İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN AMERİKAN İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE KORUNMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 1367 - 1404, 01.01.2013

Erkan Duymaz

Öz

İnsan haklarına ilişkin diğer temel belgelere kıyasla, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi, ifade özgürlüğünü oldukça detaylı bir şekilde düzenlemiştir. Sözleşme’nin yargısal denetim organı olan Amerikalılar-arası Mahkeme, kararları ve tavsiye görüşleriyle, ifade özgürlüğünün kapsamını geniş, bu özgürlüğe getirilebilecek sınırlamaları dar yorumlamıştır. Kısa zamanda zengin ve tutarlı bir içtihat oluşturan Mahkeme, ifade özgürlüğünü yalnızca bireysel değil, aynı zamanda kendisine önemli misyonlar yüklenen sosyal ve kültürel bir hak olarak ele almıştır. Özellikle, bilgi edinme hakkına ilişkin Mahkeme kararları, ifade özgürlüğünü, şeffaf ve katılımcı bir demokrasinin hayata geçirilmesinde vazgeçilmez bir araç olarak ortaya koymuştur. Birçok açıdan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına paralel kararlar üreten Amerikalılar-arası Mahkeme, Avrupa sisteminin sağladığı güvenceleri asgari bir standart olarak görmekte ve ifade özgürlüğünün korunmasında daha ileri bir noktaya ulaşmayı hedefl emektedir

Anahtar Kelimeler

Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi, İfade Özgürlüğü, Amerikalılar-arası İnsan Hakları Mahkemesi, İnsan Hakları, Bilgi Edinme Hakkı.

A STUDY ON THE PROTECTION OF FREEDOM OF EXPRESSION WITHIN THE FRAMEWORK OF THE AMERICAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS

Öz

Compared with other basic instruments relating to human rights, the American Convention on Human Rights treats the freedom of expression quite in detail. The Inter-American Court, body of judicial control provided by the Convention, has interpreted, through its judgments and advisory opinions, the scope of the freedom of expression broadly, the restrictions that can be applied to this freedom strictly. Forming a rich and consistent case-law in a short time, the Court has considered the freedom of expression not only as an individual right but also a social and cultural right assuming important missions. Especially, Court judgments regarding the right to access to information have recognized the freedom of expression as an indispensable instrument in the implementation of a transparent and participatory democracy. The Inter-American Court, which renders decisions in many respects parallel to the caselaw of the European Court of Human Rights, regardes the guarantees provided by the European system as a minimum standard and intends to achieve a further step in the protection of the freedom of expression

Anahtar Kelimeler

American Convention on Human Rights, Freedom of Expression, Inter-American Court of Human Rights, Human Rights, Right to Access to İnformation.

Kaynakça

• BATUR YAMANER, Melike, Uluslararası Hukukta Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İ.Ü. S.B.E., İstanbul 2001.
• BERTONI, Eduardo Andrés, The Inter-American Court of Human Rights and the European Court of Human Rights: a dialogue on freedom of expression standards, E.H.R.L.R. (2009), 3, s. 332-352.
• BURGORGUE-LARSEN, Laurence, UBEDA DE TORRES, Amaya, Les grandes décisions de la Cour interaméricaine des droits de l’homme, Bruxelles 2008.
• DÖNER, Ayhan, Şeffaf Devlette Bilgi Edinme Hakkı ve Sınırları, İstanbul 2010.
• ERGİL, Doğu, Demokratik ve Katılımcı Yönetimin Önkoşulu Olarak İfade Özgürlüğü, in Taner KOÇAK, Taylan DOĞAN, Zeynep KUTLUATA (ed.), Türkiye’de İfade Özgürlüğü, İstanbul 2009 s. 98-109.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri. I. Cilt, Bölgesel Sistemler, İstanbul 2010.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Latin Amerika’da İnsan Hakları, İstanbul 1991.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih, İnsan Haklarının Bölgesel Düzeyde Korunması: Amerikalılararası Sistem, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İ.Ü. S.B.E., İstanbul 1989.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, b. 9, Ankara 2011.
• HENNEBEL, Ludovic, La Cour interaméricaine des droits de l’homme : entre particularisme et universalisme, in Ludovic HENNEBEL et Hélène TİGROUDJA (éd.), Le particularisme interaméricain des droits de l’homme, Paris 2009, s. 75-119.
• HENNEBEL, Ludovic, La Convention américaine des droits de l’homme. Mécanismes de protection et étendue des droits et libertés, Bruxelles 2007.
• KABOĞLU, İbrahim Ö., Özgürlükler Hukuku, b. 6, Ankara 2002.
• LALY-CHEVALIER, Caroline, DA POÏAN, Fanny, TIGROUDJA, Hélène, Chronique de la jurisprudence de la Cour interaméricaine des droits de l’homme (2002-2004), Rev. trim. dr. h., 2006, s. 490-491.
• LIXINSKI, Lucas, Treaty Interpretation by the Inter-American Court of Human Rights: Expansionism at the Service of the Unity ofInternational Law, EJIL (2010), Vol. 21, No. 3, s. 585-604.
• MACOVEI, Monica, İfade Özgürlüğü. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesi’nin uygulanmasına ilişkin kılavuz, İnsan hakları el kitapları, No. 2, Avrupa Konseyi, Strasbourg 2004.
• Special Study on Murder of Journalists, Office of the Special Rapporteur for Freedom of Expression, Inter American Commission on Human Rights, OEA/Ser.L/V/II.131 Doc: 35, 08/03/2008.
• SUDRE, Frédéric (et al.), Les grands arrêts de la Cour européenne des droits de l’homme, 5e éd., Paris 2009.
• SUDRE, Frédéric, Droit européen et international des droits de l’homme, 9e éd., Paris 2008.
• ŞAHİN, Kemal, İnsan Hakları ve Özgürlük Boyutuyla İfade Özgürlüğü, Gerekçeleri ve Sınırları, İstanbul 2009.
• The Inter-American Legal Framework regarding the Right to Access to Information, Office of the Special Rapporteur for Freedom of Expression, Inter American Commission on Human Rights, OEA/Ser.L/V/II, CIDH/ RELE/INF. 1/9, 30/12/2009.
• The Inter-American Legal Framework regarding the Right to Freedom of Expression, Office of the Special Rapporteur for Freedom of Expression, Inter American Commission on Human Rights, OEA/Ser.L/V/II, CIDH/ RELE/INF. 2/9, 30/12/2009.
• TIGROUDJA, Hélène, Convention interaméricaine des droits de l’homme, in ANDRIANTSIMBAZOVINA Joël (et al.), Dictionnaire des Droits de l’Homme, Paris 2008, s. 208-214.
• TIGROUDJA, Hélène, PANOUSSIS, Ioannis K., La Cour interaméricaine des droits de l’homme. Analyse de la jurisprudence consultative et contentieuse, Bruxelles 2003.
• TOUZÉ, Sébastien, Article 19, in Emmanuel DECAUX (dir.), Le Pacte international relatif aux droits civils et politiques. Commentaire article par article, Paris 2011, s. 447-460.
• UYGUN, Oktay, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğünün Sınırlanması, in Taner KOÇAK, Taylan DOĞAN, Zeynep KUTLUATA (ed.), Türkiye’de İfade Özgürlüğü, İstanbul 2009, s. 15-67.
• UYGUN, Oktay, Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de İfade Özgürlüğü, Bülent Tanör Armağanı, İstanbul 2004, s. 746-761.