Aarhus Sözleşmesi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2010, Cilt: 14 Sayı: 1, 299 - 333, 01.06.2010

Ahmet M Güneş

Öz

25 Haziran 1998 tarihinde Danimarka’nın Aarhus Kentinde Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (ECE) tarafından imzaya açılmış olan ve 30 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe giren Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Çevresel Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus Sözleşmesi), ele aldığı konular bakımından uluslararası çevre hukukunun gelişiminde yeni bir dönemi temsil etmektedir. Bu çalışmamızda öncelikle Aarhus Sözleşmesi’nin çevresel bilgilere erişim, çevre ile ilgili kararlara halkın katılımı ve çevre ile ilgili meselelerde yargıya başvuru konularındaki hükümleri ayrıntılı bir şekilde ele alınacak, sonrasında ise Türk hukukunda yer alan düzenlemelerin bu hükümlerle ne ölçüde örtüştüğü ortaya konacaktır

Anahtar Kelimeler

Aarhus Sözleşmesi, çevresel bilgiye erişim, karar alma süreçlerine halkın katılımı, yargısal başvuru, Türk çevre hukuku

AN ANALYSIS OF AARHUS CONVENTION

Öz

Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters (Aarhus Convention) opened for signature at Aarhus (Denmark) by United Nations Economic Commission for Europe (ECE) on 25 June 1998 and come into force on 30 October 2001, represents a new period in development of international environmental law in terms of the topics it handles. In this study, in the fi rst place, provisions of Aarhus Convention about access to environmental information, public participation in decisions about environmental issues, access to justice in environmental matters will be discussed in detail; and then it will be set forth that to what extent regulations in Turkish law correspond to these provisions

Anahtar Kelimeler

Aarhus Convention, access to environmental information, public participation in decision-making, access to justice, Turkish environmental law

Kaynakça

• Akşener, Haşmet Sırrı/ Çakmakçı, Ramazan: Bilgi Edinme Hakkı Kanu- nu, İstanbul 2004.
• Alıca, Süheyla: İdari Yargı Kararları Çerçevesinde 2872 Sayılı Çevre Ka- nunu ve İlgili Yönetmeliklerin Uygulanmasından Doğan Uyuşmazlıklar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2005.
• Arbter, Kertsin/ Handler, Martina/ Purker, Elisabeth/ Tappeiner, Georg/ Trattnigg, Rita: Das Handbuch Öffentlichkeitsbeteiligung, Wien 2005.
• BMU (Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsi- cherheit): Beteiligungsrechte im Umweltschutz, Berlin 2004.
• Butt, Mark: Erweiterter Zugang zu behördlichen Umweltinformationen, Die neue EG-Umweltinformationsrichtlinie, NVwZ 2003, s. 1071 vd. .
• Callies, Christian: EG-Umweltrecht, in: Hansmann, Klaus/ Sellner, Dieter (Hrsg.): Grundzüge des Umweltrechts, 3. Aufl age, Berlin 2007.
• Canöz, Kadir: Kamuda halkla ilişkilerin yeni yüzü: Bilgi Edinme Yasası, Selçuk İletişim Dergisi, C. 5, S.3, Temmuz 2008, s. 141 vd.
• Coşkun, Aynur A.: Aarhus Sözleşmesi’nin idare hukuku açısından irdelen- mesi, İnsan Hakları Yıllığı, C. 23-24, 2001-2002, s. 147 vd.
• COWI: Legislation on Public Participation (National and International) Public Involvement Methods, Group Work
• (http://www.cowiprojects.com/4CountryEnvironmentalProject/ turkey/2ndRegionalWorkshop/SA_LegislationOnPublicParticipation_ (NationalAndInternational)_PublicInvolvementMethods_GroupWork_ Jan08.pdf)
• Danwitz, Thomas v.: Aarhus-Konvention: Umweltinformation, Öffentlich- keitsbeteiligung, Zugang zu den Gerichten, NVwZ 2004, s. 272 vd.
• Dietrich, Björn/ Au, Christian/ Dreher, Jörg: Umweltrecht der Europä- ischen Gemeinschaften, Berlin 2003
• Durner, Wolfgang: Direktwirkung europäischer Verbandsklagerechte?, ZUR 2005, s. 285 vd.
• Ekici, Şerafettin: Bilgi Edinme Hakkı Kanunu üzerine, Güncel Hukuk Der- gisi, Nisan 2004, s. 18 vd.
• Epiney, Astrid: Umweltrecht in der Europäischen Union, 2. Aufl age, Köln 2005
• Epiney, Astrid/ Scheyli, Martin: Die Aarhus-Konvention, Fribourg 2000
• Epiney, Astrid: Zu den Anforderungen der Aarhus-Konvention an das euro- päische Gemeinschaftsrecht
• (http://doc.rero.ch/lm.php?url=1000,43,2,20081230093707-FX/Aufsatz52. pdf)
• Fisahn, Andreas: Demokratie und Öffentlichkeitsbeteiligung, Tübingen 2002
• Fisahn, Andreas: Effektive Beteiligung solange noch alle Optionen of- fen sind - Öffentlichkeitsbeteiligung nach der Aarhus-Konvention, ZUR 2004, s. 136 vd.
• Frenz, Walter: Europäisches Umweltrecht, München 1997
• Gözübüyük, A. Şeref: Yönetsel Yargı, 28. Bası, Ankara 2009
• Güldoğan, Evren: Türkiye’de çevre Hakkı ve Yerel Yönetimler: Uluslararası Düzlemde Bir Kıyaslama ve Öneriler, Yerel Siyaset, 2008, S. 10, s. 55 vd.
• Güneş, Yusuf/ Coşkun, Aynur A.: Çevre Hukuku, İstanbul 2004
• Jans, H. Jan/ von der Heide, Ann-Katrin: Europäisches Umweltrecht, Groningen 2003
• Jung, Nikola: Demokratisierung durch prozedurales Umweltrecht?, Mann- heim 2006
• Kaboğlu, İbrahim: Çevre Hakkı, 3. Baskı, Ankara 1996
• Kloepfer, Michael: Umweltrecht, 3. Aufl age, München 2004
• Koch, Hans-Joachim: Die Verbandsklage im Umweltrecht, NVwZ 2007, s. 369 vd.
• Landmann, Gustav/ Rohmer, Robert August (Hrsg.): Umweltrecht, 56. Ergänzungslieferung, München 2009
• Odyakmaz, Zehra/ Kaymak, Ümit/ Ercan, İsmail: İdari Yargı, İstanbul 2006
• Pernice-Warnke, Silvia: Der Zugang zu Gericht in Umweltangelegenheiten für Individualkläger und Verbände gemäß Art. 9 Abs. 3 Aarhus-Konven- tion und seine Umsetzung durch die europäische Gemeinschaft – Beseiti- gung eines Doppelstandards?, EuR 2008, s. 410 vd.
• Scheyli, Martin: Aarhus-Konvention über Informationszugang, Öffentlich- keitsbeteiligung und Rechtsschutz in Umweltbelangen, Archiv des Völ- kerrechts, 2000, s. 217 vd.
• Schink, Alexander: Die Aarhus-Konvention und das deutsche Umwelt- recht, EuRUP 2003, s. 31 vd.
• Schlacke, Sabine: Aarhus-Konvention – Quo vadis?, ZUR 2004, s. 129 vd.
• Schmidt, Reiner/ Kahl, Wolfgang: Umweltrecht, 7. Aufl age, München 2006
• Schwanenfl ug, Noreen v.: Der Anspruch von Kommunen auf Zugang zu Umweltinformationen nach der EG-Umweltinformationsrichtlinie, KommKJur 2007, s. 10 vd.
• Sparwasser, Reinhard/ Engel, Rüdiger/ Voßkuhle, Andreas: Umwelt- recht, 4. Aufl age, Heidelberg 2003
• Stapelfeldt, Alfred/ Siemko, Sabrina: Umwelt-Rechtsbehelfgesetz und Öf- fentlichkeitsbeteiligungsgesetz, KommJur 2008, s. 322 vd.
• Turgut, Nükhet Y.: Çevre Politikası ve Hukuku, Ankara 2009
• Turgut, Nükhet: Çevre Hukuku, 2. Bası, Ankara 2001
• Turgut, Nükhet: Çevre hukukunda çevreci örgütlere tanınan olanaklar, AÜHFD 1996, C. 45, S. 1-4, s. 103 vd.
• Unabhängiges Institut für Umweltfragen: Aarhus- Konvention
• (http://www.aarhus-konvention.de/)
• Ulusoy, Ali D.: Çevre kirlenmesinin oluşmasından sonraki aşamada medeni hukuk, ceza hukuku ve idare hukuku çözümlerine genel bir bakış, AÜH- FD 1993, C. 43, S. 1-4, s. 125 vd.
• Walter, Christian: Internationalisierung des deutschen und Europäischen Verwaltungsverfahrens- und Verwaltungsprozessrechts - am Beispiel der Århus-Konvention, EuR 2005, s. 302 vd.
• Werres, Bettina: Information und Partizipation der Öffentlichkeit in Um- weltangelegenheiten nach den Richtlinien 2003/4/EG und 2003/35/EG, DVBl 2005, s. 611 vd.
• Yaşamış, Firuz D.: Anayasa Hukuku ve İnsan Hakları Açısından Bilgi Edin- me Hakkı
• (http://www.bilgiedinmehakki.org/doc/Anayasa_Hukuku_ve_Insan_Hakla- ri_Acisindan_Bilgi_Edinme_Hakki_F_Yasamis.pdf)
• Yıldırım, Turan: İdari Yargı, İstanbul 2008
• Ziekow, Jan: Perspektiven von Öffentlichkeitsbeteiligung und Verbandsbe- teiligung in der Raumordnung, NuR 2002, s. 701 vd.