BORÇLARIN NİSBİLİĞİ İLKESİ VE TÜRK MİRAS HUKUKU ANLAMINDA MİRASBIRAKANIN BORÇLARINDAN DOLAYI MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 97 - 128, 08.05.2021

Mustafa Şahin

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.933972

Cited By: 1

Öz

Türk Borçlar Hukukunun temel ilkelerinden birisi borç ilişkisi sonrası ortaya çıkan alacak ve borçların nisbiliği ilkesidir. Buna göre kural olarak alacak borç ilişkisinin kurulmasının ardından ortaya çıkan borç ve alacak, sadece hukuki işlemin taraflarını ilgilendirmektedir. Bir hukuki işlemle, işlemin tarafı olmayan bir üçüncü kişinin borçtan sorumlu olması söz konusu değildir. Türk Medeni Kanunu’nun 5. Maddesi, “Bu Kanun ve Borçlar Kanunu’nun genel nitelikte hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel borç ilişkilerine” uygulanır şeklinde hüküm koymuştur.
Miras hukuku, özel hukukun ve medeni hukukun bir alt dalı olarak Türk Medeni Kanunu içerisinde yer almaktadır. Klasik anlayış çerçevesinde bugüne kadar “Külli Halefiyet İlkesi” uyarınca, mirasbırakanın ölümüyle birlikte açılan miras sonrası tereke, mirasçılara bir bütün halinde geçer. Mirasçılar, ölümle birlikte, mirasbırakanın aktifine sahip olduğu kadar aynı anda pasifine de sahip olmaktadır. Kanun’da malvarlığı dışında özel haller de ayrıca düzenlenerek “tereke borcu” sorumluluğu esası getirilmiştir. Buna göre mirasçılar, mirasbırakanın tüm borçlarından kanunda sayılan haller saklı kalmak kaydıyla, m. 641/I ve 681/I hükümleri çerçevesinde “müteselsilen ve şahsen” sorumludurlar.
Bu düzenlemeler bir bütün halinde düşünüldüğünde mirasçıların, mirasbırakanın borçlarından şahsen ve müteselsilen sorumlu tutulmaları hakkaniyete aykırıdır. Bu çalışma ile, mirasçıların bu anlamda en fazla sorumluluğunun devletin sorumluluğunda olduğu gibi kendilerine kalan terekedeki aktiflerle sınırlı olması gerektiği kanaati sunulmuştur. Bu fikrin temelleri izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Borçların Nisbiliği, Mirasçının Sorumluluğu, Miras, Şahsen ve Müteselsilen Sorumluluk, Külli Halefiyet

Kaynakça

• Aeppli H, OR, Schweizerisches Obligationenrecht Mit Nebengesetzen und Verordnungen, Orell Fissli Verlag AG, Auggabe 199.
• Alkış A, “İslam Miras Hukuku ile Türk Medeni Kanun Miras Sisteminin Varisler Yönüyle Karşılaştırılması”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 19, S. 1, 2019, s. 60-79.
• Altaş H, Medeni Hukuk, Başlangıç Hükümleri (TMK m. 1-7), Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım, Ankara 2014.
• Altındal H, Arslan Y, “Türk Hukukunda Dijital Miras: Karşılaşılan Sorunlar ve Uluslararası Uygulamalar Çerçevesinde Bazı Çözüm Önerileri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 25 (1) , 2021, s. 313-354.
• Aslan M, “Mirasçıların Vergi Borçlarından Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 3-4, s. 128 – 144.
• Ayan S, “Müteselsil Borçlulukta Rücu Zamanaşımına İlişkin Bazı Sorunlar”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 24, S.4, 2020, s. 3-59. Ayiter N, Miras Hukuku, S Yayınları.
• Berki Ş, “Türk Medeni Kanunu’nda Miras Hukukunun Esasları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 33, S. 1, 1976, s. 125 – 138 (Erişim Adresi ve Tarihi: http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=38&sayi_id=310&makale_id=2972, 15.11.2020).
• Breitschmid/Eitel/Fankhauser/Geiser/Rumo Jungo, Erbrehct, Auf. 2, Zürich 2012.
• Bucher E, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. Aufl, Bern 1988.
• Cansel E, / Özel Ç, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. I, B. 2, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• Coquoz R (Çev. Güral J), “Mirasın Reddinin, Mirasın İntikali Üzerine Olan Tesirleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 1951, s. 685- 695.
• Cummings R G, “The Case Against Access to Decedents’ E-mail: Password Protection as an Exercise of the Right to Destroy”, Minnesota Journal of Law, Science & Technology, Volume 15, Issue 2, Art. 5, 2014, s. 897 – 947.
• Dinç M, / Bahardır Ç, Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar kanunu, İçtihadı Birleştirme Kararları, Bilgi Notları ve Mevzuat İşlemeleri, Kavram Dizini, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• Dural M, / Öz T, Türk Özel Hukuku, Miras Hukuku, C. IV, B. 17, İstanbul 2017.
• Erdoğan İ, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, B. 4, Gazi Kitabevi, Ankara 2019.
• Erdoğan İ, / Keskin D, Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, B.2, Gazi Kitabevi, Ankara 2019.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• Eren F, / Yücer Aktürk İ, Türk Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2019. Erişgin N, “Birlikte Mirasçıların Miras Bırakanın Banka Hesabı Üzerindeki Tasarruf Yetkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, S. 3, 2003, s. 121 – 143.
• Escher A, (Çev. Ansay Sabri Şakir Ansay), Medeni Kanun Şerhi Miras Hukuku, Ankara Yeni Cezaevi Matbaası, 1953.
• Escher, A, Zürcher Kommentar zu Art 457 – 536 und 537 – 640, Zürich 1960.
• Ganbari M K / Kaşak E, “İsviçre Borçlar ve Ticaret Hukukunda Zamanaşımı Revizyonu”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 24 (1), s. 93 – 126.
• Genç A, “Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklılarının ve İflas İdaresinin Tenkis Davası Açma Hakkı (TMK m. 562)”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 28 (2), 2020, s. 511-542.
• Gençcan Ö U, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, Bilimsel Açıklama, İçtihatlar, İlgili Mevzuat, Madde 531-1030, B. 2, Yetkin Yayınları, Ankara 2007.
• Gençcan Ö U, Miras Hukuku, B. 2, Yetkin Yayınları, Ankara 2011.
• Göktürk K / Can M Ç, “Farklılaştırılmış Teselsülün-Özellikle-Dış İlişki Bakımından Anlamı ve Bankacılık Kanununun Şahsi İflas Sorumluluğu İle Karşılaştırılması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (2), s. 247-283. Hablützel O, Solidarität in der aktienrechtlichen Verantwortlichkeit, Zürich / St. Gallen, 2009.
• Honsell, Heinrich / Vogt, Nedim Peter / Geisder, Thomas, “Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II, Art. 457- 977 ZGB”, Auf. 2, Basel-Genf-München.
• İleri Ç, “Dijital Miras, Alman Federal Mahkemesi’nin ‘Facebook’ Kararı üzerine Bir İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 32 (146), Ocak – Şubat 2020, s. 123 – 153.
• İmre Z, / Erman H, Miras Hukuku, Yasal Mirasçılık, Ölüme Bağlı Tasarruflar, Mirasın Geçmesi, Mirasın Taksimi, 8. Bası, Der Yayınları, 2011.
• İnan A, / Ertaş Ş, / Albaş H, İnan Türk Medeni Hukuku Miras Hukuku, B. 9, Ankara 2015. Karataş, E. U, “Türk Miras Hukukunda Mirasın Kazanılmasında Halefiyet Türleri ve Türk Milletlerarası Özel Hukukundaki Yansımaları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXIII, S. 2, 2015, s. 357 – 390.
• Karakaş F T, “Saklı Paylı Mirasçılara Yapılan Kazandırmalar Ve Artık Terekenin Paylaşılması Sorunu” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 63 Sayı: 4, 2014, s. 813-831.
• Kılıç M, “Türk Hukukunda Mirasın Resmi Tasfiyesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 62, S. 3, 2013, s. 761 – 817.
• Kılıçoğlu Ahmet M, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, (Yeni Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış), B. 17, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• Oğuzman M K / Barlas N, Medeni Hukuk, Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar, Vedat Kitapçılık, B. 18, İstanbul 2012.
• Oser / Schönenberger, Das Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. Aufl, Zürich 1929.
• Özer Deniz M, “Mirasın Paylaşılması Sözleşmesi ve Bunun Arabulucuk Bakımından Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 11 (1) , 2020, s. 26-38.
• Öztan B, Miras Hukuku, Tablolar ve Örneklerle, B. 5, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
• Sağlam İ, “Devletin Yasal Mirasçılığı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22 (3), 2016, s. 2473 – 2495.
• Schwartz P M, “Property, Privacy, and Personal Data” (2004) Vol. 117 Num. 7, Harvard Law Review s. 2056 – 2128.
• Serozan R, / Engin B, İ, Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları, B. 6, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• Tokat H, Türk Hukukunda Gaiplik, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• Von Thur / Escher, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Bd. II, Zürich 1974.
• Yavuz C, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), 10. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul 2012.
• Yazıcı A N M, Miras Ortaklığının Paylaşmadan Önceki Durumu, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• Yılmaz İ, “İslâm Hukukunda Vasiyet Yoluyla Varisleri Mirastan Mahrum Etmeye Yönelik Tasarrufların Sınırlandırılması”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21, S. 3, Aralık 2017, s. 1739-1774.
• Yılmaz S / Erkan V U, “ Sosyal Medya Hesaplarının Miras Yoluyla İntikal Edip Edemeyeceği Sorusunun Kişisel Verileri Koruma Hukuku Kapsamında İncelenmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 11 (2) , s. 567-586.