Yaşam Hakkı: Aihm Kararları ve İdari Yargı Uygulaması

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 2, 253 - 290, 01.04.2014

Serkan Kızılyel

Öz

Yaşam hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde düzenlenen en temel haktır. Bu hakkın yeterince korunamaması halinde, Sözleşmede yer alan diğer hak ve özgürlükler anlamsız hale gelecektir. Yaşam hakkının korunması konusunda devletlere yüklenen negatif ve pozitif yükümlülükler bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinin denetlenmesi konusunda ise idari yargıya önemli bir sorumluluk düşmektedir. İdari yargıda bu denetim genelde tam yargı davaları yoluyla yapılmaktadır. Ancak iptal davalarında da yaşam hakkı gündeme gelebilmektedir. İdari yargının denetim sorumluluğunu yeterince yerine getirmemesi halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu hakkın ihlal edildiğine karar verebilmektedir. Bu bakımdan, idari yargının Mahkemenin bu hakkı korurken kullandığı tüm temel parametreleri kabul etmesi ve etkin bir şekilde uygulaması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Yaşam Hakkı, Pozitif Yükümlülük, Öldürme Yasağı, İdari Yargı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi.

RIGHT TO LIFE: ECTHR’S CASE LAW AND THE PRACTICE OF THE ADMINISTRATIVE JUDICIARY

Öz

The right to life is the most fundamental right regulated in the European Convention on Human Rights. In case of insuffi cient protection of this right, other rights and freedoms enshrined in the Convention become meaningless. There are negative and positive obligations loaded on states to protect the right to life. Supervising the fulfi lment of these obligations is a signifi cant responsibility for the administrative jurisdiction. This control is generally carried out through full remedy actions in administrative judiciary. However, the right to life also may arise over the course of annulment actions. Whereas the administrative judiciary fails to fulfi l the responsibility of supervision effectively, the European Court of Human Rights could decide that the right has been violated. In this regard, administrative judiciary should accept and effectively implement all fundamental parameters of the Court that are applied over the course of the protection of the right

Anahtar Kelimeler

Right to Life, Positive Obligation, Prohibition of Killing, Administrative Judiciary, European Court of Human Rights

Kaynakça

• BAŞAK, Cengiz, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Gözaltında İnsan Hakları İhlali”, AÜHFD, cilt 51, sayı 4, 2002, s. 41-72.
• BESİRİ, Arzu, “Ötenazi ve Yaşam Hakkı”, TBB Dergisi, sayı 86, 2009, s. 188-203.
• CENGİZ, Serkan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yaşam Hakkı”, TBB Dergisi, sayı 93, 2011, s. 383-404.
• CHEVALİER-WATTS, Juliet, “Effective İnvestigations Under Article 2 of the European Convention on Human Rights: Securing the Right to Life or an Onerous Burden on a State?”, European Journal of International Law, cilt 21, sayı 3, 2010, s. 701-721.
• ÇİFTÇİOĞLU, Cengiz Topel, “Yaşam Hakkı”, TBB Dergisi, sayı 103, 2012, s. 137-168.
• ÇÜÇEN, A. Kadir, İnsan Hakları, Bursa, MKM Yayıncılık, 2011.
• FREEMAN, Katherine, “The Unborn Child and the European Convention on Human Rights: To Whom Does “Everyone’s Right To Life” Belong?”, Emory International Law Journal, cilt 8, 1994, s. 615-665.
• GÜRCAN, Ertuğrul Cenk, “Ötenazi: Yaşam Hakkı Açısından Bir Değerlendirme”, AÜHFD, cilt 60, sayı 2, 2011, s. 255-280.
• GÖZLER, Kemal, KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 11. baskı, Bursa, Ekin Basım, 2011.
• HARIS, David J. v.d., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, çev. Mehveş Bingöllü Kılcı, Ankara, Avrupa Konseyi Yayınları, 2013.
• KARAKAŞ, Işıl, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yaşam Hakkı: ‘Mc Cann’den ‘Kaya’ ve Ötesine”, GÜHFD, sayı 1, 2002, s. 58-70.
• KRAVCHENKO, Svitlana, BONINE, John E., “Interpretation of Human Rights for The Protection of the Environment in the European Court of Human Rıghts”, Pacific McGeorge Global Business & Development Law Journal, cilt 25, 2012, s. 245-287.
• KORFF, Douwe, Yaşam Hakkı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap, 4. baskı, İstanbul, Beta Basım, 2003.
• REİSOĞLU, Safa, Uluslararası Boyutlarıyla İnsan Hakları, İstanbul, Beta Basım, 2001.
• SAVCI, Bahri, Yaşam Hakkı ve Boyutları, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1980.
• TANRIKULU, M. Sezgin, “İHAM Kararlarında ve Türk Hukukunda Yaşam Hakkı”, TBB Dergisi, sayı 66, 2006, s. 51-93.
• TAQI, Irum, “Adjudicating Disappearance Cases In Turkey: An Argument For Adopting the Inter-American Court Of Human Rights’ Approach”, Fordham International Law Journal, cilt 24, 2001, s. 940-987.
• WARREN, Rachel, “Pro [Whose?] Choice: How the Growing Recognition of a Fetus’ Right to Life Takes the Constitutionality Out of Roe”, Chapman Law Review, cilt 13, 2009, s. 221-247.
• WHITE, Robin CA, OVEY, Clare, The European Convention on Human Rights, 5. baskı, Oxford, Oxford University Press, 2010.
• YILMAZ, Halil, “Cenini Öldürme (Çocuk Düşürtme/Düşürme) Suçu”, Ankara Barosu Dergisi, sayı 2, 2001, s. 69-88.
• YOKUŞ SEVÜK, Handan, “Kolluk Görevlilerinin Silah Kullanma Yetkisi ve Yaşam Hakkı”, YÜHFD, cilt 9, sayı 2, 2012, s. 239-286.