Mobbing Davalarında İspat Sorunu

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 2, 391 - 438, 01.04.2016

Ahmet Taşkın

Öz

Mobbing, kavram olarak nispeten yeni olsa da çok eski bir olgudur. İnsanların iş veya görev gereği aynı ortamı paylaştıkları her yerde mobbinge rastlamak mümkündür. Bugüne kadar mobbing konusunda yüzlerce tez ve makale yazılmış, anket ve araştırmalar yapılmıştır. Gerek özel ve gerekse kamu sektöründe çok sayıda mobbing meydana gelmekte ancak bunlardan çok azı hakkında dava açılmaktadır. Mobbing olgusuna göre dava sayısının çok az oluşu ve açılan davalardan çok azında manevi tazminata hükmedilmesi ispat konusunda sorunlar yaşandığını göstermektedir. Çünkü mobbing, çoğunlukla gizlice ve sinsice yürütüldüğü ve mağdur tarafından delil temin edilmesinde güçlük çekildiği için ispatlanması zor olan bir konudur. Bu nedenle mobbing iddialarında katı ispat kurallarının terk edilmesi zorunludur. Aksi takdirde işyerlerinde ve kamu kurumlarında mobbing sayısı her geçen gün artma eğilimi gösterecektir

Anahtar Kelimeler

Mobbing, yıldırma, manevi tazminat, ispat, dava

PROOF ISSUE IN THE MOBBING CASES

Öz

Even though mobbing, as a relatively new concept, it is a very old phenomenon. Mobbing can be found everywhere that people share the same environment as job or task. Thesis and hundreds of articles on mobbing made so far, surveys and studies have been done. It should occur in either the private and the public sector, but regarding the few cases of mobbing are opened. According to the mobbing phenomenon consists of the very few number of cases filed and to award compensation in the very least indicates that there are problems with the proof. By reason of mobbing, and often secretly taken to a subject that is diff icult to prove that the diff iculties in providing evidence and stealthily carried by the victim. Therefore, it is necessary to abandon the strict rules of proof to the allegations of mobbing. Otherwise, the number of mobbing in the workplace and public institutions will tend to increase with each passing day

Anahtar Kelimeler

Mobbing, intimidation, solatium, prof, case

Kaynakça

• ACAR, Aslı Beyhan ve DÜNDAR, Gönen, İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 2, 2008.
• AKCAN, Recep, “Yargıtay Kararlarındaki Güçlü Delil Kavramının Hukuki Niteliği”, Selçuk Üniversitesi HFD, Cilt: 12, Sayı: 1-2, 2004.
• AKİL, Cenk, “Yargıtay Kararları Işığında Medeni Yargılama Hukukunda Hukuka Aykırı Biçimde Elde Edilmiş Delillerin Değerlendirilip Değerlendirilemeyeceği Meselesi”, AÜHFD, Cilt: 61, Sayı: 4, 2012ç
• ALANGOYA, Yavuz, Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul, 2003.
• ALBAYRAK, Hakan ve YUVALI, Ertuğrul, “İşverenin Eşit Davranma Borcuna Aykırı Davrandığı İddialarının İspat Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İSGHD, Cilt: 9, Sayı: 34, 2012.
• ALBAYRAK, Hakan, Yaklaşık İspat, Yayımlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya, 2012.
• ATALAY, Oğuz, Medenî Usul Hukukunda Menfi Vakıaların İspatı, İzmir, 2001.
• ATASOY, Işık, Sağlık Sektöründe Mobbing: Sakarya İlinde Kamu ve Özel Hastanelerde Çalışan Ebe ve Hemşireler Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2010.
• AYDIN, Şule ve ÖZKUL, Emrah, “İş Yerinde Yaşanan Psikolojik Şiddetin Yapısı ve Boyutları: 4-5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı:2, 2007.
• BAĞ, Beyhan, “Bir Şiddet Türü Olarak Saplantılı Takip Etme Hali”, ZfWT Vol. 4, No. 1, 2012.
• BAŞÖZEN, Ahmet, “Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Tazminat Davalarında İspat Sorunları”, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Sayı: 119, Ocak 2012. (İspat Sorunları)
• BAŞÖZEN, Ahmet, Medeni Usul Hukukunda İlk Görünüş İspatı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010. (İlk Görünüş İspatı).
• BEDEIAN, A.G., “Even if the Tower is Ivory, It isn’t White: Understanding the Consequences of Faculty Cynicism”, Academy of Management Learning & Education, Volume: 6, No: 1, 2007.
• BİLGEL, Nazan, AYTAÇ, Serpil ve BAYRAM, Nuran, “İşyerinde Yıldırma Davranışı”, in: İşyerinde Şiddet, Ed: Serpil Aytaç ve Nuran Bayram, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
• BOZBEL, Savaş ve PALAZ, Serap, “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları”, TİSK Akademi, Cilt: 2, Sayı; 3, 2007.
• BRIDGE, Berna, Zorbalık-Mobbing: Bilinmeyen Çeşitleri ve Çözümleri, 2. Baskı, Beyaz Yayınları, İstanbul, 2010.
• BÜTE, Mustafa, “İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Olgusu: Erzurum’da İlaç Mümessilleri Üzerinde Bir Araştırma”, 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Eskişehir, 21-23 Mayıs 2009.
• CALVIN, Dan, “Workplace Bullying Statutes And The Potential Eff ect On Small Business, Ohio State Entrepreneurial Business Law Journal”, Volume: 7, No:1, 2012.
• CEMALOĞLU, Necati, “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma”, Bilig, Sayı: 42, 2007.
• ÇUKUR, Cengiz, “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, ÇEİŞ, Mart, 2012.
• DAVENPORT, Noa, SCHWARTZ, Ruth Distler ve ELLIOTT, Gail Pursell, Mobbing İşyerinde Duygusal Taciz, Sistem Yayıncılık, İstanbul Davenport, Swartz ve Elliot, 2003.
• DELEN, Meltem Güngör, “Çalışma Hayatında İşyeri Kabalığı Olgusu”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı: 53, 2010.
• DELİDUMAN, Seyithan, “Medeni Usul Hukukunda Senet ve Senetlerle Yazılı Şekil Arasındaki İlişki”, AÜEHFD, Cilt: 4, Sayı: 1-2, 2000
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 22. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 2005.
• DURSUN, Salih, “İşyeri Şiddetinin Çalışanların Tükenmişlik Düzeyi Üzerine Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, Ocak, 2012.
• EINARSEN, Ståle, S. “The Nature and Causes of Bullying at Work”, International Journal of Manpower, Volume: 20, No:1/2, Einarsen, 1999.
• ERDEM, Mustafa Ruhan ve PARLAK, Benay, “Ceza Hukuku Boyutuyla Mobbing”, TBB Dergisi, Sayı: 88, 2010.
• ERDÖNMEZ, Güray, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Delillerin Gösterilmesi ve İbrazı, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 87, Sayı: 5, Eylül-Ekim 2013.
• FETTAHLIOĞLU, Tamara, Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi SBE, Yüksek Lisan Tezi, Kahramanmaraş, 2012.
• GÖKSU, Mustafa, “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Senetle İspat Kuralları ve Bunların İstisnaları”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, 2011.
• GROEBLINGHOFF, Dieter ve BECKER, Michael, “A Case Study of Mobbing and the Clinical Treatment of Mobbing Victims”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Vol: 5, No: 2, 1996.
• GÜL, Hasan ve AĞIRÖZ, Aliye, “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: XIII, Sayı: II, 2011.
• GÜMAN, Nihat, “Medeni Yargılama Hukuku Açısından Taciz”, CHD, Yıl: 4, Sayı: 11, Aralık 2009.
• GÜN, Hüseyin, Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz: Mobbing/ Bullying, 2. Baskı, Lazer Yayınları, Ankara, 2010.
• KÂHYA, Cem, “Örgütsel Sinizm, İş Performansını Etkiler mi? İş Tatminin Aracılık Etkisi”, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 3, Bahar, 2013.
• KARAKUŞ, Hatice, “Bir İçerik Analizi Örneği: Çalışma Hayatında Mobbing Olduğuna Kanaat Getiren Yargıtay Kararları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 28, Güz 2013.
• KARAMAN, Hayreddin, Ana Hatlarıyla İslâm Hukuku-Giriş ve Amme Hukuku-, Acar Matbaacılık, İstanbul 1987, I/330; Fahrettin Atar, İslâm Adliye Teşkilatı, Gaye Matbaası, Ankara 1979.
• KARSLI, Abdurrahman, Medeni Muhakeme Hukuku, 3. Baskı, Alternatif Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• KAYA, Çiğdem, Cerrahi Hemşirelerinin Mobbinge Maruz Kalma Durumlarının Belirlenmesi ve Mobbingin Hemşirelerin Motivasyonları Üzerine Olan Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, Afyonkarahisar, 2012.
• KILIÇ, Mustafa, “Örgütsel Çatışma ve Yönetimi”, in: Yönetim ve Organizasyon, Ed: Salih Güney, 2. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, 2007.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz, “Karine ve Borçlar Kanununun 96. Maddesindeki Kusur Karinesi”, Yargıtay Dergisi, Cilt: 10, Temmuz, Sayı: 3, 1984. KONURALP, Haluk, “Rekabet Değerlendirilmesi”, in: Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, V, 6-7 Nisan, Kayseri, 11-22, 2007. Hukukunda Deliller ve
• KÖKKILINÇ, Ayşe Gül, İş Hukukunun Uluslararası Kaynakları Işığında Kadın İşçilerin Korunması, Legal Yayınları, İstanbul, 2013.
• KURU, Baki, ARSLAN, Ramazan ve YILMAZ, Ejder, Medenî Usul Hukuku, 22. Bası, Ankara 2012.
• KURU, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, Demir Demir Yayıncılık, İstanbul 2001.
• LEYMANN, Heinz, “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Volume: 5, Issue: 2, s.1996.
• MARTIN, Roberta, “Workplace Incivility”, Allworth Juniper, Issue:7, Autumn, 2003.
• MUŞUL, Timuçin, Medeni Usul Hukuku, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2012.
• NAMIE, Gary and NAMIE, Ruth, The bully at work. Naperville, IL: Sourcebooks Inc., 2000.
• ÖCAL, Bahar, “Roma Medeni Usul Hukukunda Yargıcın Delilleri Takdiri”, AÜHFD, Cilt: 60, Sayı: 3, 2011.
• ÖZEN, Yener, “Saldırganlık, Psikolojik Şiddet ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 35, 2013.
• PEKCANITEZ, Hakan, ATALAY, Oğuz ve ÖZEKES, Muhammet, Medeni Usul Hukuku, 13. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• POSTACIOĞLU, İlhan E. Medeni Usul Hukuku, 1711 Sayılı Kanuna Göre Yazılmış, 6. Bası, İstanbul, 1978.
• ROXIN, Claus “İspat Hukukunun Esasları”, Çev: Yener ÜNVER, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:8, Yıl:4, Güz 2005.
• RÜZGARESEN, Cumhur, “İfl âs Hukukunda Borcun Ödenmeme Tehlikesi ve Başvuru Yolları”, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Sayı: 110, Nisan 2011.
• SAĞIR, Tuba ve OĞUZ, Ebru, “Öğretmenlere Yönelik Örgütsel Sinizm Ölçeğinin Geliştirilmesi”, International Journal of Human Sciences, Volume: 9, Issue: 2, 2012.
• SMITH, P.K. at al., “Definitions of Bullying: A Comparison of Terms Used, and Age and Gender Diff erences, in a Fourteen-Country International Comparison”, Child Development, July-August, Volume: 73, Number: 4, 2002.
• SOLMUŞ, Tarık, İşyeri Terapisi: İş Yaşamında Kişilik ve Davranış Sorunları, Papatya Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ŞEN, Yusuf, İslam Muhakeme Hukukunda Bir İspat Vasıtası Olarak Karine, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya, 1997.
• ŞİMŞEK, M. Şerif, AKGEMCİ, Tahir ve ÇELİK, Adnan, Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, 7. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011.
• TAŞKIN, Ahmet, “İşyerinde Mobbing ve Mobbing Benzeri Davranışlar”, Yargıtay Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 3, Temmuz 2013.
• TAŞKIN, Ahmet, İş Hukuku Kapsamında İşyeri ve İşletmelerde Mobbing, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul, 2016.
• TAŞPINAR, Sema, “Fiili Karinelerin İspat Yükünün Dağılımındaki Rolü”, AÜHFD, Cilt: 45, Sayı: 1-4, 1996.
• TENGER, Feyza, İslâm Hukukunda Hâkimin Takdir Yetkisi Bağlamında Kendi Bilgisiyle Hüküm Vermesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006.
• TETİK, Semra, “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 18, 2010.
• TEVRÜZ, Suna, ERDEM, İnci ve BOZKURT, Tülay, Davranışlarımızdan Seçmeler: Örgütsel Yaklaşım, 3. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, 2012.
• TIĞLI, Hüseyin, “HMK Hükümleri Çerçevesinde İspat Yükü”, Adalet Dergisi, Sayı: 43, 2012.
• TINAZ, Pınar, “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing): Kavram, Süreç, Tanı ve Çözüm Önerileri”, in: CHD, Yıl: 4, Sayı: 11, Aralık 2009, s. 11. (Tanı ve Çözüm Önerileri).
• TINAZ, Pınar, BAYRAM, Fuat ve ERGİN, Hediye, Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul, 2008.
• TINAZ, Pınar, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul, 2006.
• TOKGÖZ, Nuray, “Örgütsel Sinisizm, Örgütsel Destek ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Elektrik Dağıtım İşletmesi Çalışanları Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, Ekim 2011.
• TOKGÖZ, Nuray ve YILMAZ, Hakan, “Örgütsel Sinisizm: Eskişehir ve Alanya’daki Otel İşletmelerinde Bir Uygulama”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, No: 2, 2008.
• TOPÇU, İbrahim vd., “Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Sinizm Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 3, 2013.
• TRUDEL, Jeannie, “Workplace Incivility: Relationship With Confl ict Management Styles and Impact on Perceived Job Performance, Organizational Commitment and Turnover”, College of Education and Human Development Department of Leadership, Foundations and Human Resource Education University of Louisville, KY, August 2009
• TÜRKMEN, Ahmet, “Yeni Bir Hukuki Olgu Olarak Israrlı Takip ve Taciz (Stalking) ve Bunun Türk Medeni Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, DEÜHFD, Cilt: 11, Özel Sayı, 2009.
• UMAR, Bilge ve YILMAZ, Ejder, İspat Yükü, İstanbul, 1980.
• UMAR, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Şerhi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• ÜNVER, Yener, “Ceza Hukuku Açısından Mobbing, Stalking ve Cinsel Taciz Eylemleri”, CHD, Yıl: 4, Sayı: 11, Aralık 2009.
• VANDEKERCKHOVE, Wim ve COMMERS, Ronald, “Downward Workplace Mobbing: A Sign of the Times”, Journal of Business Ethics, Volume: 45, 2003..
• WESTHUES, Kenneth at al, The Remedy and Prevention of Mobbing in Higher Education, Edwin Mellen Press, New York, 2006.
• WESTHUES, Kenneth, The Mobbings at Medaille College, in 2002, Canada: University of Waterloo, October, 2002.
• When Working Becomes Hazardous, World of Work: The Magazine of The ILO, No: 26, Sept./Oct. 1998.
• w w w . n t v . c o m . t r / e k o n o m i / t u r k i y e n i n - m o b b i n g - karnesi,8B9nQH_8zkKZbbhJfUl0Ag (Erişim Tarihi: 17.3.2016)
• YILDIRIM, M. Kamil, Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi, İstanbul, 1990.
• YILDIZ, Kaya, AKGÜN, Nuri ve YILDIZ, Sevilay, “İşe Yabancılaşma ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki”, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume: 6, Issue: 6, Haziran, 2013.
• YILDIZ, Selver ve KILKIŞ, İlknur, “Psikolojik Taciz Olgusuna 4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Bir Bakış”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2010.
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara, 2002.
• YÜCETÜRK, Elif, “Örgütlerde Uygulamaları: Düş mü? Gerçek mi?” 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayın No:57, 22-24 Mayıs, 2003.