YAPAY ZEKA ÜRÜNLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE FİKRİ ESER KAVRAMI

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 205 - 230, 29.07.2020

Büşra Kaynak Balta

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.775498

Cited By: 2

Öz

21. yüzyıl itibariyle şüphesiz teknolojinin gelişmesine ve teknolojik imkan ve araştırmaların artış göstermesine bağlı olarak, adından çokça söz ettiren yapay zeka, insan hayatındaki anlam ve önemini her geçen gün biraz daha tutarlı ve kararlı bir biçimde ortaya koymaktadır. Gündelik hayatta temizlik amacıyla kullanılan robotlar kadar, sağlık sektörünün adeta vazgeçilmezi haline gelen tıbbi klinik uygulamalar şeklinde de belirebilen yapay zeka, insan hayatının bir parçası haline gelmiş, insan yaşam tarzıyla adeta bütünleşmiştir. Öyle ki, insan zekası modelleştirilerek geliştirilen yapay zekanın, ayrıca insan benzeri yeteneklerle çeşitli ürünleri de resim çizmek, şarkı söylemek, dans etmek, bestelemek suretiyle üretebiliyor olması, özellikle fikri mülkiyet hukuku bağlamında bu ürünlerin niteliğine yönelik tartışmalara sebebiyet vermektedir. Bu ürünlerin fikri mülkiyet hukuku kapsamında eser olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ancak eser kavramının tespiti ile mümkündür. Zira fikri mülkiyet hukukunun odak noktasını eser kavramı ve unsurları teşkil etmektedir. Bu çalışmanın amacı öncelikle çeşitli yönleriyle yapay zekayı tanımlamak, yapay zeka ürünlerini örneklendirdikten sonra bu ürünlerin hukuki niteliğini değerlendirebilmek adına eser kavramını incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Yapay zeka, yapay zeka ürünleri, fikri mülkiyet, fikri eser, fikri eser unsurları

THE LEGAL CHARACTER OF ARTİFİCİAL INTELLİGENCE’S PRODUCTS AND THE INTELLECTUAL WORK CONCEPT

Öz

As of the 21st century, depending on the increasinly development of technology and technological potential and investigations, artificial intelligence makes an indelible impression and presents consistent and distinctly day by day its meaning and importance in human life. Artificial intelligence became a part of human life and integrates with human lifestyle; it can appear in daily life as well as robots used for cleaning purposes and in form of medical clinical applications that have become indispensable for the health sector. In fact artificial intelligence is devised by taking the human intelligence as an example. But its anthropomorphic abilities for generating various products like drawing a picture, singing a song, dancing and composing, is causing discussions about the legibility of these products especially in intellectual property law. The issue if these products can be evaluated as a work within the intellectual property law, is only possible by the determination of the work concept. Because the focal point of the intellectual property law is presented by the work and its factors. Purpose of this study is primarily to identify the artificial intelligence with its various aspects, and after exemplifying the artificial intelligence’s products, to analyze the work concept for evaluating the legal character of these.

Anahtar Kelimeler

Artifical intelligence, artificial intelligence products, intellectual property, intellectual work, intellectual work factors.

Kaynakça

• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku C.I., Beta Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• ALAİN, Rich/ KNİGHT, Kevin: Artificial Intelligence, Tata McGraw-Hill, New Delhi, 1996.
• ARİSTOTELES: Politika, (Çeviri: Tunçay, Mete) Remzi Kitapevi, İstanbul, 1975.
• ARSLANLI, Halil: Fikri Hukuk Dersleri II: Fikir ve Sanat Eserleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1954.
• AVANER, Esra Bengü: “Turing Testi Işığında Düşüncenin Multidisipliner İncelemesi III”, Türkiye Bioetik Dergisi, C.5, S.4, 2018.
• AYİTER, Nuşin: Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1981.
• BELAM, Martin: “Rebooting ‘Rosum’s Universal Robots’ For The 21st Century” (http://www.currybet.net/cbet _blog/2011/07/rebooting-rossums-universal-robots.php (erişim: 13.10.2019)).
• BOZKURT YÜKSEL, Armağan Ebru: “Yapay Zekanın Buluşlarının Patentlenmesi”, Uyuşmazlık Muhakemesi Dergisi, S.11, 2018.
• EREL, Şafak N.: Türk Fikir ve Sanat Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
• ERSOY, Çağlar: Robotlar, Yapay Zeka ve Hukuk, XII. Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• FRENCHİ, Stefano/ GÜZELDERE, Güven: Mechanical Bodies Computational Minds, MIT Press, Cambridge, 2005.
• HANNAY, Chris: “Artist Faces Lawsuit over Computer System That Creates Randomly Generated Images.” (https://www.theglobeandmail.com/arts/art-and- architecture/article-artist-faces-lawsuit-over-computer-system-that-creates-randomly/ (erişim: 02.12.2019)).
• HEBB, O. Donald: The Organization of Behavior: A Neurophychological Theory, John Wiley, NY, 1949.
• HİRSCH, E. Eduard: Fikrî ve Sınaî Haklar, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara 1948.
• HOBBES, Thomas: Leviathan, (Çeviri: Lim, Semih) YKY, İstanbul, 2007.
• http://www.ntboxmag.com/2017/03/09/besteci-yapay-zeka-aiva/ (erişim: 22.11.2019).
• http://www.universelle-automation.de/1966_Boston.pdf (erişim: 19.11.2019).
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-41780346 (erişim: 27.11.2019).
• https://www.cbc.ca./radio/spark/409-1.4860495/can-an-artist-sue-an-ai-over-copyright- infrigement-1.4860762 (erişim: 02.12.2019).
• https://www.goodmanship.ca/post/can-an-artist-sue-an-ai-for-copyright-infringement (erişim: 02.12.2019).
• https://www.hansonrobotics.com/sophia/ (erişim: 22.11.2019).
• https://www.hurriyet.com.tr/dunya/dunyanin-ilk-vatandas-robotu-sophia-aile-kurmak-istiyor- 40657329 (erişim: 27.11.2019).
• KARA KILIÇARSLAN, Seda: “Yapay Zekanın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar”, YBHD, C.4, S.2, 2019.
• KAYNAK, Büşra: “Türk ve Alman Fikri Mülkiyet Hukukunda Eser Kavramı”, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.15, 2018.
• KESAYAK, Burak: “Robot Etiği Ve Üç Robot Yasası” (http://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/robot-etigi-ve-uc-robot-yasasi-41350024 erişim: 15.11.2019).
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Sınaî Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, Turhan Kitapevi, Ankara, 2013.
• KIRAN, Abdullah: “Aristoteles ve Kölelik”, Route Educational and Social Science Journal, C.5, S.14, 2018.
• KUMMER, Max: Das Urheberrechtlich Schützbare Werk, Stämpfli, Bern, 1968.
• KURZWEİL, Ray: The Singularity Is Near: When Humans Transcend Biology. The Penguin, NY, 2005.
• MARGARYAN, Perrin: “Antik Yunan Mitlerinde Yapay Zekâ”, (https://arkeofili.com/antik- yunan-mitlerinde-yapay-zeka/ (erişim: 15.11.2019)).
• MURPHY, Mike: “Computers Can Now Paint like Van Gogh and Picasso”, (https://qz.com/495614/computers-can-now-paint-like-van-gogh-andpicasso/ (erişim: 23.11.2019)).
• NİLSSON, Nils J.: Yapay Zeka Geçmişi ve Geleceği, (Çeviren: DOĞAN, Mehmet), Boğaziçi Üniversitesi Yayın Evi, İstanbul, 2019.
• ÖZTAN, Fırat: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan Kitapevi, Ankara, 2008.
• PRİM, Harun: “Yapay Zeka”, Journal of Yaşar University, C.1, S.1, 2006.
• REHBİNDER, Manfred: Urheberrecht, C.H. Beck, München, 2008.
• SAY, Cem: “Evrim Ve Yapay Zekâ.” (https://bilimveutopya.com.tr/evrim-ve-yapay-zeka (erişim: 16.11.2019)).
• SCHRİCKER, Gerhard: Urheberrecht Kommentar, C.H. Beck, München, 2006.
• SEİLER, Edward/ H. JENKİNS, John: “What Are the Laws of Robotics, Anyway?” (http://www.asimovonline.com/asimov_FAQ.html#series13 (erişim: 15.11.2019)).
• SİNGER, Peter W.: Wired For War: The Robotics Revolution an Conflict in The Twenty First Century, The Penguin, NY, 2009.
• SULUK, Cahit/KARASU, Rauf/NAL, Temel: Fikri Mülkiyet Hukuku, Seçkin, Ankara, 2017.
• SULUK, Cahit/ORHAN, Ali: Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku, Arıkan, İstanbul, 2005.
• TEKİNALP, Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012.
• TURİNG, M. Alan: “Computing Machinery and İntelligence”, Mind, C.49, S.236, 1950.
• YARSUVAT, Duygun: Türk Hukukunda Eser Sahibi ve Hakları, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi, İstanbul, 1984.
• YAVUZ, Levet/ALICA, Türkay/MERDİVAN, Fethi: Fikir ve Sanat Eerleri Kanunu Yorumu C.I, Seçkin, Ankara, 2013.
• YILMAZ, Atınç: Yapay Zeka, KODLAB 186, İstanbul, 2017.
• YILMAZ, Nalan: “Hephaistos”, (http://lebriz.com/pages/Isd.aspx?lang=TR&sectionID=12&articleID=787&bhcp=1 (erişim: 15.11.2019)).
• ZORLUEL, Mustafa: “Yapay Zeka ve Telif Hakkı”, TBB Dergisi, C.142, 2019.