Uluslararası Antlaşmaların Türk İç Hukukundaki Konumu ve Etkileri

Yıl 2007, Cilt: 11 Sayı: 1, 415 - 448, 01.06.2007

Ali İbrahim Akkutay

Öz

Bu çalışmada, uluslararası antlaşmaların Türk iç hukukunda uygulanmasıyla ilgili temel ilkeler ve tartışmalar incelenmiştir. Önce genel olarak uluslararası antlaşmaların hiyerarşik yeri üzerinde durulmuş, daha sonra 1982 T.C. Anayasası’nın 90. maddesinin son fıkrasına 5170 sayılı yasayla eklenen son cümleden sonraki duruma ve tartışmalara yer verilmiş, konuyla ilgili çeşitli değerlendirmelerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Uluslararası antlaşmalar, 1982 T.C. Anayasası, Hiyerarşi

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin, “Temel Haklar Gelişmesi Üzerine Bazı Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Siyasa Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 44 , S. 1 – 2, s. 161 – 194
• AYBAY, Rona, “Uluslararası Antlaşmalar ‘Anayasa – Üstü’ mü?”, Cumhuriyet Gazetesi, 06.05.1998, s. 2
• BAŞLAR, “Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi Üzerine”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni - Sevin Toluner’e Armağan, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi, yıl 24, S. 1 – 2, 2004, s. 279 – 336
• ÇELİK, Edip, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Hukukundaki Yeri ve Uygulanması”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, LütŞ Duran’a Armağan, S. 1 – 3, 1988, s.47 – 56
• ÇETİNKAYA, Ender, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa md. 90/son) adlı paneldeki bildirisi, s. 13 – 18
• GÜLMEZ, Mesut, Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2004
• GÜLMEZ, Mesut, “Evet Uluslararası Antlaşmalar Anayasa Üstüdür”, Cumhuriyet Gazetesi, 17.06.1998, s. 2
• GÜLMEZ, Mesut, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa md. 90/son) adlı paneldeki bildirisi, TBB İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara, 2005, s. 38 – 82
• GÜLMEZ,Mesut, “Anayasa Değişikliği Sonrasında İnsan Hakları Sözleşmelerinin İç Hukuktaki Yeri ve Değeri”, TBBD, S. 54, 2004, s. 147 – 161
• GÖNENÇ, Levent, “2004 Anayasa Değişiklikleri”, Güncel Hukuk, S. 7, İstanbul, Temmuz 2004, s. 44 – 48
• (GÖNENÇ, Levent ve ESEN, Selin, “The Problem of the Application of Less Protective International Agreements In Domestic Legal Systems: Article 90 of the Turkish Constitution”, European Journal of Law Reform, Vol. VIII, no. 4, s. 485-500
• KELLERMANN,Alfred E. , “Türkiye’nin AB’ne Entegrasyon Sürecinin Anayasal Boyutları – Ortaklık Anlaşmasının Katılım Öncesi Etkisi – Katılım ve Ulusal Anayasalar”, Avrupa Birliği’ne Katılımın Ulusal Hukuk Düzenleri Üzerindeki Etkisi (Hukuksal Mülahazalar ve Olay İncelemeleri, T.C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, 12 – 13 Aralık 2003
• LINDSTORM, Nicole, “Rethinking Sovereignty: The Politics of European Integration in Slovenia”, Fletcher Forum of World Affairs, Vol. 24, 2000, s. 31 – 47
• ODER, Bertil Emrah, “Avrupa Birliğinde Çokmerkezli Anayasacılığın Yapısal Sorunları: Yetki Çatışmaları ve İkincillik İlkesi Işığında Türkiye İçin Karşılaştırmalı Gözlemler” , Anayasa Yargısı, C. 22, Ankara, 2005, s. 168 – 215
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Sekizinci Baskı, Ankara, 2004
• ÖZOK, Özdemir, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa md. 90/son) adlı paneldeki bildirisi, TBB İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara, 2005, s. 7 – 13
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 3. Kitap, Turhan Kitabevi, Üçüncü baskı, Ankara, 1999
• PAZARCI, Hüseyin, “Türk Hukukunda Andlaşmalar ile Yasaların Çatışması”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni - Sevin Toluner’e Armağan, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi, Y. 24, S. 1 – 2, 2004, s. 651 – 674
• PERKINS, Jon A. , “The Changing Foundations of International Law: From State Consent to State Responsibility”, Boston University International Law Journal, Vol. 15, 1997, s. 433 – 509
• REUTER, Paul, Introduction to the Law of Treatıes, Pinter Publishers, New York/London, 1989
• SOYSAL, Mümtaz,“Anayasaya Uygunluk Denetimi ve Uluslararası Sözleşmeler”, Anayasa Yargısı, C. 2, Ankara, 1985, s. 7 – 18
• ŞAHBAZ, İbrahim, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Hukukundaki Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 54, 2004, s. 178 – 216
• TOLUNER, Milletlerarası Hukuk ile İç Hukuk Arasındaki İlişkiler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1973
• TRACHTMAN, Joel P. , “Refl ections on the Nature of the State: Sovereignty, Power and Responsibility”, Canada – United States Law Journal, Vol. 20, 1994, s. 399 – 415
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, “Mayıs 2004’te Anayasa’nın 90. Maddesine Eklenen Hükmün Türk Anayasallık Blokuna Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Bülent Tanör Armağanı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2004, s. 782 – 818
• BATUM, Süheyl; ÖZBUDUN, Ergun; YAZICI, Serap ve SOFOUOĞLU, Cem, “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Avrupa Birliği’ne Üyeliğini ve Türk Hukuk Sisteminin Biriliğin Hukuk Düzenine Uyumunu Sağlamak Üzere Önerilen Anayasa Değişikliği Teklifi”, http://www.tesev.org.tr/90madde.php)
• GÖZLER, Kemal,“Milletlerarası Andlaşmalara Kanun Üstü Bir Değer Tanınabilir mi?”, http://www.anayasa.gen.tr/madde90.htm
• GÖNENÇ, Levent, “1982 Anayasasında Sessiz Devrim: 90. Madde Değişikliği ve Getirdiği Sorunlar”
• http://www.yasayananayasa.ankara.edu.tr/makanayor/docs/analiz/90.madde.htm rega://eskiler/2004/05/20040522.htm
• http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K1990/K1990- 31.htm
• http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K1991/K1991- 20.htm
• http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K1996/K1996- 43.htm
• http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K2007/K2006- 112.htm