Hukuk Devleti, Demokrasi ve Anayasacılık Ekseninde Anayasa Yargısı ve Yargısal Aktivizm

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 3, 355 - 402, 01.07.2015

Semih Batur Kaya

Öz

Anayasa, normlar toplamı olarak basit bir hukuksal metin değildir, aksine insan hak ve özgürlükleri doğrultusunda bir değer ve düşünce bütünüdür. Zira modern anlamda anayasacılık, bir yandan devleti birey lehine sınırlandırırken diğer yandan kuvvetler ayrılığı, hukuk devleti, çoğulcu demokrasi gibi mekanizmalarla siyasal sistemi insan hak ve özgürlükleri doğrultusunda işlevsel hale getiren bir yaklaşımı ifade etmektedir. Böylelikle, iktidar veya değişik görünüm biçimleri için sınırlanma, dengelenme ve denetlenme sağlanmış olur. Hukuk devleti salt biçimsel tutarlılık ile yapılanmış normlardan müteşekkil değildir; insan hak ve özgürlükleri için belirli bir güvence öngören, siyasal ve sosyal yaşam pratiğinde bireyin değer ve düşüncesini özgürce ifade edebilmesi için bireye özerk bir alan bırakan ve maddi açıdan nitelikli bir değerdir. Çoğulcu demokrasi ise bireyin anlam dünyasını oluşturan değer ve düşüncelerin, iktidarda veya çoğunlukta olup olmadığına bağlı olmaksızın, bireye güvenlikli bir siyasal ve sosyal yaşam alanı hazırlar. Bu noktada anayasa yargısı, anayasal düzen için bir güvence oluşturur; zira yasamadan kaynaklanabilecek ve hukuk devleti ve çoğulcu demokrasiyi tahrip edebilecek faaliyetler engellenebilir. Dolayısıyla anayasa yargısı, yargısal denetim sonucu kimi zaman bu doğrultuda bir koruma sağlamak için aktivist tavır sergileyebilir. İşte burada, aktivist tutum birey aleyhine iktidar veya devlet organlarının yetkilerini arttırmadığında, bir diğer anlamda insan hak ve özgürlükleri doğrultusunda geliştiğinde, olumlu karşılanır

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti, Çoğulcu Demokrasi, Yargısal Aktivizm, Twitter Kararı

CONSTITUTIONAL JURISDICTION AND JUDICIAL ACTIVISM IN TERMS OF RULE OF LAW, PLURALISTIC DEMOCRACY AND CONSTITUTIONALISM

Öz

The constitution is not, as the collection of norms, a simple juridical text; on the contrary, in accordance with human rights and liberty, it is the total of value and opinion. Yet, in modern meaning, constitutionalism both restricts the state in favor of the individual and expresses an understanding that, with such values as checks and balances, state of law, and pluralistic democracy, functionalizes the political mechanism in accordance with human rights and liberty. Therefore, restriction, stabilization, and inspection are in question for the rulership and other complexion forms. The state of law is not the glorification of norms structured with pure formal consistency; it is a value that projects particular assurance for human rights and liberty, that leaves individuals an autonomous space to let them freely express their values and opinions in political and social life practice, and that is bodily qualified. Pluralistic democracy prepares a safe political and social living area for the individual, independently from whether the values and opinions forming the individual’s world of meaning find a place in rulership or majority. At this point, constitutional jurisdiction makes up assurance for the constitutional order; yet actions that may stem from living and that ruin state of law and pluralistic democracy can be prevented. Thus, constitutional jurisdiction can sometimes exhibit activist behaviors in this direction and that is a positive activist attitude

Anahtar Kelimeler

State of Law, Pluralistic Democracy, Judicial Activism, Twitter Decision

Kaynakça

• AKAL, Cemal Bali, Modern Düşüncenin Doğuşu, Dost Kitabevi, b.4, Ankara 2010.
• AKYOL,Taha, Yargıya Saygı, Hürriyet, 07/04/2014, (http://www. hurriyet.com.tr/yazarlar/26167859.asp erişim 07/05/2015).
• AKYOL,Taha, ‘AYM ile iftihar ediyorum’ Hürriyet, 05/04/2014. (http:// www.hurriyet.com.tr/yazarlar/26156676.asp erişim 07/05/2015).
• ALBERT, Richard, The Cult of Constitutionalism, Florida State University Law Review, Vol. 39, No. 2, 2012, p.373-416.
• ARSLAN, Zühtü, Anayasa Teorisi, Seçkin Yayıncılık, b.1, Ankara 2005.
• ATAR, Yavuz, Anayasa Mahkemesi’nin Yeniden Yapılandırılması, Anayasa Yargısı, Cilt: 25, 2008, s.93-115.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, b.7, Konya 2012.
• BARNSTEDT, Luise, Elke, Judicial Activism in the Practice of the German Federal Constitutional Court: Is the GFCC an Activist Court?, Juridicia International, Law Review University of Tartu, Vol. XIII, 2007, p.38-46.
• BATUM, Süheyl, 99 Soruda Neden ve Nasıl Çağdaş Bir Anayasa, XII Levha Yayınları, b.2, İstanbul 2010.
• BİLİR, Faruk, Anayasa Mahkemesi’nin Twitter Kararı, (http://www. ankarastrateji.org/yazar/prof-dr-faruk bilir/anayasa-mahkemesi-nin-twitter- karari/ erişim 17/04/2015).
• CAN, Osman, Twitter Kararı, Akşam Gazetesi, 05/04/2014, (http:// www.aksam.com.tr/yazarlar/twitter-karari/haber-297477 erişim 07/05/2015).
• COHEN, Adam, Last Term’s Winner at the Supreme Court: Judicial Activism, The New York Times, (http://www.nytimes.com/2007/07/09/ opinion/09mon4.html?_r=0 erişim 09/07/2007).
• DEAN, w., John, What Exactly Is judicial Activism? The Charges Made Against the President’s Judicial Nominees, (http://writ.news.findlaw.com/ dean/20050617.html erişim 17/06/2005).
• DIAMOND, Larry, Developing Democracy; Toward Consolidation, The Johns Hopkins University Press, Baltimore ve Londra, 1999.
• DOĞRU, Osman/Nalbant, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, C.2, Legal Yayıncılık, b.2, İstanbul 2013.
• DWORKİN, Ronald, Law’s Empire, Harvard University Press, United States of America, 1986.
• DWORKIN, Ronald, Siyasal Anayasanın Ahlaki Temelleri, Anayasa Yargısı, C. 28, 2011, s.27-39.
• ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, Orion Yayınevi, b.3, Ankara 2005.
• ERGÜL, Ozan, Berraklaştırılamayan Bir Kavram: “Yargısal Aktivizm”, TBB Dergisi, S. 104, 2013, s.37-54.
• GÖNENÇ, Levent, “Ortaçağ Anayasacılığı”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan içinde Ortaçağ Avrupası’nda Anayasacılığın Düşünsel ve Kurumsal Temelleri, (Der: Serap Yazıcı, Kemal Gözler, Ece Göztepe), Yetkin Yayınları, Ankara 2008, s.267-291.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınları, Birinci Bakıdan Üçüncü Ek Baskı, Bursa 2010.
• GREEN, Roger Craig, An Intellectual History of Judicial Activism, (http://works.bepress.com/roger_craig_green/1/ erişim 07/05/2015), 2008, p.1-54.
• GÜZEL, Hasan Celal, Anayasa Mahkemesi’nin Twitter Kararı Hukuka Aykırıdır, Sabah, 08/04/2014, (http://www.sabah.com.tr/yazarlar/ guzel/2014/04/08/anayasa-mahkemesinin-twitter-karari-hukuka-aykiridir erişim 07/05/2015).
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
• HONNIGE, Christoph, Constitutional Courts and the Challenges They Present to Comparative Politics, International Word Congress, Santiago de Chile 2009, p.1-21.
• KABOĞLU, Ö., İbrahim, Anayasa Hukuku Dersleri, Legal Yayıncılık, b.8, İstanbul 2012.
• KAPANİ, Münci, Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, b.25, Ankara 2010.
• KMIEC, Keenan D., The Origin and Currrent Meanings of Judicial Activism, California Law Review, Vol. 92, No. 5, 2004, p.1441-1478.
• KORUCU, Serdar, Yargısal Aktivizm, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2014.
• MARDİN, Şerif, Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, b.20, İstanbul 2011.
• ODER, Bertil Emrah, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Yayınları, İstanbul 2010.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, b.15, Ankara 2014.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türkiye’de Demokratikleşme Süreci, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
• ÖZBUDUN, Ergun, Hürriyet Röportajı, 28 Nisan 2014, (http://www. hurriyet.com.tr/gundem/26307029.asp erişim 07/05/2015).
• PASQUINO, Pasquale, Constitutional Adjudication and Democracy. Comparative Perspectives: USA, France, Italy, Ratio Juris, Vol.11, No.1, 1998, p.38-50.
• PINELLI, Cesare, The Concept and Practice of Judicial Activism in the Experience of Some Western Constitutional Democracies, Juridica International, Vol. XIII, 2007, p.31-37.
• SANCAR, Mithat, “Devlet Aklı” Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim Yayınları,b.6, İstanbul 2012.
• SWEET, Alec Stone, Constitutional Courts and Parliamentary Democracy(Special Issue on Delegation), West European Politics, Vol.25, 2002, p.77-100.
• ŞAHİN, Adil, Siyasal Düşünceler Tarihinde “Sınırlı Devlet” Fikrinin Kadimliği Ya Da Genel Kamu Hukuku Bağlamında İnsan, Özgürlük ve Devlet İktidarı Algısındaki Evrilme, Gazi Üniveristesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XV, S. 3, 2011, s.311-362.
• VOLCANSEK, L., Mary, Constitutional Courts as Veto Players: Divorce and Decrees in Italy, European Journal of Political Research, Vol.39, 2001, p.347-372.
• YOUNG, A. Ernest, Judicial Activism and Conservative Politics, Colorado Law Review, Vol. 73, No. 4, 2002, p.1139-1216.
• YÜKSEL, Metin, Anayasanın Yorumlanması, Asil Yayın Dağıtım, Ankara 2008.