İdari Yargıda Derdestlik

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 1, 63 - 106, 01.01.2012

Celâl Işıklar

Öz

Derdestlik hâli, yâni “(a)ynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olması” (HMK m.114/ı), medeni usûl hukukunda artık bir dava şartıdır. Tarafl arı, sebebi ve konusu aynı olan davaya aynı dava denir. 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre derdestlik hâli bir dava şartıdır. Derdestlik durumu, medeni usûlde ön incelemede ve davanın her aşamasında gözetilir. Derdestlik hâli tespit edildiği takdirde ikinci davanın usûlden reddi gerekir. 1086 sayılı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’na göre derdestlik bir ilk itiraz idi. HUMK döneminde derdestlik varsa davanın açılmamış sayılmasına karar verilirdi .İdari yargı mevzuatında derdestlikle ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Bununla birlikte, idari yargılama hukukunda da derdestlik durumu söz konusu olabilir. İdari yargıda derdestlik durumunda medeni usûl hukukuna ilişkin kural, hüküm ve sonuçlar kıyasen uygulanır. Derdestlik, medeni usûlde olduğu gibi idari yargıda da kamu düzenine ilişkin bir dava şartıdır. Buna göre, yargılamanın her aşamasında tarafl arca ileri sürülebilir veya hâkim tarafından re’sen dikkate alınabilir. Bize göre, kesin hüküm gibi derdestlik de ilk incelemede bakılacak hususlardandır. Eğer, derdestlik hâli tespit edilirse sonraki davanın usûl yönünden reddine karar verilmelidir.Danıştay önceki dönemde (HUMK) derdestlik varsa (davaların birleştirilmesi veya incelemeksizin ret gibi) değişik kararlar vermekte idi. Yeni Kanun (HMK) döneminde artık davanın usûlden reddine karar vermesi gerekmektedir. İdari yargılama mevzuatında derdestliğe yer verilmesi ve/veya en azından bu konuda HMK’na atıfta bulunulması yerinde olacaktır

Anahtar Kelimeler

Derdestlik, İdari yargı/yargılama, Dava şartı, Derdestlik itirazı/defi, (Görülmekte olan ) aynı dava, Davanın usûlden reddi

THE PENDENCY IN ADMINISTRATIVE JURISTICTION

Öz

The pendency (derdestlik), which means the situation of reopening of “the same case, opened before and still in progress” (Civil Procedure Law-HMK A.114/ı) is now the necessity of a lawsuit in the civil procedure law. The cases are the same ceases whose parties, reasons and subject matters are the same.According to the Civil Procedure Law which came into force on 1 October 2011, Law No. 6100, the pendency is a necessity of a lawsuit. The Pendency status shall be observed at every stage of fi rst review and trial in civil procedure. If the pendency is determined, the second case must be rejected from procedural perspective. According to the Law of Civil Procedure No. 1086 the pendency was one of the fi rst objections. In the era of HUMK, if there was Pendency, it should have been given the decision of “the case is not opened” .In the administrative jurisdiction there is no legislation for pendency. However, the pendency may be subject to the administrative jurisdiction. If there is pendency in the administrative jurisdiction, the rules, decisions and results apply in comparison to Civil Procedure Law. The pendency is one of the case terms in the administrative jurisdiction as in the civil procedure law, concerning the public order. Accordingly, in every stage of the proceedings can be claimed by the parties or ex offi cio by the judge may be taken into account. For us, the pendency is also subject to fi rst review like the exact terms (kesin hüküm). If the pendency is determined, the second case must be rejected from procedural perspective.If there was the pendency, the Council of State gave different decisions in the past(During the Code of Civil Procedures Law-HMUK) such as rejection of the case or merging of the cases. In new law era (During Civil Procedure Law-HMK), if the pendency is determined, the second case must be rejected from procedural perspective.The pendency should be included in the legislation of the administrative proceedings and/or at least this subject should be in place to reference to Civil Procedure Law-HMK

Anahtar Kelimeler

Pendency, Administrative justice/juristiction, The case term, Objection of the pendency, (Pending) same action, Rejection of a case from procedural perspective

Kaynakça

• ALAN , Nuri; İptal Davasının Ön ve Esastan Kabul Şartları, Danıştay Dergisi, Yıl 13, Sa. 50-51, 1983, s. 22-50
• ALANGOYA, Yavuz, Medeni Usûl Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul 1979
• BERK, Kahraman, İdari Yargılama Usûlü Kanununa Göre İlk İnceleme, İstanbul 2008
• BAL, Yakup/ KARABULUT, Mustafa / ŞAHİN, Yahya, İdari Yargılama Usûlü İle İlgili Danıştay 10. Dairesinin Seçilmiş Kararları, Ankara 2003
• CANDAN, Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usûlü Kanunu, Ankara 2011
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdari Yargıda Kanun Yolları, Ankara 2002
• ------------, İdare Yargılama Hukuku, Ankara 2011
• ÇETİNTEMEL, Harun, İlk Derece Yargı Yerlerinin Sorunları, Danıştay Dergisi, Sa. 68-69, s. 110-126
• ÇIRAKMAN, Erol, Hukuk Yargılama Usûlünün İdari Yargıda Uygulanması, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, Ankara 10- 11-12 Haziran 1982, Danıştay Yayın No:33, Ankara 1982, s.102-112
• EROĞLU, Yaşar, Danıştay Kanunuyla Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanununa Atıf yapılan Hâllerde Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin Danıştay’da Uygulanışı, Danıştay Dergisi, Sa. 8, 1973, s.30-49
• GÖRAN, Sait / BERKARDA, Kemal / AYANOĞLU, Taner / BERK, Kahraman, İdari Yargılama İlgili Konular, Danıştay Ve İdari Yargı Günü 135.Yıl Sempozyumu, 9 Mayıs 2003, Danıştay Başkanlığı Yayını: 68, Ankara 2004
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref, Yönetsel Yargı, 26.B., Ankara 2007
• GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref / TAN, Turgut, İdare Hukuku, C.II İdari Yargılama Hukuku, Ankara 2003
• GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref / DİNÇER, Güven, İdari Yargılama Usûlü, b.2, Ankara 1999
• HANAĞASI, Emel, Davada Menfaat, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2009
• Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’ndan Hukuk Muhakemeleri Kanununa, T.C. Adalet Bakanlığı, Ankara 2011
• KALABALIK, Hâlil, İdari Yargılama Usûlü Hukuku, b.3, Konya 2009
• KARAVELİOĞLU, Celâl, Açıklama ve En Son İçtihatlarla İdari Yargılama Usûlü Kanunu, C.I-II, b.5, Ankara, 2001
• KURU, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Demir-Demir Yayıncılık, C.II, b.6, İstanbul 2001
• ------- , Hukuk Usûlünde Dava Sebebi, Makaleler, İstanbul 2006, s.215-246
• KURU, Baki /ARSLAN, Ramazan / YILMAZ, Ejder, Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Ankara 2006, s.358
• MÜDERRİSOĞLU, Hakkı, Danıştay Kanunu ve Danıştay Yargılama Usûlü, Ankara 1978
• PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / ÖZEKES, Muhammet, Medeni Usûl Hukuku, b.11, Ankara 2011
• İlhan POSTACIOĞLU, Medeni Usûl Hukuku Dersleri, İstanbul 1975, s.386
• ------------, Davanın ve Kaziyei Muhkemin Unsuru Olarak Hukuki Sebep, Recai SEÇKİN’e Armağan, Ankara 1974, s.497-527
• ŞEKERCİ, Ersin, Medeni Usûl Hukukunda ve İdari Yargılama Usûlünde Derdestlik I, Yargıtay Dergisi, Sa. 1986/3, s.207-226
• -----------, Medeni Usûl Hukukunda ve İdari Yargılama Usûlünde Derdestlik II, Yargıtay Dergisi, Sa.1986/4, s.396-408
• -----------, Yönetsel Yargılama Hukukunda derdestlik, Ankara Barosu Dergisi, S.1989/3
• TAN, Turgut, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2011
• TANRIVER, Süha, Medeni Usûl Hukukunda Derdestlik İtirazı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını No:531, Ankara 1998
• ULUKAPI, Ömer;, Medeni Usûl Hukukunda Derdestlik ve Sonuçları, Yargıtay Dergisi, 1995, Sa.4, s.395-445
• ---------------, Medeni Usûl Hukukunda Tarafl arın Duruşmaya Gelmemesi, Ankara 1997
• ÜSTÜNDAĞ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, C.I-II, b.6, İstanbul 1997
• --------------, İddia ve Müdafaanın Değiştirilmesi Yasağı, İstanbul 1967
• YENER, Orhan, Hukuk ve Ceza Davalarında Taraf Teşkili ve Dava Ehliyeti, Davaya Vekalet, Yetkin Yayınevi, Ankara 1997
• YENİCE, Kazım / ESİN, Yüksel; Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usûlü, Ankara, 1983
• YILDIRIM, Turan, İdari Yargı, İstanbul 2008
• YILMAZ, Zekeriya, Medenî Usûl Hukukunda Davanın Açılmamış Sayılması, Ankara 2001
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, “Derdest”, “Derdest-i rüyet”, “Derdestlik”, Ankara 1982, s.113