Acentenin Temsil Yetkisinin Usul Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 961 - 996, 01.01.2013

S HİLAL Üçüncü

Öz

Bağımsız bir tacir yardımcısı olan acenteye, Türk Ticaret Kanunu madde 105 hükmü ile hem aktif hem de pasif anlamda müvekkilini temsil etme yetkisi verilmiştir. Bu kapsamda acente, müvekkili adına hakkı koruyucu beyanlarda bulunma ve bu beyanlara muhatap olma, müvekkili adına sözleşme yapma, teslim ettiği malların bedelini tahsil etme ya da bedelini bizzat ödediği malları teslim alma ve müvekkili mahkemede temsil etme yetkileri ile donatılmıştır. Acentenin temsil yetkisinin usul hukuku bakımından önem arz eden ve ele alınması gereken kısmını, müvekkili mahkemede temsil etme yetkisi oluşturur. Nitekim müvekkili adına yürüttüğü hukukî süreçlerde acentenin konumunun doğru bir şekilde tespit edilmesi, gerek yargılama sürecinde yapılabilecek işlemler gerekse yargılama sonunda verilen hükmün kimin üzerinde doğacağı konularının açığa kavuşmasını sağlayacaktır. Bu bakımdan çalışmamızda, acentenin müvekkili temsilen yer aldığı davalardaki konumunun belirlenmesine gayret gösterilmiştir

Anahtar Kelimeler

Acente, pasif temsil yetkisi, aktif temsil yetkisi, davaya vekâlet, taraf sıfatı

EVALUATION OF REPRESENTATION POWER OF AGENCY WITHIN THE CONTENT OF PROCEDURAL LAW

Öz

To the agent who is an independent associate of trader, the authority to represent his client in both active and passive sense was given with the provision of Article 105 of the Turkish Commercial Law. In this context, the agency is equipped with powers to make protective representations (declarations) on behalf of his client and to deal with these declarations, to contract on behalf of his client, to collect the cost of the goods delivered or to receive the goods of those he personally paid the price and to represent his client in court. The part which is important and needed to be addressed, of the authority of agency to represent in terms of procedural law constitutes the right to represent his client in court. Indeed, determination of the correct position of the agency in the legal processes carried out on behalf of his client will provide the subjects of both the operations that can be done in the process of trial and onto whom the judgment of the trial will be, to be clarified. In this regard, in our study, effort has been exerted to determine the position of the agent in cases that he takes place on behalf of his client

Anahtar Kelimeler

Agent, passive authority to represent, active authority to represent, power of attorney in a case, acting as a party

Kaynakça

• AKINCI, Ş., Borçlar Hukuku Bilgisi, 6. Bası, Konya 2012.
• ALANGOYA, Y., Yargılama Sırasında Tarafta (Yanda) İradi Olarak Meydana Gelen Değişme Hakkında Düşünceler, İÜMHAD, C. III, S. 5, Y. 1969, s. 125-194.
• ALIŞKAN, M./ GENÇTÜRK, M., “Acentenin Komisyon Hakkı, Özellikle TTK’nun 129. Maddesine Göre Komisyona Hak Kazanma Anı Bakımından Aracı Acente İle Sözleşme Yapan Acente Arasında Fark Olup Olmadığı Sorunu”, Ünal TEKİNALP Armağanı, İstanbul 2003, s. 19-43.
• ALTAY, S. A., “Acentenin Müvekkilini Davada Temsil Etmesi”, Prof. Dr. Fırat ÖZTAN’ a Armağan, C. I, Ankara 2010, s. 223-273.
• ARKAN, S., Ticarî İşletme Hukuku, 15. Bası, Ankara 2011.
• ASLAN, İ. Y./ ERGÜN, M., Ticaret Hukuku Dersleri, 6. Bası, Bursa 2012.
• AYAN, M., Borçlar Hukuku (Genel Hükümler), 7. Baskı, Konya 2012.
• AYHAN, R./ ÖZDAMAR, M./ ÇAĞLAR, H., 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Ticarî İşletme Hukuku-Genel Esaslar, 4. Bası, Ankara 2011.
• BAŞÖZEN, A., Müflisin Tasarruf Yetkisi, Ankara 2005.
• BAŞTUĞ, İ/ ERDEM, H. E., Ticarî İşletme Hukuku-Ders Notları, Ankara 1993.
• BATTAL, A., Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2007.
• BOZKURT, T., Ticaret Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2010. (Ticaret)
• BOZKURT, T., Ticaret Hukuku, C. I, Ticari İşletme Hukuku, 7. Bası, İstanbul 2012. (İşletme)
• BÖRÜ, L., Medenî Usûl Hukukunda Davaya Vekâlet Ehliyeti, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006. (Vekâlet)
• BÖRÜ, L., “Sıfat ve Dava Takip Yetkisi”, BATİDER, C. XXVII, S. 31, Ankara 2011, s. 249-278. (Sıfat)
• CENGİZ, A., “Acente Kavramı ve Acentelik Sözleşmesinden Doğan Hak ve Borçlar”, HHFD, C. I, S. 2, s. 140-165.
• DANİŞ AKKAN, Ç., Acentenin Temsil Yetkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2007.
• DOĞAN, C., Ticarî İşletme Hukuku, Niğde 1998.
• DOMANİÇ, H., Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. I, İstanbul 1988.
• DÖNMEZ, O., Acente Sözleşmelerinden Doğan Hak ve Borçlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
• EREN, F., Borçlar Genel Hukuku, 14. Bası, İstanbul 2012.
• ERİŞİR, E., Medeni Usûl Hukukunda Taraf Ehliyeti, İzmir 2007.
• HUKUKTURK; http://www.hukukturk.com/
• İNAL, T., Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2004.
• KALPSÜZ, T., “Müvekkillerine İzafeten Acentalara Karşı Dava Açılması ve Takip Yapılması”, BATİDER, Haziran 1983, C. XII, S. 1, s. 1-11.
• KARAHAN, S., Ticarî İşletme Hukuku, 7. Bası, Konya 2012.
• KARAYALÇIN, Y., Ticaret Hukuku/ I. Giriş-Ticarî İşletme, 3. Bası, Ankara 1968.
• KARSLI, A., Medeni Muhakeme Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, İstanbul 2012.
• KAYIHAN, Ş., Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, 2. Bası, Ankara 2003.
• KILIÇOĞLU, M. A., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Bası, Ankara 2012.
• KINACIOĞLU, N., Acente ve Acentelik Sözleşmesi, Ankara 1963.
• KURU, B., Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, C. I, İstanbul 2001. (C. I)
• KURU, B., Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. II, 6. Baskı, İstanbul 2001. (C. II)
• KURU, B./ ARSLAN, R./ YILMAZ, E., Medenî Usul Hukuku, 22. Baskı, Ankara 2011.
• ÖZEKES, M., Medeni Usul Hukukunda Asli Müdahale, İstanbul 1995.
• PEKCANITEZ, H., Medeni Usul Hukukunda Fer’i Müdahale, Ankara 1992.
• PEKCANITEZ, H.,/ ATALAY, O.,/ ÖZEKES, M., Medenî Usul Hukuku, 13. Bası, Ankara 2012.
• POROY, R./YASAMAN, H., Ticarî İşletme Hukuku, 14. Bası, İstanbul 2012.
• SAKA, Z., Ticaret Hukuku-Ticari İşletme, İstanbul 1998.
• SUNAR, G.; “Şekli Anlamda Taraf Kavramını Kabul Etmenin İcra ve İfl as Hukukunda Doğurduğu Sonuçlar”, Prof. Dr. Ergun ÖNEN’e Armağan, İstanbul 2003, s. 333-356.
• TEOMAN, Ö., “Tacir Yardımcıları”, Tüm Makalelerim, C. III: 2010-2011, İstanbul 2010, s. 5-118.
• TÜRKEL, D., “Müvekkile İzafeten Acenteye Karşı Açılan Davalarda Hukukî Dinlenilme Hakkıyla Bağlantılı Sorunlar”, Haluk KONURALP Anısına Armağan, C. I, Ankara 2009, s. 1105-1122.
• ÜLGEN, H./ TEOMAN, Ö./ HELVACI, M./ KENDİGELEN, A./ KAYA, A./ ERTAN NOMER, N.F., Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, İstanbul 2009.
• YILMAZ, E., Medeni Yargılama Hukukunda Islah, Ankara 1982.