Marka Lisans Sözleşmelerinde Hakkın Tükenmesi Prensibi

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 3, 47 - 66, 01.07.2012

Ülgen Aslan Düzgün

Öz

Avrupa Topluluğunu Kuran Anlaşma’nın 30. maddesi ile, fi krî mülkiyet hakkı sahiplerinin menfaatleri korunmuştur. Ancak, tüm dünyada yapılan anlaşmalarla serbest dolaşımın önündeki engellerin kaldırılması için çaba gösterilirken, fi krî hak sahibine anılan şekilde sağlanan korumanın serbest ticareti çok fazla kısıtlayacağı açıktır. Çünkü, fi krî mülkiyet haklarından doğan tekelci hakların, açık ve kesin olarak AB’de geçerli olan malların serbest dolaşımı ilkesi karşısında korunması üye devletlerarası ticareti önemli ölçüde etkileyecektir. Böylece, birçok malın serbest dolaşımı da ortadan kalkacaktır. Bu durum, hak sahibinin marka üzerindeki mutlak hakları ile markanın üzerinde somutlaştığı malın yeni maliklerinin mülkiyet haklarının, özellikle de bunları yeniden satmak amacıyla satın almış olan dağıtıcıların menfaatlerinin karşı karşıya gelmesi olarak da ifade edilebilir. Sonuçta, AB’nin temel prensiplerinden olan serbest ticaret ile fi krî mülkiyetin korunması arasında denge kurmaya çalışan bir ilke doğmuştur. Bu ilke marka hakkının tükenmesi ilkesidir. Marka hakkının tükenmesi, marka hakkı sahibinin yetkilerine getirilen bir sınırlamadır. Marka hakkı sahibi ile markalı malı piyasaya sunan üçüncü kişi arasındaki sözleşme ilişkisinin lisans sözleşmesi biçiminde olması halinde, bir markanın kullanım hakkı lisans alana verilir. Markaya bağlı kullanım hakkı, üretim, satım, dağıtım gibi bir çok işlemi bünyesinde barındırır. Başka bir söyleyişle, marka sahibi, markalı malı üretme ve piyasaya sunma hakkını üçüncü bir kişiye devredebilir. Dolayısıyla, lisans alan tarafından lisans sözleşmesine uygun olarak üretilerek piyasaya sunulan markalı mallar üzerindeki haklar da tükenecektir.

Anahtar Kelimeler

Fikri mülkiyet, marka, lisans, hakkın tükenmesi, paralel ithalat

PRINCIPLE OF EXHAUSTION OF RIGHTS ON TRADEMARK LICENSE CONTRACTS

Öz

With the article 30th of TEEC (The Treaty Establishing the European Community), the interests of the intellectual property owners are protected. Yet, efforts are exerted and various treaties are made all over the world in order to counteract the obstacles before free movement though it is clear that the protection granted to the intellectual right holder as mentioned above will restrain the free movement considerably. The reason is that the protection of exclusive rights rising from the intellectual property rights despite the presence of the free movement principle of the goods explicitly and strictly applicable in the EU will effect the intra-EU trade to a considerable extent. Thus, the free movement of various goods will die out. This situation also can be defi ned as the coming across of absolute rights of the owner on trade mark and the property rights of the new owners of the good that the trade mark concreted on, especially for the distributors which buy these in order to re- sale. Ultimately, a principle has been created which aims to establish a balance between free trade which is one of the core principles of the EU and intellectual property protection. This principle is called the trade mark right exhaustion principle. Trademark right exhaustion is a sort of limitation which is brought to the authority of the proprietor of trademark right. The right of usage of trademark is given to licensee in case of the relationship between the trademark right owner and the third person offering the good with the trade mark to the market is as a license agreement. Accordingly, the rights in the goods bearing the trademark which have been introduced to the market after being manufactured in compliance with the license agreement by the licensee will also be exhausted.

Anahtar Kelimeler

Intellectual Property, Trade mark, license, exhaustion, parallel import

Kaynakça

• ARBEK, Ömer: Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Lisans Sözleşmesi, Ankara 2005.
• ARIKAN, Ayşe Saadet: “Fikri ve Sınai Hakların Tükenmesi ve Rekabet Hukuku -Uluslararası Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirme-”, Uluslararası Hukuk Kurultayı, Ankara 2002, s. 754-781.
• ARKAN, Sabih: Marka Hukuku, C. II, Ankara 1998, (Marka II).
• ARKAN, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, Ankara 2011, (Ticarî İşletme).
• ARKAN, Sabih: 5833 Sayılı Kanun ile 556 Sayılı KHK’da Yapılan Değişiklikler, Batider, Mart 2009, Cilt XXV, Sayı 1, ( 5833 sayılı Kanun) s. 5-11.
• ASLAN, DÜZGÜN Ülgen: Marka Hakkının Tükenmesi ve Paralel İthalat, Ankara 2010.
• ENCHELMAIER, Stefan: “The in Exhaustible Question- Free Movement Of Goods And İntellectual Property in The European Court Of Justice’s Case Law, 2002-2006” IIC 2007, Vol. 38, No. 4, s. 453-477.
• EROĞLU, Sevilay: Rekabet Hukukunda Bilgisayar Programlarının Korunması, İstanbul 2000.
• FINK, Carsten / MASKUS, Keith E., (CHEN, Yongmin/ WONG, Eina V), Intellectual Proparty and Development, New York 2005.
• GALLEGO, Beatriz Conde: “The Principle of Exhaustion of Rights and Its Implications for Competition Law”, IIC 2003 Vol. 05, s. 473-502.
• GÜRZUMAR, Osman Berat: “Yeni Markalar Kanunu Işığında İsviçre Marka Hukukunda Meydana Gelen Gelişmeler”, Yargıtay Dergisi 1994, S. 4, s. 503-522.
• KAYA, Arslan: Marka Hukuku, İstanbul 2006.
• KOßDORF, Katharina: Die Doktrin vom Erschöpfungsgrundsatz im Markenrecht, Dargestellt Anhand des Falles “Silhouette”, Graz 1999, s. 6 - 15.
• MEIBOM, Wolfgang von / MEYER, Matthias: The Legal Situation According to German Law and the U.S. Federal Supreme Court Decisions United States v. Univis Lens Co. and Quanta v. LG, (http://www.twobirds. com/English/News/Articles/Pages/Licensing%20_andPatent_ Exhaustion%20.Aspx, erişim 29 Haziran 2012).
• OKUTAN, Gül: “Exhaustion of Intellectual Property Rights: A Non Tariff Barrier to International Trade?”, Annales de la Faculté de Droit d’İstanbul 1996, C. 30, S. 46, s. 110-128.
• ONGAN, Burak: Sınaî Haklara İlişkin Lisans Sözleşmesinde Tarafl arın Hukukî Durumu, Ankara 2007.
• ÖZEL, Çağlar: Marka Lisansı Sözleşmesi, Ankara 2002.
• PANHOLZER, Patrick: Trade Marks, Parallel Imports and the Free Movement of Goods in the EC, Doktora tezi, Graz Üniveristesi Hukuk Fakültesi, Avusturya 2004.
• PHILLIPS, Jeremy: Trade Mark Law, Oxford University Press, 2003.
• PINAR, Hamdi: “Marka Hukukunda Hakların Tükenmesi”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000.
• ROTHNIE, Warwick A.: Paralel Imports, Londra 1993.
• STOTHERS, Christopher: Parallel Trade in Europe – Intellectual Property, Competition and Regulatory Law, Oxford 2007.
• TAYLAN, ÇAMLIBEL Esin: Marka Hakkının Kullanımıyla Paralel ithalatın Önlenmesi, Ankara 2001.
• TEKİNALP, Gülören / TEKİNALP, Ünal, (ATAMER, Yeşim M. / ODER, Bertil Emrah / ODER, Burak/ OKUTAN, Gül): Avrupa Birliği Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2000.
• TROGH, Ramses: “The International Exhaustion Of Trade Mark Rights After Silhouette: The And Of Paralel Imports?”, Lund 2002.
• VERMA, S. K.: “Exhaustion of intellectual property rights and free trade - Article 6 of the TRIPs Agreement”, IIC 1998, No. 5, Vol. 29, s. 534- 567.
• YILDIZ, Burçak: “Eser Sahibinin Yayma Hakkının Tükenmesi”, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, Ankara 2003, s. 579, 580. İNTERNET KAYNAKLARI
• h t t p : / / e u r - l e x . e u r o p a . e u / L e x U r i S e r v / L e x U r i S e r v . do?uri=CELEX:61970J0078:EN:NOT, (erişim 29 Haziran 2012).