Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlandırılması

Yıl 2008, Cilt: 12 Sayı: 1, 127 - 148, 01.06.2008

Rauf Karasu

Öz

TTK Tasarısı ile getirilen en önemli yeniliklerden birisi de, pay devir kısıtlamalarına ilişkin düzenlemelerdir. TTK Tasarısı, pay devir kısıtlamaları hakkında yeni bir sistem getirmiştir. TTK Tasarısı’nın 490 ila 492. maddelerinde nama yazılı pay senetlerinin devrinin sınırlandırılması ile ilgili temel ilkeler belirlendikten sonra, 493 ila 498. maddelerinde hisse senetlerinin borsaya kote edilmiş olup olmamasına göre konu iki grup hâlinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. 6762 sayılı TTK’nın 482. maddesinin 2. fıkrasına göre anonim şirketler, esas sözleşmede hüküm bulunmak şartıyla sebep göstermeksizin dahi nama yazılı pay senetlerinin devrini kayıttan kaçınabilirken, TTK Tasarısı’nda esas sözleşmede sebep gösterilmeksizin red imkânı ortadan kaldırılmıştır. Borsaya kote edilmiş nama yazılı paylarda şirketin red hakkı, iktisap edenin pay sahibi olarak tanınacağı yüzdesel sınırın aşılması gibi nesnel bir sebebe bağlanmıştır. Şirket, ancak esas sözleşmede yüzdesel bir sınır öngörmüş ve belirlenen bu sınır aşılmış ise kayıttan imtina edebilir. Borsaya kote edilmemiş nama yazılı payların devri ise ancak belli sebeplere dayanılarak red edilebilir TTK Tasarısı’nın 495. maddesinin 3. fıkrasına göre, Borsaya kote edilmiş nama yazılı payların irade dışı iktisap edilmeleri halinde, iktisabın pay defterine kayıt talebi reddedilemez. Boraya kote edilmemiş nama yazılı payların devrinde ise, şirket devredilen payları gerçek değeri üzerinden almayı önerdiği takdirde onay vermeyi reddedebilir.

Anahtar Kelimeler

Türk Ticaret Kanunu Tasarısı, nama yazılı paylar, nama yazılı hisse senetleri, nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması

LİMİTATİON OF THE TRANSFER OF REGİSTERED SHARES ACCORDİNG TO THE DRAFT TURKİSH TRADE LAW

Öz

One of the most important changes the Draft Turkish Trade Law will make concerns limitation of the transfer of shares. The Draft Law constitutes almost a totally new system of transfer of shares. Articles 490-492 determine the basic principles regarding the limitation of the transfer of registered shares. Articles 493-498 reglement the details for the shares whether quoted on the stock exchange or not. While the actual Turkish Trade Law Number 6762 permits the public companies to refuse the transfer of the registered shares without any ground provided that this isssue has been regulated by the basic contract, the Draft Turkish Trade Law does not admit anymore the possibility of refusing the transfer without any ground solely by the provision of the basic contract. The company can refuse the transfer of the quoted shares but on an objective ground such as in the case that the acquirer exceeds the proportional limit admitted for the shareholders by the basic contract. The company can refuse the transfer of non quoted shares only on certain grounds as well The Draft Turkish Trade Law in its Article 495/3 does not admit the refusal of the acquisition in case of non voluntary acquisition of quoted shares. The company however has the right to refuse the transfer of non quoted shares provided that it has offered to purchase the shares on real value.

Anahtar Kelimeler

Draft Turkish Trade Law, registered shares, registered stocks, limitation of the transfer registered shares

Kaynakça

• Bahtiyar, Mehmet: Anonim Ortaklık Anasözleşmesi, İstanbul 2001
• Basler Kommentar: Obligationenrecht II, 3. Aufl ., Zürich 2008 (Yazar, Bas- ler Komm, madde numarası)
• Böckli, Peter: Schweizer Aktienrecht, 3. Aufl age, Zürich/Basel/Genf 2004 (Böckli, Schweizer Aktienrecht)
• Burgard, Ulrich: Die Offenlegung von Beteiligungen bei der Aktiengesells- chaft, AG 1992, s. 41 vd.
• Forstmoser, Peter: Aktionärsbindungsverträge, Festgabe zum 60. Geburtstag von Walter R. Schluep, Zürich 1988, s. 359 vd.
• Forstmoser, Peter/Meier-Hayoz, Arthur/Nobel, Peter: Schweizerisches Aktienrecht, Bern 1996
• Forstmoser, Peter: Vinkulierung: ein Mittel zur Sicherung der Unterwerfung unter Aktionaersbindungsverträge? in: Aktienrecht 1992- 1997: Versuch einer Bilânz -Zum 70. Geburstag von Rolf Bär, 1998, s. 89 vd. (Vinkulierung).
• Frey, Martin: Statutarische Drittrechte im Schweizerischen Aktienrecht, Zü- rich 1979
• Friedewald, Rolf: Die Personalistische Aktiengesellschaft, Bonn 1990
• Gehrer, Carole Lea: Statutarische Abwehrmassnahmen gegen Übernahmen, Zürich 2003
• Hoffmann-Becking, Michael: Der Einfl uss schuldrechtlicher Gesellschafter- vereinbarungen auf die Rechtsbeziehungen in der Kapital- gesellschaft, ZGR 1994
• Karasu, Rauf: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Em- redici Hükümler İlkesi, Ankara 2009
• Karayalçın, Yaşar: Özel Hukukta Meseleler ve Görüşler II, Ankara 1983 (Meseleler ve Görüşler)
• Kläy, Hanspeter: Die Vinkulierung: Theorie und Praxis im neuem Aktienre- cht, Helbig&Lichtenbahn, Basel 1997
• Lutter, Marcus/Barbara, Grunewald: Zur Umgehung von Vinkulierungsk- lauseln in Satzungen von Aktiengesellschaften und Gesel- lschaften der mbH, AG 1989, s. 109 vd.
• Lutz, Peter: Vinkulierte Namenaktien insbesondere ihr Erwerb ohne Rechts- geschäft, Zürich 1987
• Meier-Schatz, C. J.; Statutarische Vorkaufsrechte unter neuem Aktienrecht, SZW 1992, s. 224 vd.
• Moroğlu, Erdoğan: Özellikle Anonim ve Limited Ortaklıklarda Oy Sözleş- meleri, Ankara 2002 (Oy Sözleşmeleri)
• Nilsson, Gül Okutan: Anonim Ortaklıklarda Paysahipleri Sözleşmeleri, İs- tanbul 2006
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, Güncelleştirilmiş 9. Basıdan 10. Tıpkı Basım, İstanbul 2005
• Pulaşlı, Hasan: Bağlı Nama Yazılı Pay senetleri, Ankara 1992
• Sprockhoff, Tilman: Vorkaufsrechte an Aktien, Frankfurt am Main 2004
• Tekinalp, Ünal: Anonim Ortaklık Payının Alım, Önalım, Geriyealım ve Ben- zer Haklara Konu Olması Sorunu, Medenî Kanun 50. Yıl Sempozyumu, İstanbul 1978, s. 345 vd.
• Tekinalp, Ünal: Halka Açık Anonim Şirketler Genel Kurullarında Oluşan Güç Boşluğu Sorununa İlişkin Çeşitli Çözümler, Öneriler ve Eleştiri, Kubilay’a Armağan, İstanbul 1975, s. 469 vd. (Kubilay’a Armağan)
• Turanboy, Asuman: 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na 4478 Sayılı Kanunla Eklenen 10/A Maddesine Göre Kaydi Değer Dü- zenlemesi, AÜHFD, C. 48, sayı: 1-4, s. 39 vd.
• Ünal, Oğuz Kürşat: Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi, GÜ- HFD, Haziran, Aralık 2001, C. V, Sa. 1-2, s. 1 vd.
• Yıldız, Şükrü/Özbay, İbrahim: Bağlı Nama Yazılı Payların TTK m. 418/f.4’de Yazılı Sebeplerle Kazanılmasında Yönetim Ku- rulu Üyeleri ile Pay Sahiplerine Tanınan Gerçek Değerden Satın Alma Hakkı, XXII. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Ka- rarları Sempozyumu, Ankara 2007, s. 5 vd.