İCRA VE İFLAS KANUNUNUN ON ALTINCI BABINDAKİ TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI SUÇLARDA UZLAŞTIRMA KURUMUNUN UYGULANMASININ DOĞURACAĞI SAKINCALAR

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 4, 613 - 666, 20.10.2020

İhsan Baştürk

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.813003

Öz

İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nun on altıncı babında, bazı fiiller suç olarak tanımlanmış; bunlardan bir kısmı ise adli para ve/veya hapis cezası yaptırımına bağlanmıştır. Uyuşmazlıkların yargı önüne gitmeden çözümlenmesini amaçlayan bir alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizması olan uzlaştırma kurumunun anılan suçlar yönünden uygulanması konusu 2 Aralık 2016 tarihinde Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ’nda yapılan değişiklik sonrası tartışmalı hale gelmiştir. Nitekim, Yargıtay Ceza Genel Kurulu (CGK) ile 12. Hukuk Dairesi (HD), 19. Ceza Dairesi (CD) ve ilk derece mahkemelerince bu konuda tamamen farklı kararlar verilmiştir. Sonuçta hukuk dünyasında bu konuya ilişkin içtihat farklılığı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, konunun yargısal kararlar yanında bilimsel görüşler ile de değerlendirilmesi ihtiyacı doğmuştur.
Çalışmamızda öncelikle İİK’nin on altıncı babında düzenlenen ve takibi şikâyete bağlı olan suçlar bakımından uzlaştırma kurumunun uygulanıp uygulanamayacağı sorusunun cevabı ortaya konulmuştur. Kendine özgü özellikler taşıyan icra ceza muhakemesi dalına dair ilkelerin irdelenmesiyle bu alana katkı verilmesi de amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İcra ceza muhakemesi, İcra ve İflas Kanununda dava ve cezanın düşmesi, mağdur-fail arabuluculuğu (uzlaştırma, alternatif uyuşmazlık çözümü, icra suçları

Kaynakça

• Adli İstatistikler 2018, T.C. Adalet Bakanlığı yayını, Ankara 2019. http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/istatistik_2018/istatistik2018.pdf (Erişim tarihi: 6/7/2019).
• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
• ASHWORTH, Andrew: The Criminal Process An Evaluative Study, Second Edition, Oxford University Press, New York 1998.
• AYDEMİR, İbrahim Ahmet: “Türk Hukuk Dili Üzerine Araştırmalar I,” Belleten, 2010, Sa. 2, s. 19- 36.
• BAŞTÜRK, İhsan: Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• BERZINS, Andrejs/ LINDSAY, Mac: “Mağdur Fail Uzlaşması (Victim-Offender Mediation- V.O.M) Seminerinde Sunulan Tebliğ”, Ankara, 12 Haziran 2008. http://www.undp.org.tr/demGovDocs/MediationCriminalJustice/mac_lindsay.doc (Erişim tarihi: 8/5/2019).
• CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, Yenilenmiş ve gözden geçirilmiş 15. Bası, Beta Basım, Yayım, Dağıtım A.Ş., İstanbul 2018.
• ÇETİNTÜRK, Ekrem: Onarıcı Adalet ve Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
• ÇOLAK, Haluk: “İcra ve İflas Suçları
ile
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”, Bankacılar Dergisi, Sa. 53, İstanbul 2005, s. 72-106.
• DEVELLİOĞLU, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 25. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara 2008.
• EKİCİ ŞAHİN, Meral/ YEMENİCİ, Kürşat: “6763 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Işığında Ceza Muhakemesı̇ Hukukunda Uzlaştırma”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, Sa. 1, 2018, s. 445-507.
• ERCAN, İbrahim: “İcra ve İflas Suçları Üzerine Bazı Düşünceler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005, C. 13, Sa. 1, s. 7-32.
• ERİŞ, Uğur: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Eğitimi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sa. 137, 2018, s. 241-271.
• ERMENEK, İbrahim: “İcra ve İflâs Kanunu’nda Öngörülen Cezaî Hükümler Bakımından Ne Bis İn İdem İlkesinin Uygulama Alanı” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sa.19, Ekim 2014, s. 279-320.
• FEYZİOĞLU, Metin: “Uzlaştırma Teklifi ve Taraflara Bildirilmesi”, Uğur Alacakaptan’a Armağan Cilt I, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul Haziran 2008, s. 331-337.
• GÜNGÖR, Devrim: 5237 ve 5271 Sayılı Kanunlar Işığında Şikâyet Kurumu, Yetkin Yayınevi, Ankara 2009.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki: Ceza Normu Normatif Bir Yapı Olarak Ceza Hukuku Düzeni, US- A Yayıncılık, Ankara 1996.
• KAYMAZ, Seydi/ GÖKCAN, Hasan Tahsin: Uzlaşma ve Önödeme, Seçkin Yayınevi, İkinci baskı, Ankara 2007.
• KUNTER, Nurullah/ YENİSEY, Feridun/ NUHOĞLU, Ayşe: Bir Muhakeme Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Basım, Yayım, Dağıtım A.Ş., Onsekizinci baskı, İstanbul 2010.
• KURU, Baki: İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, Tamamen yeniden yazılmış ve genişletilmiş ikinci baskı, Adalet Yayınevi , Ankara 2013.
• KÜRTÜL, Mehmet: Açıklamalı - Örnekli - İçtihatlı İcra ve İflas Suçları, Gökçe Ofset Matbaacılık, Ankara 2012.
• MUŞUL, Timuçin: İcra ve İflas Hukuku Cilt: II, Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 6. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2013. (MUŞUL, 2013).
• MUŞUL, Timuçin: İflas Suçları Taksiratlı ve Hileli İflas Suçları ile Diğer İflas Suçları, Filiz Kitabevi, İstanbul 1998, s. 7. (MUŞUL, 1998).
• NUHOĞLU, Ayşe: “Ceza Hukukunda Zararın Telafi Edilmesi” Prof. Dr. Kenan Tunçomağ’a Armağan, İÜHF Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını No: 4, İstanbul 1997.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: “Ceza Muhakemesi Kanununda Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Mağdur Fail Uzlaştırmasının Usûl ve Esasları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2007, C. 56, Sa. 4, s. 123-205. (ÖZBEK, M. S.).
• ÖZBEK, Veli Özer: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma Kurumunun 6763 Sayılı Kanun Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Sa. 32, Aralık 2016, s. 7-28. (ÖZBEK, V. Ö., 2016).
• ÖZBEK, Veli Özer: Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi, Seçkin Yayınevi, Ankara 1999. (Özbek, V.Ö. 1999). ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Üçüncü baskı, Adalet Bakanlığı yayını, Ankara 2006.
• ÖZTÜRK, Bahri/ TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Mustafa Ruhan/ SIRMA GEZER, Özge/ SAYGILAR KIRIT, Yasemin F./ ALAN AKCAN, Esra/ ÖZAYDIN, Özdem/ ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser/ ALTINOK VILLEMIN, Derya/ TOK, Mehmet Can: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncellenmiş 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018.
• POSTACIOĞLU, İlhan E./ ALTAY, Sümer: İcra Hukuku Esasları, Güncelleştirilmiş, Genişletilmiş 5. Bası, Vedat Kitapçılık İstanbul 2010.
• SARI, Rıfat: İcra Suçları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2011.
• SOYGÜT ARSLAN, Mualla Buket: Türk Ceza ve Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma Kurumu, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• ŞAHİN, Cumhur: “Ceza Muhakemesinde Uzlaşma”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Konya 1998, C. 6, Sa. 1-2, s. 221-297.
• ŞAHİN, Cumhur/ GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku -I- , Gözden geçirilmiş ve güncellenmiş 10. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019. (ŞAHİN/ GÖKTÜRK -I).
• ŞAHİN, Cumhur/ GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku -II-, Gözden geçirilmiş ve güncellenmiş 10. Bası, Ankara 2020. (ŞAHİN/ GÖKTÜRK -II).
• TOROSLU, Nevzat: Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 273, Ankara 1970.
• TREBİLCOCK, Michael J./ DANİELS, Ronald J.: Rule of Law Reform and Development Charting the Fragile Path of Progress, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham – Northampton 2008.
• UYAR, Talih: İcra ve İflas Hukukunda Suç Sayılan Fiiller (İcra-İflas Suçları), Şafak Basım ve Yayınevi, Manisa 1987.
• UYSAL, Mehmet: “Yeni Yasaların Işığında İcra ve İflas Suçları”, İstanbul Barosu Dergisi, Yıl 2006, Cilt: 80, Sa. 3, s. 1013-1048.
• WALDMAN, Ellen A. : “Healing Hearts or Righting Wrongs?: A Meditation on The Goals of “Restorative Justice” , Hamline University, Journal of Public Law & Policy, 2004, Vol. 25, s. 355-374. http://law.hamline.edu (Erişim tarihi: 7/5/2019).
• YENİSEY, Feridun: Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaşma (Uzlaştırmacı Eğitimi, Rehber Kitapçık). http:www.uzlaşma.adalet.gov.tr (Erişim tarihi: 8/5/2019).
• YILDIZ, Hasan: İcra ve İflas Suçları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
• YILMAZ, Ejder: “Borçlunun Sözleşmeden Doğan Yükümlülüğünü Yerine Getirememesine İlişkin Anayasa Hükmü ve İcra ve İflâs Suçları”, Prof. Dr. Ergun Önen’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 2003, s. 493-502.