POLİS MEŞRU SAVUNMA HALİ DIŞINDA SİLAH KULLANABİLİR Mİ? FRANSIZ ÖRNEĞİ İLE MUKAYESELİ BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 869 - 904, 08.05.2021

M. Buhari Çetinkaya

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.933626

Öz

Kolluk kuvvetleri vazifeleri gereği silah kullanma yetkisi ile donatılmışlardır. Kolluğun bedene yönelik silahı kullanması, yaşam hakkı ve vücut dokunulmazlığı ile çatışmaktadır. En değerli haklarla çatışan bu yetkinin sınırlarının çok iyi belirlenmesi gerekmektedir. Kolluk bu yetkiyi şüpheye yer bırakmayacak kriterler ve talimatlar çerçevesinde kullanmalıdır. Türkiye’de 2014 yılında gerçekleşen olaylar, Fransa’da 2015 ve 2016 yıllarında gerçekleşen terör saldırıları kolluğun bu yetkisinin yeniden tartışmaya açılmasına sebep olmuştur.
Kolluk kendisine verilen, kamu düzenini koruma görevi çerçevesinde silah kullanma yetkisi ile donatılmıştır. Bu yetki kanunun hükmünü yerine getirme ile alakalıdır. Yine bununla bağlantılı şekilde kolluk, yürüttüğü önleyici faaliyetler bağlamında gerçekleşecek saldırıları engellemekle yükümlüdür. Bu da meşru savunma ile alakalıdır. Kanunun hükmünü yerine getirme, meşru savunmadan daha geniş bir konsepti ifade eder. Fransız yasa koyucusu, son yıllarda gerçekleşen saldırılar karşısında özellikle ulusal polisin yetkilerinin yetersiz olduğu düşüncesiyle silah kullanma yetkisini farklı bir çerçevede ele almıştır. Meşru savunmanın mevcudiyet şartının daha geniş bir bakış açısıyla ele alınmasından, yeni çerçevenin meşru savunmadan daha geniş bir konsept ortaya koyduğu sonucu çıkarılabilir. Meşru savunmanın gereklilik ve orantılılık şartının çok daha sıkılaştırılmasından da meşru savunma konseptinin terk edilmediği sonucuna varılabilir.
Bu çalışmada kolluğun silah kullanmasına ilişkin yeni Fransız çerçeve yasasının kolluğa özgü nasıl bir meşru savunma konsepti ihdas ettiğini Türk hukukundaki durumu da ele alarak değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Silah kullanma yetkisi, önleyici faaliyetler, meşru savunma, kanunun hükmünü yerine getirme, hukuka uygunluk.

CAN THE POLICE USE WEAPONS IN CASES OTHER THAN LEGITIMATE DEFENCE? A COMPARATIVE STUDY WITH THE FRENCH EXAMPLE

Öz

Law enforcement forces are authorized to the use of weapons in accordance with their duties. The use of the body-targeted weapons conflicts with the right to life and body integrity. The limits of this authority, which conflicts with the most valuable rights, should be determined very well. Law enforcement forces should exercise this authority within the framework of criteria and instructions that leave no room for doubt. Events that took place in Turkey, in 2014, the terrorist attacks that took place in France, in 2015 and 2016 have led to the re-opening of discussion on these authorities.
Law enforcement forces is equipped with the authority to the use of weapons within the framework of their duty to maintain public order. This authority is related to the authorization of the law. Additionally, in connection with its public duty, they are obliged to prevent attacks that will take place within the context of preventive activities it carries out. This is also related to the legitimate defence. The authorization of the law implies a broader concept than legitimate defence. The French legislator, considering that the powers of the national police are insufficient in the face of the attacks that took place in recent years, evaluated the authority to the use of weapons in a different framework. Evaluating the perspective of the actuality condition of the legitimate defence broader, can lead to a broader concept than the legitimate defence. It can be also concluded that the concept of legitimate defence has not been abandoned due to the fact that the necessity and proportionality conditions of legitimate defence has become much stricter.
In this study, we will examine how the new French framework law related to the use of weapons establishes a legitimate defence concept specific to the law enforcement forces. In this direction, we will consider the situation in Turkish law.

Anahtar Kelimeler

Authority to the use of weapons, preventive actions, legitimate defence, authorization of the law, lawfulness.

Kaynakça

• Artuk M E/Gökcen A/Alşahin M E/ Çakır K, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14th Ed., Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Artuk M E/Gökcen A/Yenidünya A C, TCK Şerhi Genel Hükümler, 2nd Ed., Ankara, 2014.
• Barbier G, “Art. 122-3: Erreur sur le droit”, in J.-Cl. Pénal Code, LexisNexis.
• Bernardini R, “Légitime defense”, in Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz.
• Bouloc B, “Autorisation de la loi. Admission. Portée”, 2000, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Bouloc B, “Justification d’une action par l’emploi de la force armée”, 1996, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Bouloc B, Droit pénal général, 25th Ed., Dalloz, Paris, 2017.
• Buisson J, “L’usage de l’arme à feu par les gendarmes”, 2003, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Buisson J, “Nécessité et proportionnalité dans l'usage de l'arme à feu”, 2006, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé. Buisson J, L'acte de police, volume II, Lyon, 1988. Décima O, “Légitime réforme?”, 2016, Recueil Dalloz.
• Décima O, “Terreur et métamorphose – À propos de la loi no 2016-731 du 3 juin 2016 sur la lutte contre le terrorisme”, 2016, Recueil Dalloz. Dreyer E, Droit pénal general, 4th Ed., LexisNexis, Paris, 2016.
• Eryılmaz M B/Bozlak A, “Hukukumuzda Zor Ve Silah Kullanma Yetkisi”, 2009, 83, TBB Dergisi.
• Flauss J-F, “Actualité de la Convention européenne des droits de l’homme” (août 2004 - janv. 2005), 2005, Actualité juridique droit administrative.
• Fourment F, “La loi no 2017-258 du 28 février 2017 relative à la sécurité publique dans ses aspects de droit pénal”, 2017, 5, Dr. Penal. Garçon E, Code pénal annoté, volume 1.
• Göktürk N, “Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Yanılgının Hukuki Niteliği”, 2014, 26, Ceza Hukuku Dergisi.
• Hafızoğulları Z/Özen M, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 12th Ed., Seçkin, Ankara, 2019.
• Institut national des hautes études de la sécurité et de la justice, “Le cadre legal de l’usage des armes par les forces de sécurités”, Rapport of Mission chaired by Hélène Cazaux-Charles, 2017.
• Janel G, “La nouvelle loi n°2017-258 du 28 février 2017 relative à la sécurité intérieure publique a créé un article L.435-1 du Code de la sécurité intérieure définissant un nouveau cadre légal d'usage des armes”, 2019, Centre National de la Fonction Publique Territoriale (CNFPT).
• Jean Pradel/André Varinard, Les grands arrêts du droit pénal général, 10th Ed., Dalloz, Paris, 2016.
• Kangal Z T, “Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi”, 2012, 89-90, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi.
• Kelep Pekmez T, Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi, On İki Levha, İstanbul, 2015.
• Koca M/Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13th Ed., Seçkin, Ankara, 2020.
• Mascala C, “Faits justificatifs – Etat de nécessité”, in J.-Cl. Pénal Code, LexisNexis, 2016.
• Mascala C, “Faits justificatifs – Légitime défense”, in J.-Cl. Pénal Code, LexisNexis, 2017.
• Mayaud Y, “De l'utilisation des armes à feu par les gendarmes: contrainte ou violence?”, 1996, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Mayaud Y, “Violences mortelles par un gendarme, ou d'une justification de transition”, 2018, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Millet J, “Le droit d’usage des armes des forces concourant à la sécurité intérieure”, 2016, Juris-classeur périodique.
• Murbach-Vibert M, “Attroupement”, in Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16th Ed., Seçkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Parizot R, “La loi du 3 juin 2016: aspects obscurs de droit pénal général”, 2016, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Pradel J, “Pour une légitime défense spécifique aux membres des forces de l'ordre”, 2016, Recueil Dalloz.
• Pradel J, Droit pénal comparé, 4th Edition, Dalloz, Paris, 2016.
• Pradel J, Droit pénal général, 21st Ed., Cujas, Paris.
• Rassat M-L, Droit pénal général, 4th Ed., Ellipses, Paris, 2017.
• Rayne S, “Gendarmerie”, in Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz.
• Roussel G, “Il y a force meurtrière excessive dans le fait pour un gendarme de tirer sur un fuyard ne présentant aucune menace pour autrui – Cour européenne des droits de l’homme”, 2014, AJ Pénal.
• Sözüer A, Türk Ceza Hukuku Mevzuatı, Alfa Yayınları, 4th Ed., İstanbul, 2015.
• Tzutzuiano C, “L'usage des armes par les forces de l'ordre”, 2017, 4, Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Comparé.
• Viriot-Barrial D, “Erreur sur le droit”, in Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz.