Ticari İşletmenin Tespiti Açısından Esnaf İşletmesi Kavramının Değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 371 - 442, 01.01.2013

Ertan Demirkapı

Öz

Ticari işletme, Türk Ticaret Kanunu’nun temel kavramıdır. Kanun bu kavramı tanımlamıştır. Tanımda yer alan en önemli unsur, ticari işletmede gerçekleştirilen faaliyetlerin, esnaf işletmesi sınırını aşmasıdır. Kanun esnaf işletmesini tanımlamamaktadır. Türk Ticaret Kanunu ve diğer bazı yasal düzenlemelerde esnaf kavramı tanımlanmaktadır. Kanunda esnafın tanımlanması, esnaf işletmesinin dolaylı olarak anlaşılmasına hizmet etmektedir. Bu makalede esnaf işletmesi kavramı, ticari işletmenin anlaşılmasına hizmet etmek amacıyla, incelenecektir. Çalışmada tartışılan temel, esnaf kavramının Türk Ticaret Kanunu ve diğer Kanunlarda farklı tanımlanmış olmasıdır. Diğer Kanuni düzenlemeler özellikle vergiye ilişkin düzenlemelerle, meslek örgütlerine ilişkin düzenlemelerdir. Çalışmada belirtilen çatışma çözülmeye ve Türk Ticaret Kanunu anlamında esnaf işletmesi kavramının kapsamı belirlenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Ticari İşletme, Esnaf İşletmesi, Esnaf

EVALUATING THE CONCEPT OF ENTERPRISE OF TRADESMAN TO DETERMINE COMMERCIAL ENTERPRISE

Öz

The basic concept of the Turkish Commercial Code is commercial enterprise. The Turkish Commercial Code defi nes this concept. The most important element in the legal defi nition is that commercial activities should exceed the limit of enterprise of tradesman and craftsman. However, enterprise of tradesman and craftsman is not defi ned in the Law. Instead, the concept of tradesman and craftsman is defi ned in the Turkish Commercial Code and some other Codes. Identifi cation of tradesman and craftsman serves understanding of the concept of enterprise tradesman and craftsman indirectly. In this article, the concept of enterprise of tradesman and craftsman is examined in order to understand commercial enterprise. The main problem discussed in this study is various defi nitions of the concept of tradesman and craftsman in the Turkish Commercial Code and the other legal regulations. The Other legal regulations are especially related to tax legislation and to organizations of professional association. In this study, it is tried to solve aforementioned confl ict and to determine the frame of enterprise of tradesman and craftsman in terms of Turkish Commercial Code

Anahtar Kelimeler

commercial enterprise, enterprise of tradesman and craftsman, tradesman and craftsman

Kaynakça

• Kanun değişikliği sebebiyle, aynı çalışmanın birden fazla basısına atıf yapılması gerektiğinde, basım yılı kısaltması kullanılmıştır.
• AKER, Halit, Avusturya İşletmeler Kanunu’nun Ticari İşletme ve Şahıs Şirketleri Hukuku Alanında Getirdiği Yenilikler, Batider, C. XXV, S. 3, s. 225-314.
• AKYAZAN, Sıtkı, Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat, Ankara 1971.
• ANSAY, Tuğrul, Ticari İşletmenin Sorgulanması, Rona Serozan’a Armağan, C. I, İstanbul 2010, s. 173-218.
• ARKAN, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2009, 2012 , (Anılış: Basım yılı).
• ARSLAN, Mehmet, Türk Vergi Sistemi, Ankara 2012.
• ARSLANLI, Halil, Kara Ticaret Hukuk Dersleri, Umumi Hükümler, İstanbul 1960.
• ASLAN, İ. Yılmaz/ Ergün, Mevcü, Ticaret Hukuku, Bursa 2010.
• AYHAN, Rıza, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2007.
• AYHAN, Rıza/ ÖZDAMAR, Mehmet/ ÇAĞLAR, Hayrettin, Ticari İşletme Hukuku, 5. bası, Ankara 2012.
• BAHTİYAR, Mehmet, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2010- 2012, (Anılış: Basım yılı).
• BAŞTUĞ, İrfan/ ERDEM, H. Ercüment, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 1993.
• BAŞTUĞ, İrfan, Tacir-Esnaf Ayrımı ve 25 Ocak 1986 Tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi, İBD, Yıl 53, S. 2, Nisan 1988, s. 44-51.
• BATTAL, Ahmet, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2007, (Anılış: İşletme)
• BATTAL, Ahmet, Gerçek Kişilerin Tacir Sıfatına Sahip Olma ve İfl asa Tabi Tutulma Şartları Konusunda Yargıtay Uygulaması, http://w3.gazi. edu.tr/~battal/images/makale/makale34/ tacir_sifatinin_sartlari.pdf (01.08.2012). Bu makale için ayrıca bk. Bankacılık ve Ticaret Hukuku Enstitüsü, XIX. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Ankara-2003, (Anılış: Gerçek Kişi).
• BOZER, Ali/ GÖLE, Celal, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2011.
• BOZER, Ali, Ticari İşletme Üzerine Türk ve İsviçre Hukukları Bakımından Mukayeseli Bir İnceleme, Batider, C. I, S. 3, s. 363-372.
• ÇEKER, Mustafa, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2006 (Anılış: İşletme).
• ÇEKER, Mustafa, Ticaret Hukuku, Ankara 2012 (Anılış: Ticaret Hukuku).
• ÇIMAT, Ali: ARMAĞAN, Ramazan, Vergi Hukuku, İstanbul 2011.
• DOĞANAY, İsmail, Türk Ticaret Kanunu Şerh, C. 1, İstanbul 2004.
• DOMANİÇ, Hayri/ ULUSOY, Erol, Ticaret Hukukunun Genel Esasları, İstanbul 2007.
• DURSUN, Hasan, Yeni Türk Ticaret Kanunun Vergi Hukukuna Etkileri, İstanbul 2011.
• ERCAN, Tayfun, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Getirdiği Başlıca Yenilikler ve Mali Hukuka Etkileri, Ankara 2012.
• EREM, Turgut. S, Ticaret Hukuku Prensipleri, İstanbul 1973
• ERİŞ, Gönen, Açıklamalı İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, Ankara 1987 - 1992 - 2004 - 2010, (Anılış: Basım yılı).
• GÖKSU, Muzaffer, Esnafın Vergi Muafl ığı, İstanbul 1955.
• GÖLE, Celal, Tacir-Esnaf Ayrımı, Batider, C. XIII, S. 2, s. 47-62.
• HIRSCH, Ernst, Ticaret Hukuku Dersleri, İstanbul 1948.
• İMREGÜN, Oğuz, Kara Ticaret Hukuku Dersleri, İstanbul 2001.
• İZMİRLİ, Yadigar, Tacir-Esnaf Sıfatının Tayininde Ticari İşletme Unsuru, Prof. Dr. Jale Akipek’e Armağan, Konya 1991, s. 465-477.
• KARAHAN, Sami, Ticari İşletme Kavramı, Tacir-Esnaf Ayrımının Kriterleri ve Ticaret Hukukunun Diğer Temel Kavramlarını Belirleme Açısından, Batider, C. XVII, S. 4, s. 39-64, (Anılış: Batider).
• KARAHAN, Sami, Ticari İşletme Hukuku, Konya 2010 - 2012, (Anılış: Basım yılı).
• KARAYALÇIN, Yaşar, Ticaret Hukuku, I. Giriş-Ticari İşletme, Ankara 1968.
• KAVASEMİ, Ayaob Amir, Diplomatik Ayrıcalıklar ve Muafiyetler, İstanbul 1985 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• KAYAR, İsmail, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2007.
• KAYIHAN, Şaban/ YASAN, Mustafa, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2012.
• KENDİGELEN, Abuzer, İçinde: ÜLGEN, Hüseyin/ TEOMAN, Ömer/ HELVACI, Mehmet/ KENDİGELEN, Abuzer/ KAYA, Arslan/ NOMER ERTAN, Füsun, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2009. (Anılış: İşletme).
• KENDİGELEN, Abuzer, Yeni Türk Ticaret Kanunu, Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, İstanbul 2012 (Anılış: Yenilikler).
• KIRCA, İsmail, Esnaf ve Sanatkârlar ile Tacir ve Sanayicinin ayrımına ilişkin 2007/12362 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Değerlendirilmesi, Batider, C. XXIV, S. 2, s. 295-304.
• KIZILOT, Şükrü/ ŞENYÜZ, Doğan/ TAŞ, Metin/ DÖNMEZ, Recai, Vergi Hukuku, Ankara 2006.
• MİMAROĞLU, Sait Kemal, Ticaret Hukuku, Birinci Cilt, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 1978.
• ÖÇAL, Akar, Serbest Meslek Faaliyetlerinin Ticaret Kanunu Karşısındaki Durumu, Esader 1977, S. 2, s. 389-405.
• ÖZ, Semih, Gelir Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay, Ankara 2006.
• ÖZTAN, Bilge, Medeni Hukuk Temel Kavramlar, Ankara 2007.
• POROY, Reha/ YASAMAN, Hamdi, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2012.
• POROY, Reha, Son Elli Yılda Türkiye’de Kara Ticareti Hukuku Alanındaki Kanunlaştırma Hareketlerinin Genel Teori Açısından Değerlendirilmesi, Cumhuriyet Döneminde Hukuk, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinin Cumhuriyetin 50. Yıldönümü İçin Armağanı, İstanbul 1973.
• ŞENER, Oruç Hami/ UZUNALLI, Sevilay, Uygulamalı Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2012.
• SUNGUR, Hasan Halis/ BORAN, M. Kamil, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, İstanbul 1957.
• ŞENYÜZ, Doğan, Türk Vergi Sistemi, Ankara 2007.
• TEKİL, Fahiman, Ticaret Hukuku Revizyonu Üzerine Düşünceler”, Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul 1988, (Anılış: Revizyon)
• TEKİL, Fahiman, Ticaret İşletme Hukuku, İstanbul 1981, (Anılış: İşletme).
• TEKİNALP, Ünal, “Türk Ticaret Hukukunu Ticari İşletme Bağlamında Yeniden Düşünmek”, Batider, C. XXIV, S. 3, s. 5-16.
• TOKSAL, Baki, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Ankara 1986.
• UÇAR, Salter, Hukukumuzda Ticaret Sicili, Tacir ve Esnaf Kavramı, İstanbul 1993.
• ÜREL, Gürol, Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Ankara 2007.
• ZEVKLİLER, Aydın/ ACABEY, Beşir/ GÖKYAYLA, Emre, Medeni Hukuk, Giriş ve Başlangıç Hükümleri - Kişiler Hukuku - Aile Hukuku, Ankara 2000.