4483 Sayılı Kanunda Öngörülen İnceleme Görevlisinin Yetkileri ve Bu Çerçevede İzin Sisteminin Gerekliliği Hakkında Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 3, 249 - 320, 01.07.2015

İlyas Şahin

Öz

Türk Hukukunda, memurların yargılanmaları konusundaki düzenlemelere bakıldığında idari etkinliğin giderek azaldığı bir tabloyu görmek mümkündür. 4483 sayılı Kanun, önceki düzenlemeden farklı olarak kişi, suç ve sistem yönünden değişiklikler getirmiştir. Kişi yönünden kapsam, memurlar ve diğer kamu görevlileri olarak belirlenmiştir. Memur tanımı yönünden idare hukukunun kavramları esas alınmıştır. Mülga Memurin Muhakematı Hakkında Kanun düzenlemesinden farklı olarak yeni durumda suç yönünden de daraltmaya gidilmiştir. Önceki Kanun (MMHK) döneminde hem görevden doğan hem de görev sırasında işlenen suçlar kapsam içerisindeyken, 4483 sayılı Kanun kapsamına sadece görev sırasında işlenen suçlar kapsama alınmıştır.4483 sayılı Kanun’un getirdiği en önemli yenilik “izin sistemi” olmuştur. 4483 sayılı Kanun daha önce geçerli olan tahkik sistemini terk edip izin sistemini getirmiş olması sebebiyle, izin aşamasında görevlendirilen ön incelemecinin görevlerinde önceki sisteme göre bazı değişiklikler yapılmıştır. “Yetkili merci”, “ön inceleme” ve “soruşturma izni verilmesi ya da verilmemesi” bu Kanun’da düzenlenen temel kavramlardır. Ön incelemeci, bu aşamada bazı yetkiler kullanmaktadır. Ancak yapılan değişiklikle ön inceleme görevlisinin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer alan tüm yetkileri kullanıp kullanamayacağı tartışmalı hale gelmiştir.Kişi hak ve özgürlüğünün teminatı ile hukuki belirlilik ve güvenlik ilkesi bakımından bu sürece dair yetkilerin ve bunların hangi koşullarda kullanılması gerektiğine ilişkin çerçeve bu makalenin ana temasıdır. Bu çalışmada, eski ve yeni yasada ön inceleme evrelerine ilişkin temel farklar ve özellikle yeni yasada düzenlenen ön inceleme görevlisinin yetkileri ile bu aşama incelenmiştir. Bu noktada izin sisteminin bir parçası olarak ön incelemenin işleyişini daha iyi anlama ve buna ilişkin kuralların yerinde olup olmadığını gözden geçirme bakımından özel soruşturma usulünün gerekliği üzerinde de durulmuş, memurlar bakımından ayrı bir soruşturma usulünün gerekli olup olmadığı hususu girişte ele alınmış ve sonuç kısmında da değerlendirmelerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Ön inceleme, ön inceleme görevlisi, Cumhuriyet savcısı, memur, kamu görevlisi, izin, yetki, soruşturma, koruma tedbiri

INVESTIGATIVE POWER OF PRELIMINAR EXAMINER PURSUANT TO PROSECUTION OF PUBLIC SERVANT IN NO; 4483 CODE AND EVALUATION OF NECESSITY OF PERMISSION SYSTEM

Öz

When we examine the Turkish Law regarding to adjudication of public servant related to their public service misconduct and crimes, there have been a decrease of domination of executive branch. 4483 No. Code has created signifi cant changes comparing to previous codes (Provisional Law on Prosecution of Public ServantPLPPS) not only from subject of substance and procedure as well. Civil servants and other public service employee are included in the scope of subjective jurisdiction of the code. “Civil servant” is defi ned in common with administrative law defi nition. The scope of law from aspect of crime is narrowly defi ned compare to former law(PLPPS). While PLPPS had regulated crimes committed during public service, and crimes related to public service, 4483 No Code only regulates crimes committed during public service. One of the signifi cant differences No; 4483 Code has brought is permission system, which requires executive permission in order to initiate criminal investigation against public servant regarding to their public misconduct. “Competent Authority”, “Preliminary Examination”, and “Criminal Investigation Permission/Denial” are fundamental terms in this system. Preliminary examiner investigates the allegation, and uses some executive and judicial power. However it is very controversial that whether preliminary examiner can have all judicial power stemming from 5271 No Criminal Procedure Law like all public prosecutors have. The main purpose of the article is to examine and analyze power of preliminary examiner, and present permission procedure from aspect of fundamental rights and freedoms. In this study, the subject is compared previous and current law, illustrated fundamental similarities and differences about preliminary examiner, and permission system as well. In this regards, necessity of permission system is additionally discussed in whole article

Anahtar Kelimeler

Preliminary examination, preliminary examiner, public prosecutor, public servant, other public employee, permission, investigation, protection measure

Kaynakça

• AKKAN, Tahir Murat, 4483 sayılı Kanun’a Göre Memurların Yargılanmasında İdari Süreç, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilimdalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009
• AKYILDIZ, Ali, Memur Yargılamasında İdari Süreç, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (GÜHFD), C. 5, Sa. 1-2 (Haziran-Aralık 2001), s. 154-221, (http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/5_7.pdf, erişim 27.07.2015).
• AKYILMAZ, Bahtiyar-SEZGİNER, Murat - KAYA, Cemil, Türk İdare Hukuku, b. 4, Seçkin Yayınevi, Ankara 2013
• ALBAYRAK, Mustafa, Ceza Muhakemesi Kanunu-Öz Kitap, b. 7, Adalet yayınevi, Ankara 2012
• ALTIPARMAK, Kerem, “Van Depreminin Hukuktaki Artçıları, Anayasa Mahkemesi’nin Bayram Oteli Kararı”, TESEV Yayınları, http://www.tesev. org.tr/assets/publications /file/15012014105617.pdf, erişim 28.07.2015
• ASLAN, Onur Ender: “Memurların Yargılanması Hakkındaki Yeni Yasa Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, C. 33, Sa. 1, Mart 2000, s.59-77
• AVCI, Mustafa, “Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun Üzerine Bir İnceleme”, AÜEHFD, C. XI, Sa.3-4, (2007), s. 273-294
• BAŞEL, Ebubekir, “Memurlara Özgü Yargılama Sistemi ve Gerekliliği”, HUKAB Dergisi, Nisan-Haziran 2013, Sa. 5, http://www.hukabdÇAĞLAYAN, Ramazan, “Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması İlişkin 4483 Sayılı Kanun Hakkında Bir Değerlendirme”, AÜEHFD, C. VII, Sa.1-2, (Haziran 2003), s. 105-128
• ÇAKMAK, Seyfullah, “Yakalama Emri ve Zorla Getirme Kararının Hukuksal Açıdan Değerlendirilmesi”, Adalet Dergisi, Yıl 98, Sa. 27, s. 168- 195
• ÇETİN Erol, Açıklamalı-İçtihatlı Ceza Hukukunda ve Özel Yasalarda Memur Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanma Usulü ve Memur Suçları, Eda Matbaacılık, Ankara 2000
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, b. 3, Seçkin Yayınevi, Ankara 2005
• EREN, Abdurrahman, “Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat ile Onu Yürürlükten Kaldıran Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun”un Karşılaştırılması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.55-3, s. 55-79
• GÖKCAN, Hasan Tahsin-ARTUÇ, Mustafa, Ceza ve Usul Hukukunda Kamu Görevlisi Kavramı ve Özel Soruşturma Usulleri, Seçkin Yayınevi, Ankara 2007
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, b. 10, İmaj Yayınevi, Ankara 2013
• İĞDELER, Serdar-SUNTAY, Yusuf, “Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun Uygulanması”, Türk İdare Dergisi, Sa. 426, 2000, s.1–35.
• KARAVAİZOĞLU, Türker, 4483 Sayılı Kanun’un Öngördüğü Soruşturma Usulleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İSTANBUL 2010
• KINALITAŞ, Vahit-ASLAN, Fethi, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hukuku, Türkiye Kamu-Sen Yayınları, Ankara 2003
• KUNTER, Nurullah - YENİSEY, Feridun - NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, b. 14, Arıkan Yayınevi, İstanbul Mart 2006
• MALKOÇ, İsmail, Açıklamalı-Gerekçeli Memur Yargılaması, Adil Basımevi, Ankara, 2000
• MALKOÇ, İsmail, Açıklamalı-Gerekçeli Memur Yargılaması, Malkoç Kitabevi, Ankara 2006
• MUMCU, Uğur: “Türk Hukukunda Memurların Yargılanması”, AÜHFD, C.23, S.1-4, 1971, s.133-182
• LİVANELİOGLU, Ömer Asım, “ Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun Eleştirisi”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 57, (2000) Sa: 2, s. 33-43
• ÖZBEK, Veli Özer, Yeni Ceza Muhakemesi Kanununun Anlamı, b. 1, Seçkin Yayınevi, Ankara 2005
• ÖZEK, Çetin, “Türk Hukukunda Memurların Muhakemesi”, ÜHFM, C.XXVI, S.1-4, 1960, s.34-85.
• ÖZTÜRK Bahri, “Memurların, Özel Bir Yargılama Usulüne Tabi Olmasının Sakıncaları ve Anayasa Mahkemesi Kararları”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, C.1, S.1, 1978, s.56-62
• ÖZTÜRK Bahri, ERDEM, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, b. 9, Seçkin Yayınevi, Ankara 2006
• ÖZTÜRK, Bahri - ERDEM, Mustafa Ruhan - ÖZBEK, Veli Özer, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Gözden Geçirilmiş b. 5, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2000
• PINAR, İbrahim, 4483 sayılı Kanuna Göre Memur Suçlarında İdari ve Adli Soruşturma Usulleri, b. 2, Seçkin Yayınevi, Ankara 2003
• SALİHOĞLU, Enver-DEMİRKOL, Selami, 4483 Sayılı Kanun ile Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Öncesi Aşamaya İlişkin Usul ve İşlemler, b. 2, Beta Yayınları, İstanbul 2005
• SELÇUK, Sami, Memur Yargılaması Hakkında, TÜSİAD Yayınları, İstanbul, Ocak 1997
• SELÇUK, Sami; “Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat’ın Değerlendirilmesi”, Prof. Nurullah Kunter’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim, Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını, No:716, İstanbul, 1998, s.299-326
• SOYASLAN, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, b.4, Yetkin Yayınevi, Ankara 2010
• ŞAHİN, Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku, b. 5, Seçkin Yayınevi, Ankara 2014
• TOSUN, Öztekin, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, Cilt I, İstanbul, 1984
• TOZMAN, Önder, Türk Hukukunda Memurların Yargılanması, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır 2001
• Türk Ceza Adalet Sisteminin Etkinliğinin Geliştirilmesi Avrupa Birliği-Avrupa Konseyi Ortak Projesi, Arama ve El Koyma Tedbirleri Modülü, Hazırlayanlar; Juan Carlos Da SILVA (Koruma Tedbirlerinin Genel Özellikleri), Albrecht STANGE, (AİHM Kararlarında Ortaya Konulan Temel İlkeler), Doç. Dr. Ali Kemal YILDIZ (Arama ve El Koyma Tedbirleri)
• YAŞAR, Osman, Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, C.1, Madde 1–156, Seçkin Yayınevi, Ankara 2009
• YURTCAN, Erdener, “Ülkemizde Memur Yargılaması Kuralları”, Yargı Reformu 2000 Sempozyumu, İzmir Barosu Yayını, İzmir 2000, s.371–384
• YURTCAN, Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, b. 11, Vedat Kitapçılık, Ankara 2005
• ZAFER, Hamide, “4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 74, Sa. 4, Aralık 2000, 981-1013