İş Kazalarından Doğan Ceza Sorumluluğunda Kusur Tespiti

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 1, 511 - 572, 01.01.2016

Halid Özkan

Öz

Ülkemizde ne yazık ki, çok fazla sayıda iş kazası meydana gelmektedir. Bu iş kazaları neticesinde, sorumluluğun kime ait olacağı hususu ise birçok hukuk dalını ilgilendirmektedir. Doğan sorumluluk; hukuki, idari veya cezai olabilir. Bu çalışmada ise iş kazalarından doğan sorumluluk ceza hukuku boyutuyla ele alınacaktır. Ayrıca bir alt başlığa inilerek uygulamada birçok sorun olan “ceza sorumluluğu açısından kusur tespiti” konusu derinlemesine incelenmeye çalışılacaktır. Çünkü ceza sorumluluğu için kusur olmazsa olmaz şarttır: Kusur varsa ceza vardır; kusur yoksa ceza yoktur.İş kazalarında ceza sorumluluğu bakımından kusur tespiti zordur. Çünkü, iş kazasının oluşumunda işyerindeki birçok kişi; hareketlerinden, yetki ve yükümlülüklerinden dolayı pay sahibi olabilmektedir. Bu kusurlu kişilerin tespiti, bu kişilerin ceza hukuku bakımından sorumluluk alanının belirlenmesi, olaydaki nedensellik bağı incelemesi, ortak kusurun varlığı halinde nedensellik bağı ve taksir sorunu, sanığa yüklenecek kusur çeşidi ve bilirkişilerin kusur tespiti gibi konular ceza muhakemesine konu iş kazasına etki eden hususlardır. Bu çalışmada bu hususlar ele alınmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

İş Kazası, Ceza Sorumluluğu, Kusur, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

FAULT ASSESSMENT IN CRIMINAL LIABILITY ARISING FROM WORK- RELATED ACCIDENTS

Öz

Unfortunately, many work-related accidents occur in our country. As a result of these accidents, the question regarding who will take the liability is the concern of many law areas. The liability arising from the accidents could be juridical, administrative or punitive. In this study, the liability arising from work-related accidents will be discussed in terms of criminal law. Furthermore, by going into a sub-heading; the issue “fault assessment in terms of criminal liability”, which has many problems in practice, will be tried to be examined thoroughly, inasmuch as fault is sine qua non for criminal liability: if there is fault, there is penalty, if not, no penalty. Fault assessment in work-related accidents is quite diffi cult in terms of criminal liability; as many people in a workplace, during occurrence of accidents, may have a part in the liability owing to their actions, authority and incumbency. Assessment of these people with faults, assessment of liability areas of these people in terms of criminal law, assessment of lien of causality, negligence problem and causal relation in case of a common fault, fault type to be ascribed to defendant and fault assessment of experts are all the elements that aff ect work-related accidents in criminal proceedings. In this study, those elements will tried to be discussed

Anahtar Kelimeler

Work-related accidents, Criminal Liability, Fault, Worker Health and Occupational Safety

Kaynakça

• AKIN, Levent: “İş kazasından Doğan Tazminat Davalarında İşveren Kusurunun Belirlenmesinde Ölçüt”, Çimento İşveren Dergisi, Kasım 2013
• AKIN, Levent: “İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Cezai Sorumluluğu”, TİSK Akademi, Cilt:3 Sa.5, Mart 2008, (Mart 2008)
• AKIN, Levent: “İşçinin İşçiyi Gözetme Borcunun İhlali ve Kusurun Takdiri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 1, Mart 2006
• AKIN, Levent: “İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğu Kusur Esasına Dayanır”, Çimento İşveren Dergisi, C.28 Sa.3, Mayıs 2014
• AKIN, Levent: “Üçüncü Kişinin Uğradığı Kazada İşveren Kusurunun (Taksirinin) Kapsamı, TİSK Akademi, C.4 Sa.7, Mart 2009
• AKPINAR, Teoman / ÇAKMAKKAYA, Baki Yiğit: “İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenlerin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü”, Çalışma ve Toplum -Ekonomi ve Hukuk Dergisi-, Sa.40 2014-1
• ALPSOY, Lütfi / ÇOLAK, Mahmut: Açıklamalı&İçtihatlı&Uygulamalı 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İzmir 2013
• ARTUK, Mehmet Emin / GÖKCEN, Ahmet / YENİDÜNYA, A.Caner: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6.Baskı, Ankara 2012
• AYDINLI, İbrahim: İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Ankara 2015
• BOSTANCI, Yalçın: “ Yargıtay Kararları Işığında İş Kazası Kavramı” Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C:8, Sa:1 Y.2005, s.1 (http://www. kamu-is.org.tr/pdf/813.pdf) Er.Tar. 10.09.2015
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 8.Baskı, İstanbul 2014
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 12.Baskı, İstanbul 2015
• DEMİRBAŞ ,Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8.Baskı, Ankara 2012
• DEMİRCİOĞLU, A.Murat / ŞEN KALYON, Arzu: “İşverenin İş Kazalarından Doğan Sorumluluğu ve Kusur Hakkında Karar İncelemesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:15, Özel Sa., 2013, (http://webb.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz-15-ozel/1-ishukuku/3- demircioglu-kalyon.pdf) Er.Tar.27.12.2015
• DOĞAN, Koray, Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar, Ankara 2011
• DÜLGER, İbrahim: “Ceza Muhakemesi Kanunundaki Bilirkişi İncelemesine İlişkin Düzenlemelerin Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Yrd. Doç. Dr. İbrahim ONGÜN’e Armağan, C.XI, Sa.1-2, Haziran – Aralık 2007
• DÜLGER, Murat Volkan: “5237 Sayılı YTCK’da Kastın Unsurları Ve Türleri - Özellikle Olası Kastın Değerlendirilmesi”, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Y: 2 S: 5, Nisan 2005
• EKİN, Ali: İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülüklere Uymamanın Sonuçları (İşveren Açısından), Ankara 2010
• ERMENEK, İbrahim: “Medeni Usul Hukukunda Şekilcilik”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.IV Sa.1-2, Haziran Aralık 2000, (http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/4_tam.pdf) Er.Tar.23.01.2016
• ERSOY, Uğur: “Türk ve Alman Ceza Hukuku Sistemlerinde Kusur Prensibinin Kapsamı ve Objektif Cezalandırılabilme Şartlarının Kusur Prensibi İle Bağdaştırılabilirliği”, TBB Dergisi, Sa.109 Kasım-Aralık 2013
• GÜNEREN, Ali, İş Kazası veya Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları, 2.Baskı, Ankara 2011
• GÜRELLİ, Nevzat, Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik, İstanbul 1967
• GÜZEL, Ali / UGAN ÇATALKAYA Deniz: “İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğunun Niteliği ve Sınırları (Karar İncelemesi)”, Çalışma ve Toplum, Sa.34, 2012/3.
• HAKERİ, Hakan: Tıp Hukuku, 10.Baskı, Ankara 2015
• HAKERİ, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17.Baskı, Ankara 2014
• HEINRICH, Bernd: Strafrecht Allgemeiner Teil, 3.Aufl age, Stuttgart 2012
• HEMMER, Karl E. / WÜST, Achim: Strafrecht Allgemeiner Teil II, 8.Baskı, Marktheidenfeld 2006
• HIRSCH, Hans Joachim: “Kusur İlkesi ve Ceza Hukukundaki Fonksiyonu” (Çeviren: Yener ÜNVER), Türk Ceza Kanunu Tasarısı için Müzakereler, Konya 1998
• İÇEL, Kayıhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6.Baskı, İstanbul 2014
• JESCHECK, Hans-Heinrich: Almanya Federal Cumhuriyeti Ceza Hukukuna Giriş, İstanbul 1989 (Çeviren: Feridun YENİSEY)
• KABAKCI, Mahmut: AB İş Hukukunda İşverenin İş Sağlığı Ve Güvenliğiyle İlgili Temel Yükümlülükleri ve Türk Mevzuatının Uyumu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2009
• KARAKEHYA, Hakan: “Ceza Muhakemesinde Maddi Gerçek”, Eskişehir Barosu Dergisi, Haziran 2006
• KARAKEHYA, Hakan: “Ceza Muhakemesinin Amacı”, İÜHFM, C.65 Sa.2, 2007
• KAYA, Asım: “İş Kazasında İşverenin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu”, TAAD, Yıl.5, Sa.17, Nisan 2014
• KAYMAKÇI, Süleyman: Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2014
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7.Baskı, Ankara 2014
• KUNTER, Nurullah / YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18.Baskı, İstanbul 2010
• KÜHL, Kristian: Strafrecht Allgemeiner Teil, 6.Aufl age, München 2008
• MEMİŞOĞLU, S. Özgür / ÇINAR, Çağatay: “İşverenin İş Kazasından Kaynaklanan Cezai Sorumluluğu”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C.9, Sa.33, Y.2012
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 6.Baskı, Ankara 2014
• MOORES, Michael S.: Causation and Responsibility: An Essay in Law, Morals, and Metaphysics, New York 2009
• NARTER, Sami: “İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında Tüzel Kişi Organı Olarak Ortak İşverenin Cezai Sorumluluğu”, Gazi İİBF Dergisi, C.17 Sa.2, 2015
• NARTER, Sami: İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Ankara 2014
• ÖNDER, Ayhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Cilt II-III, İstanbul 1992
• ÖZBEK, Veli Özer / KANBUR, Mehmet Nihat / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar / TEPE, İlker: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5.Baskı, Ankara 2014
• ÖZBEK, Veli Özer / KANBUR, Mehmet Nihat / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar / TEPE, İlker: Ceza Muhakemesi Hukuku, 7.Baskı, Ankara 2015
• ÖZBEK, Veli Özer: “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliği Sorunu” 75.Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Ankara 2004
• ÖZDEMİR, Erdem: İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, İstanbul 2014
• ÖZEN, Muharrem / TOZMAN, Önder: “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Işığında İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Ceza Sorumluluğu, Sicil İş Hukuku Dergisi, Haziran 2008, Yıl 3, Sayı 10
• ÖZEN, Mustafa: “İş Kazalarında Hukuki, Cezai ve İdari Sorumluluk”, Ankara Barosu Dergisi, Y.2015 Sa.2
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10.Baskı, Ankara 2014
• ÖZKAN, Halid: Ceza Hukukunda Azmettirme, Ankara 2013
• ÖZKAN, Halid: “Tıpta İşbirliği ve Ceza Sorumluluğu” VII. Türk – Alman Tıp Hukuku Sempozyumu Tıpta İşbirliği Ve Hukuksal Sorunlar/ VII. Türkisch – Deutsches Symposium Zum Medizinrecht Delegation Und Kooperation Im Gesundheitswesen, Bildiriler Kitabı, Ankara 2011
• ÖZTÜRK, Bahri / TEZCAN, Durmuş / ERDEM, Mustafa Ruhan / SIRMA, Özge / KIRIT, Yasemin F. / ÖZAYDIN, Özdem / AKCAN, Esra Alan / ERDEN, Efser: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 8.Baskı, Ankara 2014
• PARLAR, Ali / HATİPOĞLU, Muzaff er / YÜKSEL, Erol Güngör: Açıklamalı-İçtihatlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller Çapraz Sorgu ve İspat, Ankara 2008
• ROBINSON, Glen O.: “Multiple Causation in Tort Law: Refl ections on The Des Cases” Virginia Law Review, Vol.68, No.4 Nisan 1982
• SEVÜK, Handan YOKUŞ: Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXIV, Sa. 1, İstanbul 2006
• SOYASLAN, Doğan: “Ceza Hukukunda Bilirkişilik ve Bilirkişi Raporunun Bağlayıcılığı”, Türkiye Barolar Birliği, Bilirkişilik Sempozyumu, Samsun Barosu, 2001, 9-10 Kasım 2001
• SOYASLAN, Doğan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6.Baskı, Ankara 2014
• SÜZEK, Sarper: İş Güvenliği Hukuku, Ankara 1985
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku, C.II, 4.Baskı, Ankara 2015
• ŞAHİN, Cumhur: “Ceza Muhakemesinde Bilirkişi Atanması ve Zorunlu Bilirkişilik”,Türkiye Barolar Birliği, Bilirkişilik Sempozyumu, Samsun Barosu, 2001, 9-10 Kasım 2001
• TAŞKENT, Savaş: “İş Kazası Kavramı”, Prof. Dr. Nuri ÇELİK’e Armağan, Cilt II, İstanbul 2001
• TOROSLU, Nevzat: Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara 2005
• ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 1.Cilt, 8.Baskı, Ankara 2013, s.360
• ÜNVER, Yener: “Sebebinde Serbest Hareketler Kuramı”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İstanbul 1999
• ÜNVER, Yener: “YTCK’da Kusurluluk”, Ceza Hukuku Dergisi, Y.1 Sa.1, Ekim 2006
• ÜNVER, Yener: Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, İstanbul 1998
• WELZEL, Hans: Das Deutsche Strafrecht Eine systematische Darstellung, 3.Baskı, Berlin 1954
• WESSELS, Johannnes / BEULKE, Werner / SATZGER, Helmut: Strafrecht Allgemeiner Teil, 44. Baskı, Heidelberg 2014; WESSELS, Johannnes / BEULKE, Werner: 40.Aufl age, Heidelberg 2010
• YAŞAR, Halis: Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Hâkimini Etkileyip Etkilememesi Meselesinin Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlaline Varan Boyutu (Bir Yargıtay Kararının Düşündürdükleri), TBB Dergisi, Sa.109
• YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 3.Baskı, Ankara 2015
• YILDIZ, Ali Kemal: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı: 3-4: Y.2006
• YİĞİT, Onur: “Taksirli Bir Suç Türü Olarak Maden Kazaları”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sa.4, 2014
• YİĞİT, Onur: “Yargıtay Kararları Işığında İş Kazalarının Ceza Hukuku Yönüyle İrdelenmesi” Yargıtay Dergisi, Cilt:41 Sa:3, Temmuz 2015
• ZAFER, Hamide: “Türk Ceza Hukukunda Kusur Kavramı -Normatif Teorinin Öne Çıkışı- Ceza Hukuku ile Ceza Muhakemesi Hukukunun Ayrılmazlığı”, hukukunda-kusur-kavrami-normatif-teorinin-one-cikisi-ceza-hukuku-ile- ceza-muhakemesi-hukukunun-ayrilmazligi/) Son Er.Tar.02.01.2016 (Kusur)
• ZAFER, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75, 5.Baskı, İstanbul 2015