Jean Bodin’in Devlet Teorisi Üzerindeki Osmanlı Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 1, 303 - 346, 01.01.2016

Ergin Ergül

Öz

Jean Bodin, egemenlik terimini kavramsallaştıran ve siyaset bilimine kazandıran önemli bir Rönesans düşünürüdür. Bodin, mutlak monarşiyi savunan egemen devlet teorisini ülkesinde bozulan iç barışı ve güvenliği sağlamanın bir aracı olarak ortaya atmıştır. Devlet biçimlerini monarşi, aristokrasi ve demokrasi olarak sınıfl andıran Bodin’in tercihi, doğal yönetim şekli olarak gördüğü mutlak monarşi olmuştur. Bodin monarşileri de krallık, senyörlük ve tiranlık olmak üzere üç kategoriye ayırmıştır. Bodin meşru bir yönetim biçimi kabul ettiği ve tiranlık monarşisinden farklı gördüğü senyörlük monaşisine klasik örnek olarak Osmanlı devletini vermiştir. Ayrıca bir çok Osmanlı devlet kurumunu ve uygulamasını krallık monarşisi tarafından uygulanması gereken iyi uygulamalar olarak değerlendirmiştir.Çalışma, Bodin’in özellikle Devletin Altı Kitabı’nda Osmanlı kurumlarına, politika ve uygulamalarına yaptığı göndermeler ve dönemin Osmanlı devlet anlayışı ve yapısı ışığında, 16. yüzyılın bu önemli düşünürünün devlet ve egemenlik teorisi üzerindeki Osmanlı etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Jean Bodin, Egemenlik, Monarşi, Osmanlı Devleti, Devletin Altı Kitabı

THE OTTOMAN EFFECT ON JEAN BODIN’S THEORY OF STATE

Öz

Jean Bodin is an important Renaissance philosopher who conceptualized the term ‘sovereignty’ and introduced it into the political science. Bodin put forward the theory of the sovereign state supporting monarchy as an instrument for sustaining internal peace and security that had deteriorated in his country. The choice of Bodin, who classifi ed the types of state as monarchy, aristocracy and democracy, was absolute monarchy which he regarded as a natural form of regime. Bodin divided monarchies in three categories: royal, seigneuriale or lordly and tyranny. Bodin held up the Ottoman Empire as a classical example to “lordly monarchy” which he regarded as a legitimate regime and found diff erent from tyranny monarchy. Furthermore, he considered many Ottoman institutions and practices as good practices that should be implemented by royal monarchy. This paper aims to bring forward the Ottoman eff ect on the state and sovereignty theory of this important 16th-century philosopher in the light of his reference to Ottoman institutions, policies and practices in his book ‘Six Books of the Commonwealth’ and Ottoman state concept and structure of that age.

Anahtar Kelimeler

Jean Bodin, Sovereignty, Monarchy, Ottoman Empire, Six Books of the Commonwealth

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali (Editör), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İletişim Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2013
• AKAD, Mehmed, Bihterin Vural Dinçkol, Nihat Bulut, Genel Kamu Hukuku, 10 Baskı, DER Yayınları, İstanbul 2014
• AKBAY, Muvaff ak, Umumi Amme Hukuku Dersleri, Cilt 1, 4. Bası, Ajans Türk Matbaası, Ankara 1961
• AKBULUT, İlhan, “Osmanlı Devletinde Adalet Düzeni”, AÜEHFD, C.IV, S.1-2 (2000), ss. 219-256
• AKIN, İlhan F., Kamu Hukuku, 2. Baskı, İstanbul 1979
• ALATLI, Alev, Batıya Yön Veren Metinler –II- (1350-1650), Kapadokya MYO Yayınları, 1. Basım, 2010
• ARIKAN, Zeki, “Guillaume Postel ve Reépublique of Turcs”, http://egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/II_1984/TIDII-198402-05.pdf erişim: 12.05.2015
• ARMAĞAN, “Abdüllatif, Klasik Dönemde Osmanlılarda Devlet Yönetim Anlayışına Dair Bazı Düşünceler”, ss. 139-156, http://dergiler. ankara.edu.tr/dergiler/26/1010/12249.pdf , erişim.
• BERİŞ, Hamit Emrah, Küreselleşme Çağında Egemenlik, Lotus yayınları, Ankara 2006
• BERRIOT, François, “Remarques sur la découverte de l’Islam par l’Occident, à la Ş n du Moyen-Age et à la Renaissance ”. In: Bulletin de l’Association d’étude sur l’humanisme, la réforme et la renaissance. N°22, 1986. pp. 11-25.
• BERRIOT, François, 1994, “Jean Bodin et l’Islam”, in his Spiritualités, hétérodoxies et imaginaires, Saint-Etienne: Publications de l’Université de Saint-Étienne, ss. 207–220.
• BODIN, Jean, Les Six livres de la Republique de I. Bodin Angevin... Reueuë, corrigée et augmentée de nouueau, https://play.google.com/books/re ader?id=b8610D14Dx4C&printsec=frontcover&output=reader&hl=tr&pg= GBS.PR6
• BODIN, Jean, Les six livres de la République. Un abrégé du texte de l’édition de Paris de 1583, Édition et présentation de Gérard Mairet. Paris : Librairie générale française, 1993, 607 pp. Le livre de poche, LP17, n° 4619. Classiques de la philosophie, http://classiques.uqac.ca/.
• CHANTEUR, Janine, “La loi naturelle et la souveraineté chez Jean Bodin”, in: Théologie et droit dans la science politique de l’État moderne. Actes de la table ronde de Rome (12-14 novembre 1987) Rome : École Française de Rome, 1991. pp. 283-294. (Publications de l’École française de Rome, 147)
• CHAUVIRE, Roger, Jean Bodin, auteur de la “République”, https:// archive.org/details/jeanbodinauteurd00chau, erişim: 15.12.2015
• CREMER, Albert, “L’Empire ottoman, modèle de l’État moderne ? La Turquie vue par des auteurs politiques du XVIe siècle, p. 37-74.in : Comparaisons, raisons, raisons d’État. Les politiques de la république des lettres au tournant du XVIIe siècle sous la dir. d’Armelle Lefebvre, Munich, R. Oldenbourg Verlag (Ateliers des Deutschen Historischen Instituts Paris, Bd. 6), 2013, s.37-74
• ÇETIN, Halis, “Modern Devletin Egemenlik (Kurucu İktidar) Döngüsü”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, [S.l.], Haziran 2002, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/asbed/article/ view/5000072374>doi:http://dx.doi.org/10.11616/AbantSbe.77, ss.56-75 erişim: 11 .12.2015
• DEMELEMESTRE, Gaëlle Valeyre-, “Les métamorphoses du concept de souveraineté (XVI `eme-XVIII `eme siecles)”, Philosophy. Université Paris-Est, 2009, ss. https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00503799/ document, erişim: 5.12.2015
• ERGÜL, Mehmet Furkan, “Şerif Mardin’in Zımnî Sözleşme Anlayışı Hakkında Çeşitli Yorumlar”, Siyasetname Dergisi, yıl 2015, sayı 2, ss. 24- 27
• EROĞLU, Haldun, “Osmanlılarda İktidarın Değişim Süreci ve Meşruiyet Sorunu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 43,2 (2003, ss. 19-39, http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/26/1010/12249.pdf
• FRANKLIN, Julian H., Jean Bodin et la naissance de la théorie absolutiste, PUF, Paris 1993
• GOFFMAN, Daniel, The Ottoman Empire and early modern Europe, Cambridge University Presse, 2014
• GOFFMAN, Daniel (çev.Ülkün Tansel), Osmanlı Dünyası ve Avrupa, 1300-1700, 4. Baskı, Kitap Yayınevi, İstanbul 2014.
• GÖRGÜN, Tahsin, Batının Sosyo - Politik Oluşumunda Osmanlı’nın Etkisi, batinin-sosyo-politik-olusumunda-osmalinin-etkisi.html
• GÖYÜNÇ, Nejat, “16. Yüzyılda Avrupa’da Türkler İle İlgili Yayınlar”, Cogito, Sayı 19, Yaz 1999, ss. 313-319
• GÖZE, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 14. Baskı, Beta, İstanbul 2013
• GÜRİZ, Adnan, “Türkiye’de Hukukî Posivitizm”, s.161, http://www. anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg8/adnan.pdf
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı, seçkin Yayınevi, Ankara 2004
• HEYWOOD, Andrew, Siyaset, 15. Baskı, Adres yayınları, Ankara 2015
• Ivo, Rens, Histoire des doctrines politiques (31 mai 2000), s.46, http:// classiques.uqac.ca/contemporains/rens_ivo/histoire_doctrines_politiques/ histoire_doctrines%20pol.pdf, erişim: 16.11.2015
• LEWIS, Bernard, İstanbul ve Osmanlı Uygarlığı, (Çev. Nihal Önal), Bilge Kültür Sanat, İstanbul 1975
• İNALCIK Halil, “Osmanlı Hukukuna Giriş Örfi-Sultan’i Hukuk ve Fatihin Kanunları”, Bülent Arı, SelimAslantaş (Editörler), Halil İnalcık Adalet Kitabı, Yeditepe, 2. Baskı, İstanbul 2015
• İNALCIK, Halil, Devlet-i ‘Aliye I, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012
• İNALCIK, Halil, Modern Avrupa’nın Gelişmesinde Türk Etkisi, in Kemal H. Karpat, Osmanlı ve Dünya, Osmanlı Devleti ve Dünya Tarihindeki Yeri, 5. Baskı, İstanbul 2015
• İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), 17. Baskı, YKY, İstanbul 2012
• İNALCIK, Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, Eren yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2005
• İNALCIK, Halil, “padişah maddesi”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 34; sayfa: 142
• JOUBERT (J.-P.), “Bodin et la théorie des relations internationales”, in Oeuvre de Jean Bodin (L’): Champion, 2004, pp. 77-100
• KARPAT, Kemal H., Osmanlı ve Dünya, Osmanlı Devleti ve Dünya Tarihindeki Yeri, 5. Baskı, Timaş yayınları, İstanbul 2015
• KARPAT, Kemal. H. (Mülakat Şenay Erray), “Osmanlı ve Cumhuriyetin Devlet Anlayışı Üstüne: Benzerlikler ve Farklılıklar”, Muhafazakar Düşünce, Devlet, Yıl 7 Sayı: 28, Nisan 2011
• KAŞIKÇI. Osman, Osmanlı’da Devlet Başkanlığı, Yitik hazine Yayınları, İstanbul 2012
• KILIÇ, Seval, Kanun-i Esasi’de Egemenlik Anlayışı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Les institutions juridiques Turques au moyen- age : y a-t- il un droit public turc distinct du droit public musulman?, Ankara 1937
• Le républicanisme de Bodin - Rationalités Contemporaines www. rationalites contemporaines.paris-sorbon
• LE THIEC, Guy, “L’Empire ottoman, modèle de monarchie seigneuriale dans l’œuvre de Bodin”, in L’œuvre de Jean Bodin, éd. G.-A. Pérouse et al., Paris: H. Champion, 2004, pp. 55–77.
• MAIRET, Gérard, Les Six Livres de la République et la fondation moderne de l’État profane, dans Jean Bodin, Les six livres de la République. Un abrégé du texte de l’édition de Paris de 1583, Édition et présentation de Gérard Mairet. Paris : Librairie générale française, 1993, 607 pp. Le livre de poche, LP17, n° 4619. Classiques de la philosophie,http://classiques.uqac.ca/
• MALCOLM, Noel, “Positive views of Islam and of Ottoman rule in the sixteenth century: the case of Jean Bodin.” In Contadini, Anna and Claire Norton, eds. The Renaissance and the Ottoman world. Farnham, Surrey, England; Burlington, VT: Ashgate, 2013, ss.197-217
• MERİÇ, Cemil, Umrandan Uygarlığa, İletişim yayınları, 22. baskı, İstanbul 2015
• OKTAY, Cemil, “…Ve Bunun Gibi Tedbîre Siyaset Dirler.” Tursun Bey’in Siyaset Tanımı Üzerine Notlar, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi No:40 (Mart 2009), ss. 43-51
• ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, 4. Baskı, Cedit Neşriyat, Ankara 2012
• ÖZMAN, M. Aydoğan, Devletlerin Egemenliği ve Milletlerarası Teşekküller, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1964, Cilt 21, Sayı 1-4
• RUDOLF, Harriet, “The Ottoman Empire and the Institutionalization of European Diplomacy, 1500-1700”, in Islam and International Law (Edited by Marie-Luisa Frick, Andreas Th. Müller, , Martinus Nijhoff , Leiden/Boston 2013, pp 161 –183.
• SAYGILI, Abdurrahman, “Modern Devlet’in Çıplak Sureti”, AUHFD, 59 (1) 2010, ss. 61-97
• ŞENTOP, Mustafa, “Siyasî Hakimiyetin Kaynağı Meselesi ve Osmanlı Telakkisi”, e-akademi,Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Temmuz 2004, Sayı 29
• TUNÇAY, Mete, (Der.): Batı’da Siyasî Düsünceler Tarihi (Seçilmis Yazılar II), Ankara: Teori Yay. 1986
• TURCHETTI, Mario, “Jean Bodin”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2015 Edition),Edward N. Zalta (ed.), URL = http://plato. stanford.edu/archives/spr2015/entries/bodin/, erişim: 1.12.2015.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, Yeni Zamanlar Felsefesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015
• YETKIN, Çetin, Siyasal Düşünceler Tarihi II, Gürer Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2012
• YILMAZ, Gülay, “Osmanlı Yönetiminin Oryantalist İnşası”, Studies of Ottoman Domain, Cilt: 4, Sayı:7 Ağustos 2014, ss.54-81. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2576185 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2576185
• YURTSEVEN, Yılmaz, “Osmanlı Klasik Döneminde İdeoloji, Din ve Siyasî Meşruiyet Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI.S.1-2, Y. 2007, s.1259, http://webftp.gazi. edu.tr/hukuk/dergi/11_50.pdf