KAMBİYO SENETLERİNDE YETKİSİZ TEMSİL VE TEMSİL YETKİSİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI SORUNLARI

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 3, 145 - 182, 31.07.2022

Muhammed Sulu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1095168

Öz

Kredi, teminat ve ödeme araçları olan kambiyo senetleri bakımından tedavül sözleşmesinin temsilci aracılığı ile yapılması mümkündür. Bu imkân bir taraftan hayatı kolaylaştırırken, diğer taraftan yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılması hallerinde olduğu gibi çeşitli hukuki problemlere sebebiyet vermektedir. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan bu iki durumun nitelendirmesini yapabilmek için öncelikle kambiyo hukukundaki temsil kurumuna ilişkin incelemelerin yapılması gereklidir. Akabinde kambiyo senetlerinde yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılması halleri, temsilcinin yetkisiz olduğu döneme dair “geçmiş tarihli” imza atmasının akıbeti ve temsilcinin yetkisiz olsa dahi tacir yardımcısı olduğu durumlarda yardımcı kişinin fiilinden sorumluluk bağlamında tacirin sorumluluğu çalışmada irdelenecek problemlerdendir.

Anahtar Kelimeler

Temsil, Yetkisiz Temsil, Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması, Kambiyo Senetleri, Yardımcı Kişilerin Fiilinden Sorumluluk

PROBLEMS OF UNAUTHORIZED REPRESENTATION AND ABUSE OF REPRESENTATION POWER IN BILLS OF EXCHANGE

Öz

In terms of bills of exchange, which are credit, collateral and payment instruments, it is possible to conclude a circulation contract through a representative. While this opportunity makes life easier, on the other hand, it causes various legal problems such as unauthorized representation and abuse of representation power. In order to be able to characterize these two situations, which are frequently encountered in practice, first of all, it is necessary to examine the representation institution in law of commercial papers. Subsequently, the cases of unauthorized representation in bills of exchange and abuse of representation power, the fate of the representative's signing with "past date" regarding the period of his/her unauthorized period, and the responsibility of the merchant in the context of the liability of the assistant's act in cases where the representative is an assistant merchant even if he/she is unauthorized are among the problems that will be examined in the study.

Anahtar Kelimeler

Representation, Unauthorized Representation, Abuse of Representation Power, Bills of Exchange, Responsibility for the Act of Assistants

Kaynakça

• Acar S, “Kambiyo Senetlerinde Temsil Yetkisindeki Sakatlıklar ve Sonuçları”, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 2006, s. 27-42.
• Adıgüzel B, Yargıtay Kararları Işığında Kambiyo Senetlerinde Bile Bile Borçlu Zararına Hareket, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 4 (2), 2018, s. 129-148.
• Akyol Ş, “Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması”, Yargı Dünyası, 141, 2007, s. 13-34.
• Akyol Ş, Türk Medeni Hukukunda Temsil, Vedat Kitapçılık, 2009.
• Alangoya Y, ““Senede Karşı Senetle İspat” Kuralı ve “Hayatın Olağan Akışı” Kavramı”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Seçkin Yayıncılık, 2004.
• Antalya G O / Topuz M, Medeni Hukuk Cilt 1, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Antalya O G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt V/1,1, 2. Bası, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Arıcı M F, “Kambiyo Senetlerinde Temsilcinin Yetkisini Aşarak Kambiyo Taahhüdüde Bulunmasından Doğan Sorumluluk”, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, 1999, s. 11-28.
• Arslanlı H, Ticari Senetler Dersleri, 3. Baskı, Üniversite Kitabevi, 1954.
• Aydın A, “Anonim Ortaklık Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Sınırları ve Temsil Yetkisinin/Gücünün Kötüye Kullanılması Sorunu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 30(1), 2014, s. 121-188.
• Aydın G S, “Borçlar Hukukunda Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (148), 2020, s. 235-290.
• Ayhan R / Çağlar H / Özdamar M, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 13. Bası, Yetkin Yayınları, 2020.
• Baysal B, Haksız Fiil Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Bozer A / Göle C, Kıymetli Evrak Hukuku, 10. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Ensitütüsü, 2021.
• Böckli P, Schweizer Aktienrecht, 3. Bası, Schulthess, 2009.
• Bülent K, Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Doğrudan ve Dolaylı Temsil, On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Cenkci E, “Ticari Temsilcinin Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Sorunsalı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 34(2), 2018, s. 93-118.
• Çamoğlu E, “Kambiyo Senetlerinde Borçlunun Defileri (Savunmaları)”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 35(3), 2019, s. 5-35.
• Çamoğlu E, Kıymetli Evrak Hukukunun Temel İlkeleri, Vedat Kitapçılık, 2020.
• Demir A, “Yargıtay İçtihatlarındaki “Hayatın Olağan Akışı” Kriteri ve İslam Hukukundaki “Zahiri Hal Delili””, Terazi Hukuk Dergisi, 28, 2008, s. 129-133.
• Demir B, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Doğrudan Temsil Müessesesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 2015, s. 249-278.
• Domaniç H, Kıymetli Evrak Hukuku ve Uygulaması TTK Şerhi IV, Temel Yayınları, 1990.
• Edis S, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 6. Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1997.
• Ergüne M S, Olumsuz Zarar, Beta Yayıncılık, 2008.
• Eriş G, Açıklamalı İçtihatlı Uygulamalı Çek Hukuku, 5. Bası, Seçkin Yayıncılık, 2004.
• Hatemi H, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları (Özellikle BK. 65 Kuralı), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976.
• Helvacı M, Kambiyo Senetlerinde Defiler, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1985.
• Helvacı S / Karasu B, “Yetkisiz Temsilcinin Hukuki Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24(1), 2018, s. 197-214.
• Hueck A / Canaris C W, Recht der Wertpapiere, 12. Bası, 1986.
• İmregün O, Kıymetli Evrak Hukuku, Filiz Kitabevi, 2003.
• Karaahmetoğlu İ Ö, “Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Ölçüsü ve Yargıtay Uygulamasındaki Yeri”, Legal Hukuk Dergisi, 10(116), 2012.
• Karahan S / Arı Z / Bozgeyik H / Saraç T / Ünal M, Kıymetli Evrak Hukuku, 3. Bası, Mimoza Yayınları, 2015.
• Karayalçın Y, Ticaret Hukuku Dersleri II Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), 3. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1970.
• Kendigelen A / Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Kendigelen A, Çek Hukuku, 6. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Kırca İ / Şehirali Çelik F H / Manavgat Ç, Anonim Şirketler Hukuku Cilt 1, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2013.
• Kırca İ, Ticari Mümessillik, Yetkin Yayınları, 1996.
• Kocayusufpaşaoğlu N / Hatemi H / Serozan R / Arpacı A, Borçlar Hukuku Genel Bölüm Cilt 1, 5. Bası, Filiz Kitabevi, 2010.
• Kocayusufpaşaoğlu N, Güven Nazariyesi Karşısında Borç Sözleşmelerinde Hata Kavramı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1968.
• Kutlu Sungurbey A, Yetkisiz Temsil Özellikle Culpa In Contrahendo ve Olumsuz Zarar, 1988.
• M. Murat İnceoğlu, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, On İki Levha Yayıncılık, 2009.
• Narbay Ş / Al Kılıç Ş, “Yargıtay 11’inci Hukuk Dairesi’nin 23.01.2017 Tarih ve 2017/38 Esas, 2017/444 Karar Sayılı Kararı Çerçevesinde Şirketin Yetkili Temsilcisi Aracılığıyla Düzenlenen Bonolarda Asıl Borçlu Sıfatının Belirlenmesi Üzerine Düşünceler”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 78 (1), 2020, s. 193-223.
• Nomer H N, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 13. Bası, Beta Yayıncılık, 2013.
• Oğuzman M K / Öz M T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 12. Bası, Vedat Kitapçılık, 2016.
• Özdamar M / Göktürk K / Can M Ç / Kaşak E, Kıymetli Evrak Hukuku, Adalet Yayınevi, 2020.
• Özdamar M, “6552 Sayılı Kanun ile TTK’da Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Anonim Şirketin Temsili”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(3-4), 2014, s. 137-164.
• Öztan F, Kıymetli Evrak Hukuku, 24. Bası, Yetkin Yayınları, 2020.
• Poroy R / Tekinalp Ü, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, 2010.
• Pulaşlı H, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt 2, 3. Bası, Adalet Yayınevi, 2018.
• Sönmez N S, Kambiyo Senetlerinde Şahsi Defiler, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Sungurbey İ, Medeni Hukuk Sorunları Cilt 1, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1973.
• Şener O H, Ticari Temsilci ve Ticari Temsil Yetkisi, Adalet Yayınevi, 2015.
• Tandoğan H, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk, Turhan Kitabevi, 1981.
• Taş Korkmaz H / Akkan M / Özekes M / Pekcanıtez H, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku Cilt 2, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Taşpınar S, “Fiili Karinelerin İspat Yükünün Dağılımındaki Rolü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 45(1), s. 533-572.
• Tekinay S S / Akman S / Burcuoğlu H / Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, 1993.
• Tiftik M / Şen E, “Yetkisiz Temsilde Culpa in Contrahendo Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2016, s. 2643-2664. Handan Oruç Ömeroğlu, Yetkisiz Temsil, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018.
• Türk A, “Kambiyo Senedi Borçlusu Tarafindan Açılan Bedelsizliğe Ve Hükümsüzlüğe Dayalı Menfi Tespit Davalarının Gösterdiği Özellikler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7, 2005, s. 307-382.
• Türk Hukuk Kurumu, Türk Hukuk Lûgatı, 3. Bası, Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, 1991.
• Tüzemen Atik E, Açık Kambiyo Senetleri, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Ulusoy E, Anonim Şirketlerde Şirketle İşlem Yapma Yasağı ve Çifte Temsil, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• Uyar T, ““Hayatın Olağan Akışına Aykırı Olduğu” Gerekçesı̇yle “Bir Senedı̇n İptalı̇ne” Karar Verı̇lebı̇lı̇r mı̇?”, Legal Hukuk Dergisi, 13(151), 2015, s. 195-201.
• Uyar T, ““Kambiyo Senetlerindeki Mücerretlik İlkesi”, “Kambiyo Senedinin Hayatın Olağan Akışına Aykırı Olduğu” İddiasına Dayalı “Menfi Tespit Davası”nın Açılmasını Engeller mi?”, İstanbul Barosu Dergisi, 87(3), 2013, s. 243-257. (Mücerretlik İlkesi)
• Ülgen H / Helvacı M / Kaya A / Nomer Ertan F , Ticari İşletme Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Ülgen H / Helvacı M / Kaya A / Nomer Ertan F, Kıymetli Evrak Hukuku, 13. Bası, Vedat Kitapçılık, 2021.
• Vogt H / Bänziger M, “Das Bundesgericht anerkennt die Business Judgment Rule als Grundsatz des schweizerischen Aktienrechts”, GesKR, 4, 2012.
• Yağcı M, Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk (TBK m. 116), On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Yavuz C, Türk, İsviçre ve Fransız Medeni Hukuklarında Dolaylı Temsil, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1983.
• Yıldırım A, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, Ankara 2017.
• Yünlü S, Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk, On İki Levha Yayıncılık, 2019.