Avrupa Birliği Üyesi Ülke Uygulamaları Çerçevesinde TBMM’de Kanun Tasarı ve Teklifl erinin Komisyonlara Havalesi

Yıl 2010, Cilt: 14 Sayı: 2, 305 - 358, 01.12.2010

Hasan Erikli Havvana Yapıcı Kaya

Öz

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sunulan kanun tasarı ve teklifl eri, TBMM’de ilgili ihtisas komisyonlarında görüşülmektedir. Konunun hangi ihtisas komisyonunda görüşüleceği, meri mevzuat ve teamüller çerçevesinde TBMM Başkanlığı tarafından belirlenmektedir. Ancak konunun hangi komisyonun faaliyet ve yetki alanına girdiği çoğu zaman tartışma konusu olmaktadır. Komisyonların işyükü dağılımı açısından da Plan ve Bütçe Komisyonu ile Dışişleri Komisyonu aleyhine ciddi bir dengesizlik bulunmaktadır. Bu çerçevede TBMM’de havale işlemlerinde halen oturmuş bir sistem bulunduğu söylenemez. Bu çalışmada, TBMM’de havale işlemleri, bazı AB üyesi ülke uygulamaları da ele alınarak incelenecek ve öneriler getirilmeye çalışılacaktır. Kanun tasarı ve teklifl erinin dışında ayrıca kanun hükmünde kararnamelerin, dokunulmazlık tezkerelerinin, Sayıştay raporlarının ve 5018 sayılı Kanun kapsamındaki bazı raporların ilgili komisyonlara havalesi söz konusu olabilmektedir. Çalışmamız kapsamında sadece kanun tasarı ve teklifl erinin komisyonlara havalesi konusu incelenecektir. Komisyonların işyüklerinin değerlendirilmesinde 21., 22. ve 23. yasama dönemleri esas alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Yasama Meclisleri, Parlamentolar, İçtüzük, TBMM, Komisyonlar, Havale

THE REFERRAL OF BILLS AND PROPOSALS TO THE COMMITTEES IN THE PARLIAMENT OF TURKEY IN THE CONTEXT OF EUROPEAN UNION MEMBER STATES PRACTICES

Öz

The bills and proposals submitted to the Presidency of the Parliament of Turkey are debated in the related standing committees. Presidency of the Parliament is authorized to determine in which committee the matter be debated. The competence of the committees is a subject of confl icts between the committees most of the time. There is also a inequility between the committees in terms of their work load against the Plan and Budget Committee and Foreign Affairs Committee. In this context there isn’t a institutionalized system in terms of referral procedure in the Parliament of Turkey. In this paper, the referral procedure in the Parliament of Turkey is studied to analyze and make suggestions in terms of some EU Member States’ practices. The referral of the decrees having the force of law, inviolability certifi cates, Court of Auditors’ reports, the reports in the context of the Law numbered 5018 are not discussed and for making evaluation of the standing committees’ work load, the 21 st, 22 nd and 23 rd legislative terms are included in the context of this paper.

Anahtar Kelimeler

Legislatures, Parliaments, Standing Orders, The Parliament of Turkey, Committees, Referral

Kaynakça

• Collins Dictionary and Thesaurus in One Volume, Hyper Collins Publishers, Glasgow, 1994.
• ÇELİKER, Ercan, Türkiye’de Yasa Yapma Süreci, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 2006.
• ÇİFTEPINAR, Remzi, Yasama Sürecinde Plan ve Bütçe Komisyonu’nun Yeri ve Etkinliği, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, No. 120, Ankara, 2007.
• ERİKLİ, Hasan, 1982 Anayasası’na Göre Yasa Yapım Süreci, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2004.
• EROĞUL, Cem, Çağdaş Devlet Düzenleri (İngiltere, Amerika, Fransa, Almanya), Gözden Geçirilmiş Beşinci Bası, Kırlangıç Yayınevi, Ankara, 2006.
• European Centre for Parliamentary Research and Documentation (ECPRD) Web Sitesi, “Referring Draft Legislation to Parliamentary Committees”, ECPRD’nin 184 numaralı sorusuna ilgili yasama meclisleri cevapları, http://www.ecprd.org, (Sınırlı Erişim), (Erişim Tarihi: 07/06/2010 ).
• European Centre for Parliamentary Research and Documentation (ECPRD) Web Sitesi, “Committees, External Relations and Governing Bodies in Parliaments”,, ECPRD’nin 949 numaralı sorusuna ilgili yasama meclisleri cevapları, http://www.ecprd.org, (Sınırlı Erişim), (Erişim Tarihi: 10/07/2010 ).
• KARAMUSTAFAOĞLU, Tuncer, Yasama Meclisinde Komisyonlar, Ajans Türk Matbaası, Ankara, 1965.
• KOEKKOEK, Adriaan Kornelis, “Ireland”, Constitutional Law of 15 EU Member States, Lucas PRAKKE, Constantijn KORTMAN (Eds.) içinde, Kluwer Legal Publishers, Netherlands, 2004, s. 419-458.
• “Know Your Parliament (A Guide to the Houses of the Oireachtas)”
• http://www.oireachtas.ie/parliament/media/housesoftheoireachtas/ contentassets/documents/Oireachtas_lowres.pdf , (Erişim Tarihi: 10/8/2010).
• MATTSON, Ingwar; STROM, Kaare, “Parliamentary Committees”, , Parliaments and Majority Rule in Western Europe, Herbert DÖRİNG (ed.) içinde, Campus/St. Martin’s, Frankfurt/New York, 1995, s. 249-308.
• MATTSON, Ingwar; STROM, Kaare, “Committee Effects on Legislation”, Patterns of Parliamentary Behaviour, Herbert DÖRING, Mark HALLERBERG (eds.) içinde, Ashgate Publishing, England, 2004, s. 91- 111.
• McLEAN, Iain; McMILLAN, Alistair, Oxford Concise Dictionary of Politics, Oxford University Press, Oxford, 2003.
• OLSON, David M.; VAN DER MEER-KROK-PASZKOWSKA, Ania; SIMON, Maurice D.; JACKIEWICZ, Irena, “Committees in the Post-Communist Polish Sejm: Structure, Activity and Members”, The Journal of Legislative Studies, 4:1, 1998, s. 101-123.
• Online Etimology Dictionary
• http://www.etymonline.com/index.php?search=committee&searchmode=no ne, (Erişim Tarihi: 22/07/2010).
• Parliaments of the World (A Comparative Reference Compendium), Second Edition, Volume II, Interparliamentary Union, 1986.
• PRAKKE, Lucas, “The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland”, Constitutional Law of 15 EU Member States, Lucas PRAKKE, Constantijn KORTMAN (Eds.) içinde, Kluwer Legal Publishers, Netherlands, 2004, s. 863-927.
• ROBERTSON, David, A Dictionary of Modern Politics, Third Edition, Europa Publications, United Kingdom, 2002.
• Spanish Constitution and Standing Orders of the Congress, General Secretariat of the Congress Publishing Department, Madrid, 2002.
• Standing Orders of the Folketing, Folketing, October 2009.
• STROM, Kaare, “Parliamentary Committees in European Democracies”, The New Roles of Parliamentary Committees, Lawrence D. LONGLEY; Roger H. DAVIDSON (eds.) içinde, Frank Cass, London, 1998, s. 21- 59.
• Temsilciler Meclisi Kütüphanesi (The Library of Congress), “How Our Laws Are Made”, http://thomas.loc.gov/home/lawsmade.bysec/introtocomm. html, (Erişim Tarihi: 15/8/2010).
• TEZİÇ, Erdoğan, Türk Parlamento Hukukunun Kaynakları ve İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980.
• The Constitution of Sweden (The Fundamental Laws and The Riksdag Act 2003), The Swedish Parliament, Stockholm, 2004.
• The German Bundestag- Functions and Procedures, Neue Darmstadter Verlagsanstalt, Rheinbreitbach, 2006.
• The National Assembly in the French Institution, http://www.assembleenationale.fr/e nglish/synthetic_fi les/fi le_32.asp, (Erişim Tarihi: 7/5/2010).
• The Parliamentary System of Denmark, Folketinget
• http://www.ft.dk/~/media/Pdf_materiale/Pdf_publikationer/English/The%20 Parliamentary%20System%20of%20Denmark_A4_Opslag_24s%20 pdf.ashx, Mart 2009.
• TURPIN, Colin; TOMKINS, Adam, British Government and the Constitution, Cambridge Universtiy Press, Sixth Edition, 2007.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları: 549, Ankara, 2005.
• WHITE, Wilbur W., White’s Political Dictionary, The World Publishing Company, Ohio, 1947.
• World Encyclopedia of Parliaments and Legislatures, Congressional Quarterly Inc., Vol. 1-2, Washigton D.C., 1998.
• YAPICI, Havvana, Özel Yasama Yöntemleri ve TBMM Örneği, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, TBMM Genel Sekreterliği, Ankara, 2005.
• YAPICI, Havvana, “Komisyonların Yasama Sürecindeki Rolleri Bağlamında Komisyon Aşamasındaki Özel Yöntem ve Uygulamalar”, Yasama Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran 2007, S. 5, s. 57-81.
• ZANDER, Michael, The Law Making Process, Sixth Edition, Cambridge University Press, New York, 2004.