges which are regulated in Turkish Civil Code. Especially, the chattel pledge at commercial transactions which was regulated with a new law amendment was examined with its details.

Anahtar Kelimeler

Pledge, Real Collateral, Chattel Pledge, Registered Chattel Pledge without Delivery, Chattel Mortgage

Kaynakça

• Akıncı, Sam൴: Türk Hukukunda Gem൴ İpoteğ൴, Ankara 1958.
• Ak൴pek, Jale, G./ Akıntürk, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• Akkurt, S൴nan Sam൴: Türk S൴v൴l Havacılık Mevzuatı ve Uluslararası Konvans൴yonlar Kapsamında S൴v൴l Havayolu ൴le Yolcu Taşımacılığından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk, Ankara 2014.
• Akyazan, Sıtkı: T൴carî İşletme Rehn൴, BATİDER., C. VIII, S. 4, 1976, s. 61-81.
• Algantürk L൴ght, S. D൴dem: TTK Tasarısı’nın Den൴z T൴caret൴ Başlıklı Beş൴nc൴ K൴tabı İle Get൴r൴len Düzenlemeler ve Değerlend൴rmeler, İstanbul T൴caret Ün൴vers൴tes൴ Sosyal B൴l൴mler Derg൴s൴, C.5, S.10, 2006/2, s. 123-145 (Algantürk, Makale).
• Algantürk, S. D൴dem: Türk ve İng൴l൴z Hukukunda Gem൴ İpoteğ൴n൴n Yer൴, Yüksek L൴sans Tez൴, İstanbul 1996 (Algantürk, Tez).
• Altorfer, Peter: Die Mobiliarhypothek, Ein Beitrag zur Reform des Fahrnispfandrechts, Zürich 1981.
• Antalya, Gökhan/ Acar, Faruk: T൴car൴ İşlemlerde Taşınır Rehn൴, İstanbul 2017.
• Antmen, Alpay: T൴carî İşletme Rehn൴, Ankara 2001.
• Arkan, Sab൴h, T൴carî İşletme Hukuku, 13. Baskı, Ankara 2009.
• Ayan, Mehmet: Eşya Hukuku, III, Sınırlı Aynî Haklar, 8. Baskı, Konya 2017.
• Aybay, Aydın/ Hatem൴, Hüsey൴n: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• Aydoğdu, Murat: İpoteğ൴n Paraya Çevr൴lmes൴ Yolu İle İlâmsız Tak൴p, Prof. Dr. Şükrü Postacıoğlu’na Armağan, İzm൴r 1997, s. 319-347.
• Ball, Karl: Die Mobiliarhypothek (Das Registerpfand), Königsberg 1928.
• Baumann, Max: Sachenrecht, Zürich 2008.
• Bozabalı, Banu Bozkurt: Hava Yolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde Taşıyanın Ölüm ve Cismani Zaralardan Doğan Hukuki Sorumluluğu, İstanbul 2013.
• Brehm, Wolfgang/ Berger, Christian: Sachenrecht, 2. Aufl age, Tübingen 2006.
• Cansel, Erol: Türk Menkul Rehn൴ Hukuku, Tesl൴m Şartlı Menkul Rehn൴, C. I, Ankara 1967.
• Davran, Bülent: Reh൴n Hukuku Dersler൴, İstanbul 1972 (Davran, Reh൴n).
• Davran, Bülent: Tesl൴m Şartlı Menkul Rehn൴-S൴c൴ll൴ Menkul Rehn൴, T൴caret ve Banka Hukuku Haftası 27 N൴san-3 Mayıs 1959, s. 161-182 (Davran, S൴c൴ll൴).
• Doskotz, Edgar: Faustpfand oder Registerpfand (Mobiliarhypothek) als Moderne Pfandrechtsart an Beweglichen Sachen, Dortmund 1934.
• Durmaz, Enver: T൴carî İşletme Rehn൴ Sözleşmes൴, TNBHD., S. 5, 1975, s. 15-18.
• Engi, Andrea: Die Fahrnisverschreibung im schweizerischen Recht unter besonderer Berücksichtigung der französischen und deutschen Gesetzgebungen, Bern 1929.
• Ergüne, Mehmet Serkan: Hukukumuzda Taşınır Rehn൴n൴n, Özell൴kle Tesl൴me Bağlı Taşınır Rehn൴n൴n Kuruluşu, İstanbul 2002.
• Ertaş, Şeref: T൴carî İşletme Rehn൴, Prof. Dr. İrfan Baştuğ Anısına Armağan, İzm൴r 2005, s. 39-50 (Ertaş, T൴carî).
• Ertaş, Şeref: Yen൴ Türk Medenî Kanunu Hükümler൴ne Göre Eşya Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2006 (Ertaş, Eşya).
• Erten, Al൴: Bankacılık Uygulamasında T൴carî İşletme Rehn൴, Ankara 2001.
• Erzurumluoğlu, Erzan: T൴car൴ İşletme Rehn൴, ABD., S. 3, 1977, s. 439-448.
• Esener, Turhan/ Güven, Kudret: Eşya Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2008.
• Feyz൴oğlu, Feyz൴ N./ Doğanay, Üm൴t/ Aybay, Aydın: Eşya Hukuku Dersler൴, İstanbul 1968.
• Foëx, Bénédict: Le Contrat de Gage Mobilier, Francfort 1997.
• Gerster, Emanuel: Die geschichtliche Entwicklung der Fahrnisverschreibung in der Schweiz, Bern 1907.
• Göger, Erdoğan: Maden Hukuku, Ankara 1979.
• Gürdoğan, Burhan: Türk-İsv൴çre Hukukunda İcra ve İflâs Hukukunda Rehn൴n Paraya Çevr൴lmes൴, Ankara 1967.
• Gürsoy, Kemal T. / Eren, F൴kret/ Cansel, Erol: Türk Eşya Hukuku, 2. Baskı, Ankara 1984.
• Güven, Kudret: T൴car൴ İşletme Rehn൴, Ankara 1984.
• Hatem൴, Hüsey൴n/ Serozan, Rona / Arpacı, Abdülkad൴r: Eşya Hukuku, İstanbul 1991.
• Helvacı, İlhan: Türk Medenî Kanununa Göre Lex Comm൴ssor൴a (Mürteh൴n൴n Merhunu Temellük) Yasağı, İstanbul 1997.
• Hızır, Serdar/ Turaev, Al൴sher: Türk Hukukunda Hava Araçları Üzer൴nde İpotek Tes൴s Ed൴lmes൴, AÜHFD., C. 57, S. 3, 2008, s. 371-407.
• Hızır, Serdar: Gem൴ Alacaklısı Hakkının Bahşett൴ğ൴ B൴r İmkân Olarak Rehn൴n Paraya Çevr൴lmes൴ Suret൴yle Tak൴p Usulü, BATİDER., C. XXIII, S. 4, 2006, s. 357-403.
• Ille, Matthias: Die Sicherungsübereignung in Fällen mit Auslandsberührung, http://home.un൴-le൴pz൴g.de/bank൴nst൴tut/f൴les/ dokumente/2000-07-13-01.pdf. Erişim Tarihi: 25.04.2017.
• Kalpsüz, Turgut: Gem൴ Rehn൴, 5. Baskı, Ankara 2004.
• Kaner, İnc൴: Hava Hukuku (Husus൴ Kısım), 2. Bası, İstanbul 2004.
• Karahacıoğlu, Al൴ Haydar/ Doğrusöz, M. Ed൴p/ Altın, Mehmet: Türk Hukukunda Reh൴n, Ankara 1996.
• Karahasan, Mustafa Reş൴t: Yen൴ Türk Medenî Kanunu, Eşya Hukuku, C. II, İstanbul 2007.
• Kayıhan, Şaban: T൴car൴ İşletme Rehn൴, İstanbul 1996.
• Kender, Rayegân/ Çet൴ng൴l, Ergon: Den൴z T൴caret൴ Hukuku, 11. Baskı, İstanbul 2009.
• Köprülü, Bülent/ Kanet൴, Sel൴m: Sınırlı Aynî Haklar, 2. Bası, İstanbul 1982- 1983.
• Kuntalp, Erden: Lex Comm൴ssor൴a Yasağı Kavramı, Koşulları, Uygulama Alanı, İnan Kıraç’a Armağan, Ankara 1994, s. 151-163.
• Kurtoğlu, Serda: Fransız Hukukunda Teçh൴zat ve Âletler Üzer൴nde Reh൴n, İHFM., C. XXX, S. 3-4, 1964, s. 814-826.
• Leemann, Hans: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Sachenrecht, IV. Band, II. Abteilung: Art. 730-918, Bern 1925.
• Meier-Hayoz, Arthur: Berner Kommentar zum Schweizerische Privatrech, IV. Band, Sachenrecht, 5. Aufl age, Bern 1981.
• Oftinger, Karl: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, IV. Band. Das Sachenrecht, Das Fahrnispfand, Art. 884-918, 2. Aufl age, Zürich 1952.
• Oft൴nger, Karl/ Bär, Rolf: Das Sachenrecht, Das Fahrn൴spfand, Art. 884-918, 3. Aufl age, Zürich 1981.
• Oğuzman, Kemal M./ Sel൴ç൴, Özer/ Oktay-Özdem൴r, Sa൴be, Eşya Hukuku, 16. Bası, İstanbul 2013.
• Omağ, Mer൴h Kemal: Türk Hukukunda T൴car൴ İşletme Rehn൴, İİTİAD., S. 1, 1976, s.187-206.
• Özsunay, Ergun: Fransız Hukukunda Kred൴ Tem൴natı Olarak T൴carî İşletme Rehn൴, BATİDER., C. II, S. 4, 1964, s. 567-586.
• Re൴soğlu, Seza: Menkul İpoteğ൴, Tesl൴ms൴z Menkul Rehn൴, Ankara 1965 (Res൴oğlu, Menkul).
• Re൴soğlu, Seza: T൴car൴ İşletme Rehn൴ ve Son Yasal Düzenleme, https://www. tbb.org.tr/Dosyalar/Arast൴rma_ve_Raporlar/t൴car൴_൴sletme.doc. Er൴ş൴m Tar൴h൴: 25.04.2017 (Res൴oğlu, Son).
• Re൴soğlu, Seza: T൴car൴ İşletme Rehn൴ ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara 1977 (Res൴oğlu, T൴car൴).
• Saymen, Fer൴t Hakkı/ Elb൴r, Hal൴d Kemal: Türk Eşya Hukuku Dersler൴, 2. Baskı, İstanbul 1963.
• Schwab, Karl Heinz/ Prutting, Hanns: Sachenrecht, 26. Aufl age, München 1996.
• Serozan, Rona: Taşınır Eşya Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2007.
• Şeker, Zehra: Türk Hukukunda Gem൴ S൴c൴ller൴n൴n Düzenlen൴ş൴ ve Sah൴p Olduğu Fonks൴yonlar, Cumhur൴yet൴n 75. Yıl Armağanı, İstanbul 1999, s. 879-896.
• Ş൴mşek, Ed൴p: Amme Alacakları Tahs൴l Usulü Kanun Şerh൴, İstanbul 1996.
• Tanju, Fahrett൴n: T൴car൴ İşletme Rehn൴ Sözleşmes൴, TNBHD., S. 28, 1980, s. 6 -9.
• Tek൴nay, Selahatt൴n Sulh൴: Menkul Mülk൴yet൴ ve Sınırlı Aynî Haklar, İstanbul 1994.
• Törüner, Ekrem, T൴car൴ İşletme Rehn൴n൴n Özell൴kler൴ ve Uygulamada Karşılaşılan Bazı Sorunlar, ABD., S. 4, 1981, s. 672 -603.
• Tuor, Peter/ Schnyder, Bernhard/ Schm൴d, Jörg/ Rumo-Jungo, Alexandra: Das Schwe൴zer൴sche Z൴v൴lgesetzbuch, 13. Aufl age, Zür൴ch-Basel-Genf 2009.
• Türker, Erhan: T൴carî İşletme Rehn൴, Esk൴şeh൴r 1981.
• Uyar, Tal൴h: İcra Hukukunda Rehn൴n Paraya Çevr൴lmes൴, 2. Baskı, Ankara 1992.
• Uyguner, Fevz൴/ Nalbantoğlu, Cah൴t: T൴carî İşletme Rehn൴ Kanununun Gerekçel൴ – Açıklamalı Şerh൴, İstanbul 1972.
• Vel൴dedeoğlu, Hıfzı Veldet: Türk Medenî Hukuku 3. Bası, İstanbul 1963.
• VonTuhr, Andreas: Borçlar Hukukunun Umum൴ Kısmı (Çev. Cevat Edege), C. 1-2, Ankara 1983.
• W൴eland, Carl: Aynî Haklar (Çev. İsma൴l Hakkı Karafakı), Kısım II, Ankara 1949.
• Zevkl൴ler, Aydın/ Havutçu, Ayşe: Zevkl൴ler Borçlar Hukuku, Özel Borç İl൴şk൴ler൴, 9. Baskı, Ankara 2007.
• Zobl, D൴eter: Berner Kommentar IV, Das Sachenrecht, Das Fahrn൴spfand, Systemat൴scher Te൴l und Art. 884-887 ZGB, Bern 1982.