Mutlak Yargı Bağışıklığından Sınırlı Yargı Bağışıklığına Geçiş Trendi, İş Hukukundan Doğan Uyuşmazlıklarda Yargı Bağışıklığı Ve Ülkemizdeki Durum

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 1, 91 - 112, 01.01.2014

Yasir Gökçe

Öz

Eşitin eşit üzerinde egemen yetkiler kullanamayacağı, dolayısıyla eşitin, eşiti yargılayamayacağı ilkeleri üzerine müesses, uluslararası kamu hukukunun kabul görmüş ilk kurallarından olan devletlerin yargı bağışıklığı kuralı Fransız Yargıtayı’nın 1849’da verdiği Casaux kararı ile devletler için mutlak bir şekilde yorumlanmış, ancak hukuk devleti, birey hakları, işçi hakları, ticari kaygılar, ithalat-ihracat yoğunluğu gibi hususlar göz önünde bulundurularak sözkonusu kural, devletlerin egemen yetkiler kullanmadıkları ticari-endüstriyel faaliyetleri ve özel hukuk işlemlerine teşmil edilmemeye ve böylelikle sınırlı yargı bağışıklığına geçilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, kimi ülkeler bundan böyle sınırlı yargı bağışıklığının benimsendiğine ilişkin politika belirleyici belgeler düzenlerken, diğer ülkeler sözkonusu ilkeye, mahkemelerinin kesin yargı bağışıklığının terk edildiği ve sınırlı bağışıklığın uygulanması gerektiği sonucuna varan kararları vasıtasıyla geçmişlerdir. Sınırlı yargı bağışıklığının irdelendiği bu çalışmada öncelikle 19. yüzyıldan günümüze yargı bağışıklığına ilişkin ülke bazlı tutum ve trendlere yer verilmiş, yargı bağışıklığına dair emsal bir takım yabancı mahkeme kararları ve uluslararası mahkeme kararlarına değinilmiş ve ülkemizin yargı bağışıklığına ilişkin yaklaşımları ile güncel tutumu incelenmiştir. Buna ilaveten, makalenin sonunda özellikle yabancı mahkemelere ülkemiz aleyhine getirilen iş uyuşmazlıklarında ülkemizin benimsemesi gereken tutum ve ileri sürülebilecek yasal argümanlar işlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Devletlerin yargı bağışıklığı, kesin yargı bağışıklığı, sınırlı yargı bağışıklığı, Casaux kararı, uluslararası teamül normu

TRANSITION TREND FROM ABSOLUTE SOVEREIGN UMMUNITY TO RESTRICTIVE SOVEREIGN IMMUNITY, SOVEREIGN IMMUNITY IN DISPUTES STEMMING FROM LABOR LAW AND THE SITUATION IN TURKEY

Öz

Sovereign immunity among which is fi rst commonly accepted rules of public international law and which is based upon the principles of that an equal cannot exercise sovereign powers on another equal and thereby cannot judge it, was at fi rst absolutely interpreted in the strict sense by French Court de Cassation’s notorious Casaux decision in 1849; however, having considered the issues such as rule of law, individual rights, labor rights, commercial concerns, export-import volume etc., that rule had not been extended to the commercial-industrial and private law actions or transactions of which states did not exercise sovereign powers and thereby the process for adopting the notion of restrictive state immunity was launched. In this regard, states have adopted the notion of restrictive state immunity through either issuing policy determining documents on the subject matter or instantiating the verdicts of its domestic courts determining that the notion of restrictive state immunity should be embraced and implemented. In this article scrutinizing the restrictive sovereign immunity, the attitudes and trends as to sovereign immunity since 19th century until today are given a place, some foreign domestic and international courts’ precedent decisions regarding sovereign immunity are analyzed and the actual and recent attitudinal approach of Turkey as to the subject matter is also examined. Besides, the principles and methods that should be adopted and the legal arguments that should be set forth in labor disputes brought against Turkey to foreign courts are treated at the end of the article

Anahtar Kelimeler

Sovereign immunity, absolute state immunity, restrictive state immunity, Casaux decision, customary international law

Kaynakça

• AYBAY, Rona, DARDAĞAN, Esra, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması, İstanbul Bilgi Üniv. yayını, 2004.
• BANKAS, Ernest K., The State Immunity Controversy in International Law: Private Suits Against Sovereign States in Domestic Courts, Springer, Berlin-Heidelberg, 2005.
• FOX, Hazel, WEBB, QC Philippa, The Law of State Immunity, Third Edition, Oxford University Press, 2013.
• KINGSBURY, Benedict, Immunity and Act of State in National Courts: Development of Foreign Sovereign Immunity Law - Historical Intro, Institute for International Law and Justice - New York University School of Law, International Law Cource, Unit 6, April 2009.
• AYBAY, Rona, “Yargıtay İçtihatlarına Göre Devletin Yargı Bağışıklığı”, TBB Dergisi, Sayı 72, 2007.
• BABU, R. Rajesh, “Foreign State Immunity in Contracts of Employment with Particular Reference to Indian State Practice”, Journal of Indian Law Institute, 49 (4) 2007.
• ILC Commentaries on Draft articles on Jurisdictional Immunities of States and Their Property, (A/46/10), Yearbook of the International Law Commission, 1991, vol. II, Part Two.
• KIZILKOYUN, F., “İşçilerin tazminat davası “Diplomatik” kriz yarattı”, Hürriyet Gündem, 10 Mayıs 2013, Ankara. (http://www.hurriyet. com.tr/gundem/23248115.asp, erişim 19 Şubat 2014).
• London Conference 2000, Committe on Formation of Customary (General) International Law, International Law Association.
• REED, Robert K., “A Comparative Analysis of the British State Immunity Act of 1978”, Boston College International and Comparative Law Review, Volume 3, Issue 1 Article 8, 1979.
• ROBERTS, Anthea Elizabeth, Traditional and Modern Approaches to Customary International Law: A Reconciliation, 95 AM. J. INT’L L. 757, 757 (2001).
• VERDIER, Pierre-Hugues, VOETEN, Erik, “How Does Customary International Law Change? The Case of State Immunity”, Social Science Research Network, APSA 2012 Annual Meeting Paper, January 24, 2013.
• Ahmed Mahamdia v Algeria, Judgment in Case C-154/11, Luxembourg, 19 July 2012, Court of Justice of the European Union
• Arbeitsgericht Köln (Köln İş Mahkemesi), Demirel v. Türkei, BAG v. 01.02.2012- 2 AZR 270/09, Rz.11.
• Bundesarbeitsgericht (Almanya Federal İş Mahkemesi), BAG, Urteil vom 1. 7. 2010 - 2 AZR 270/09 (lexetius.com/2010,4693, erişim 18 Aralık 2013).
• Fogarty v. United Kingdom, European Court of Human Rights, Grand Chamber, November 21, 2001, App. No. 37112/97
• (http://www.echr.coe.int/Eng/Judgments/htm, erişim 10 Ocak 2014).
• Gouvernement Espagnol v Casaux Sirey 1849, Part I, 81 (France, Court de cassation, 1849)
• İstanbul 7. İş Mahkemesi’nin 11.2.2012 tarihli ve E. 2012/1453 K. 2012/5443 sayılı kararı.
• Leyle Hüsein v. Republika Turska, Republika Hırvatska Opscinski Gradanski Sud u Zagrebu, Poslovni borj: 3 Ovr-2629/13-2, 25.02.2013.
• Nicaragua v The United States of America Case, Case Concerning the Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua, International Court of Justice Reports 1986. (27 June 1986).
• North Sea Continental Shelf (FRG/Den.; FRG/Neth.), 1969 ICJ Rep. 3, 44 (Feb. 20)
• Mirza Ali Akbar Kashani v. United Arab Republic and Another (AIR 1966 SC 230).
• The Parlement Belge, 4 PD 129 (Probate, Divorce and Admiralty Division), Sir Robert Phillimore (1879)
• The Legality of the Threat or Use of Force of Nuclear Weapons in Armed Confl ict, Advisory Opinion of International Court of Justice, (8 July 1996).
• Trendtex Trading Corp. v. Central Bank of Nigeria, [1977] Q.B. 529 (Court of Appeal).
• Vgl. Einzelnachweise bei BAGv. 1.7.2010- 2 AZR 270/09, Rz. 13.
• Yargıtay Ticaret Dairesi’nin 16 Şubat 1968 tarihli, E.1966/630,K.1968/921 sayılı kararı.
• Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 16 Kasım 1989 tarihli ve E.1989/3896,K.1989/6648 sayılı kararı.
• Yargıtay 4 Hukuk Dairesi’nin E.2006/718, K.2006/1549 sayılı kararı.
• Yargıtay 6. HD’nin 1.12.2009 tarihli ve E. 2009/10643 K. 2009/10361 sayılı kararı.
• Yargıtay 10. HD.’nin 14.10.1993 tarihli ve E. 1993/5620, K. 1993/10875 sayılı kararı.
• Zakhary v United States of America, 2012 CanLII 15690 (ON LA), (http://canlii.ca/t/fqrt0, erişim 6 Haziran 2013).
• European Covention on State Immunities, European Treaty Series - No. 74, Basle, 16.V.1972
• United Nations Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their Property 2004, General Assembly resolution 59/38, annex, OfŞ cial Records of the General Assembly, Fifty-ninth Session, Supplement No. 49 (A/59/49)
• United States: Foreign Sovereign Immunities Act of 1976 [October 21, 1976], 90 STAT. 2891 Public Law 94-583, 94th Congress, (http://archive. usun.state.gov/hc_docs/hc_law_94_583.html, erişim 10 Ocak 2014).
• 18 Nisan 1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi
• 24 Nisan 1963 tarihli Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nın 05.09.2007 tarihli ve 379225 sayılı Diplomatik Temsilcilikleri muhatap Sirküleri
• 23.7.1965 tarihli ve 12056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
• 06.06.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar