Türk İdare Hukuku’nda İdari İşlemin “Kesin”Liği Üzerine Bir Değerlendirme: “Kime Göre?”, “Ne İçin?” Kesinlik

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 2, 105 - 154, 01.04.2017

Dilşat Yılmaz

Öz

İdari işlem idare hukukunun merkezinde yer almakla beraber, bu alanın karmaşık konularından bir tanesini oluşturmaktadır. İdari işleme ilişkin temel esasların düzenlenmesindeki eksiklik de, bu durumda büyük rol oynamaktadır. Konu, büyük oranda doktrindeki görüşler ve yargı kararları ile şekillendirilmeye çalışılmaktadır. İdari işlemin “kesin” leşmesi hususu da, idari işleme ilişkin düzenleme eksikliğinin kendini belirgin şekilde hissettirdiği hususlardan bir tanesidir. Mevzuatta, bilimsel eserlerde ve yargı kararlarında idari işlemin kesin/kesinleşmiş olması hususlarının zaman zaman farklı durumları ifade ettikleri görülmektedir. Belirtilen farklılık, çok geniş bir alana denk gelmektir. Bu makalede, anılan duruma ilişkin sıkça karşılaşılan bazı örnekler inceleme konusu yapılacaktır. Söz konusu incelemede konuya ilişkin mevzuat, doktrindeki görüşler ve yargı kararları ışığında, tartışmalı hususlara ilişkin değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İdari işlem, kesinleşme, vergi hukuku, kabahatler hukuku, ecrimisil.

AN ASSESMENT REGARDING TO “BECOMING DEFINITE” OF ADMINISTRATIVE ACT IN TURKISH ADMINISTRATIVE LAW: BECOMING DEFINITE “FOR WHO?” , “FOR WHAT?”

Öz

Even though, administrative act has a central position in Administrative Law, it is one of the complicated subjects of this area. Lack of regulation relating to main principles of administrative act, has also a great effect in this confusion. The subject is mainly tried to be formed by thougths in doctrine and judgement. “Becoming defi nite” of administrative act is also one of the points, in which the lack of regulation related to administrative act is distinctive accured. In the areas of positive law, academic works and judgements, “becoming defi nite” of administrative act is used in different meanings sometimes. Declared difference covers a huge area. In this article, some examples met frequently regarding to this multi-faced usage will be examined. While this assesment, contentious points will be evaluated in the light of positive law, thoughts in doctrine and judgements relating to subject

Anahtar Kelimeler

Administrative act, becoming defi nite, tax law, offence law, damages for unlawful occupation.

Kaynakça

• AĞAR Serkan, “Vergi Yargısında Davaya Konu İcrai İşlem – I”, TBBD, 2006, S. 67.
• AKILLIOĞLU Tekin, “Yönetsel İşlemlerde Yürürlüğe Giriş Sorunu”, AİD, Haziran 1979, C. 12, S. 2.
• AKYILMAZ Bahtiyar, İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2000.
• AKYILMAZ Bahtiyar-SEZGİNER Murat-KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku, Seçkin Yayınevi, 7. Baskı, Ankara, Ekim 2016.
• ALTUNDİŞ Mehmet, “Hukuki Güvenlik İlkesi”, Yasama Dergisi, EylülEkim-Kasım-Aralık 2008, S. 10.
• ARMAĞAN Ramazan, “Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Uzlaşma Müessesesi Ve Isparta İline İlişkin Bir Değerlendirme”, Maliye Dergisi, S. 153, Temmuz-Aralık 2007.
• ATAY E. Ethem, “İptal Davasının Nitelikleri ve İptal Kararlarının Uygulanması”, Danıştay 139. Yıl Sempozyumu, 11 Mayıs 2007, Danıştay Matbaası, 2008.
• ATAY Ender Ethem, Hukuk Başlangıcı, Gazi Kitabevi, Ankara, Kasım 2013.
• ATAY Ender Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, 5. Bası, Ankara, Ekim 2016.
• CANBAZOĞLU Kerem, “Vergilendirme Ve Vergi Alacağının Cebren Tahsili Süreçlerinde Tesis Edilen İşlemlerin Ayrılabilir İşlem Teorisi Çerçevesinde Yargısal Denetimi”, TBBD, 2010, S. 89.
• CANDAN Turgut, Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, Maliye ve Hukuk Yayınları, Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 2. Baskı, Ankara, Temmuz 2006.
• CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Pwc Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti Yayını, Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 6. Baskı, İstanbul, 2015.
• ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargıda Kanun Yolları, (Kararlara Karşı Başvuru Yolları), Asil Yayınevi, 2. Baskı, Ankara, 2002.
• ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yaptırımlar Hukuku (Kabahatler Kanunu Yorumu), Asil Yayınevi, 1. Baskı, Ankara, 2006.
• ÇAĞLAYAN Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara, 2015.
• DİNÇER Hüseyin, “Verginin Tahakkuku ve Kesinleşmesi”, Vergi Dünyası Dergisi, Ağustos 2009, S. 336.
• DURAN Lütfi , “İdari Müracaatler ve Bunlar Karşısında İdarenin Sükûtu Meselesi”, İÜHFM, 1946, C. 12, S.1.
• DURAN Lütfi , İdare Hukuku Ders Notları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982.
• DURSUN Hasan, “İdari İşlemlerin İdare Tarafından Re’sen İcrası”, TBBD, 2007, S. 72.
• DÜNDAR Erol, “ Emniyet Teşkilatı Mensuplarına İlişkin Disiplin Cezaları ve Yargı Denetimi”, DD, S. 62-63, Y.16, 1986.
• EREN Hayrettin- ŞİŞMAN Gülden, “İdari İşlem Açısından Vergilendirme Sürecine Bakış”, Prof. Dr. Mualla ÖNCEL’e Armağan, Ankara, 2009.
• EREN Hayrettin-ŞİŞMAN Gülden, “5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda Yer Alan İdari Başvurular”, E-Akademi, Mart 2010, S. 97, http://www.e-akademi.org/incele. asp?konu=SOSYAL%20G%DCVENL%DDK%20MEVZUATINDA%20YER%20ALAN%20%20%DDDAR%DD%20BA%DEVU RULAR&kimlik=1269458051&url=makaleler/Eren-sisman-1.htm, (E.T. 18.12.2016).
• ERKUT Celâl, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
• ERKUT Celâl, “L’Identifi cation de l’acte Administratif Selon La Recevabilite D’un Recours Pour Excés De Pouvoir”, İÜHFM, 1988-1990, C. 53, S. 1-4.
• ERKUT Celâl, “İdari Davaya Konu Olabilecek Kesin ve Yürütülebilir İşlem Kavramı”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, Birinci Kitap, İdari Yargı, Ankara 1-4 Mayıs 1990, Danıştay Matbaası, 1991.
• GERÇEK Adnan, Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku, Ekin Yayıne-vi, 4. Baskı, Bursa, 2015.
• GÖZLER Kemal, Hukuka Giriş, Genişletilmiş 8. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, Ağustos, 2011
• GÖZLER Kemal-KAPLAN Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 18. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, Ağustos, 2016.
• GÖZÜBÜYÜK Şeref- TAN Turgut, İdare Hukuku Cilt II, İdari Yargılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 7. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, Ankara, 2011.
• GÜNDÜZ F. Ebru, “Disiplin Cezalarının Geri Alınması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, C. 20, S. 1.
• GÜRAN Sait, “İdari İşlem ve İdari Yargı’nın Kuruluş ve İşleyişine İlişkin Temel Esaslar”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 77, S. 1, Y. 2003.
• HATİPOĞLU Cengiz, “İdari Merci Tecavüzü ve Dört Gri Alan”, TAAD, Nisan 2015, Y.6, S. 21.
• KANLIGÖZ Cihan, “İdari İşlemlerde Yazılı Bildirim”, AÜHFD, C. 40, S. 1-4, 1988.
• KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007.
• KAPLAN Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa, Eylül 2016.
• KARAHANOĞULLARI Onur, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), Turhan Kitabevi, Güncelleştirilmiş 3. Bası, Ankara 2015.
• KARAKOÇ Yusuf, Vergi Yargılaması Hukukunda Süreler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2000.
• KARAKOÇ Yusuf, Kamu Malları Hukukunda Ecrimisil Kurumu, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• KARAKOÇ Yusuf, Genel Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 7. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• KARYAĞDI Müjgan-ÖZTÜRK İlhami, “Hak Arama Özgürlüğü Bağlamında Kamu İhale İşlemlerine Karşı Teminat Ödenmesi Şartı İle Tanınan İtirazen Şikâyet Hakkı”, TBBD, 2010, S. 87.
• KAYA Cemil, “İdari Vesayet Makamının “Onay” İşleminin Hukuki Niteliği ve Sonuçları”, EÜHFD, C. 6, S. 1-2, 2011.
• KAYNAK Harun, “ İdari Para Cezalarının Tahsilatında “Kesinleşme” nin Önemi”, Yaklaşım Dergisi, Y. 17, S. 196, Nisan 2009.
• KILIÇ Ayhan, “Kabahatler Kanunu’nun Genel Hükümlerinin Vergi Kabahatleri Bakımından Uygulanabilirliği”, TAAD, Temmuz 2014, Y. 5, S.18.
• KURU Baki-ARSLAN Ramazan-YILMAZ Ejder, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 6100 Sayılı HMK’na Göre Yeniden Yazılmış, Yetkin Yayınları, 23. Baskı, Ankara, 2012.
• NOHUTÇU Ahmet, İdari Yargı, Savaş Yayınevi, 17. Baskı, Ekim 2016.
• ODYAKMAZ Zehra-ÇINARLI Serkan, İdari Uyuşmazlıklarda Yargı Öncesi Çözüm Usûllerinin Uygulanabilirliği, Orion Kitabevi, Ankara, Ekim 2013.
• ÖNCEL Mualla-KUMRULU Ahmet-ÇAĞAN Nami, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Gözden Geçirilmiş ve Değişiklikler İşlenmiş 24. Bası, Ankara, 2015.
• ÖNGÖREN Gürsel, Türk Hukukunda İdari Dava Açma Süreleri, Kazancı Yayınları, İstanbul 1990.
• ÖZAY İl Han, Devlet, İdari Rejim ve Yargısal Korunma (Denemeler), Filiz Kitabevi, İstanbul, Eylül 1986.
• ÖZKAN Gürsel, “4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen Zorunlu İdari Başvuru Yolları”, TAAD, Nisan 2014, Yıl: 5, S. 17.
• ÖZTÜRK İlhami, “Kamu İhale Kanununda Düzenlenen Şikâyet ve İtirazen Şikâyet Başvuru Sürelerinin Hukuki Niteliği” Ankara Barosu Dergisi, 2009, Y. 67, S. 3.
• ÖZTÜRK K. Burak, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• ÖZYÖRÜK Mukbil, İdare Hukuku Dersleri, Ankara, 1972-1973.
• SERTER Yusuf Sertaç, İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Dışı Bir Araç Olarak İdari Başvurular, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• SEZER Yasin, “Kamu Mallarında Ecrimisil”, DD, 2004, S. 108, Y. 34.
• SEZER Yasin –BİLGİN Hüseyin, “Danıştay Kararlarında İdari Başvurular”, AÜHFD, 2008, C. 57, S. 4.
• SEZGİNER Murat, İptal Davasının Uygulama Alanı Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2000.
• TAN Turgut, “İdarenin Kesin İşlemleri ve 5917 Sayılı Kanun Uygulaması”, AİD, Aralık 1969, C. 2, S. 4.
• TAN Turgut, “Kamu Hizmeti, Kriz ve Yeniden Tanımlama”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, Birinci Kitap, İdari Yargı, Ankara, 1-4 Mayıs 1990, Danıştay Matbaası, 1991.
• TAŞDELEN Aziz, “Vergi Alacağının Tahakkuku: Bir Aşama ve Bir İşlem”, AÜHFD, Y. 2007, C.56 S.1.
• TAYFUR Ayça Fulya, Vergi Hataları ve Düzeltme Yolları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2011, s. 107, YÖK Ulusal Tez Merkezi , (E.T. 14.01.2017).
• TERZİOĞLU Eda, Kabahatler Kanunu Karşısında Mali Yaptırım Gerektiren Vergi Suçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013, YÖK Ulusal Tez Merkezi , (E.T. 12.02.2017).
• TOPUZ İbrahim –ÖZKAYA Kadir, İdari Yargılama Usulü Kanunu, Mahalli İdareler Derneği Yayını, Ankara, 2002.
• ULUSOY Ali, Kamu Hizmeti İncelemeleri, Ülke Kitapları, İstanbul, Eylül 2004.
• ULUSOY Ali, İdari Yaptırımlar, 12 Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• YAŞAR Hasan Nuri, İdare Hukuku, Der Yayınları, İkinci Basım, İstanbul, 2014.
• YAYLA Yıldızhan, İdare Hukuku, Beta Yayınevi, Tıpkı 2. Basım, İstanbul, 2010.
• YILDIRIM Ramazan, İdari Başvurular, Mimoza Yayınevi, Konya, 2006.
• YILDIRIM Tur(h)an, “İdari Usul Yasası Kapsamında İdareye Başvuru”, T.C. Başbakanlık İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler, Ankara, 17-18 Ocak 1998, T.C. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998.
• YILMAZ Dilşat, İdari İşlemin İcrailik Özelliği, Astana Yayınevi, Ankara, 2014.
• Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Hukuki Müzakere Toplantıları 03-06 Ocak 2013 – Afyonkarahisar, İdari Eylemlerden Kaynaklanan Tam Yargı Davaları Ve Ecrimisil Uyuşmazlıklarına İlişkin Toplantı Raporu, http://hmt.hsyk.gov.tr/toplantilar/2012/idari-yargi/guz/afyonkarahisar/ idare-5-dan-10.pdf, (E.T. 18.12.2016).
• Yargı kararlarına erişim: Kazancı İçtihat Bilgi Bankası (KİBB), Lexpera Hukuk Veri Tabanı (LHVT), Danıştay Dergisi, http://www.danistay.gov.tr/ upload/guncelkarar/26_02_2015_031633.pdf
• Ayrıca bkz. http://mevzuat.tbmm.gov.tr/mevzuat/faces/kanunmaddeleri?_adf. ctrl-state=1ahytdmpdk_119&pkanunlarno=30623&pkanunnumara si=5326.
• Mevzuata erişim, T.C. Başbakanlık resmi web sayfası ve T.C. Resmi Gazete web sayfasından sağlanmıştır.