ANAYASA MAHKEMESİNİN 2019/4794 BAŞVURU NUMARALI KARARI BAĞLAMINDA KAMULAŞTIRMADA ESKİ MALİKİN MÜLKİYET HAKKINI GERİ KAZANIMI

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 219 - 252, 31.01.2023

Asuman Çapar

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1176311

Öz

Kamulaştırma işlemi, kamu yararı ile bireyin yararının çatıştığı ve bu çatışmada kamu yararının üstün tutulduğu, kişilerin mülkiyet hakkına müdahale eden işlemlerden birisidir. Çalışmada Anayasa Mahkemesinin 2019/4794 başvuru numaralı, 18/1/2022 tarihli bi-reysel başvuru dosyası kapsamında vermiş olduğu karar çerçevesin-de, kamulaştırma işleminde eski malikin taşınmaz mülkiyetini geri edinebileceği haller tahlil edilmiştir. Kamulaştırma işleminden sonra uzunca bir süre kamulaştırılan taşınmazın kamu yararı amacına tahsis edilmemesi, bu süreçte taşınmazın değerinde meydana gelen artıştan eski malikin faydalandırılmaması, mülkiyet hakkının ölçüsüz bir şekilde ihlali anlamına gelebilir. Bu kapsamda Kamulaştırma Kanunu’nun 22. maddesi, üzerinde pek çok defa düzenleme yapılmış olmasına rağmen hâlâ uygulamada ortaya çıkan bir kısım sorunları giderici bir hâl almamıştır. Kamulaştırma kararının kesinleşmesin-den sonra ortaya çıkan hukuki ve fiili imkânsızlık hallerine çözüm getirmemektedir. Kamulaştırma Kanunu madde 22/3’te getirilen süre sınırı ise ayrı sorunlar doğurmaktadır. Diğer yandan Kamulaş-tırma Kanunu’nun 23. maddesi de bireylerin geri alma hakkını etkin kullanabilmeleri için yeniden ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kamulaştırma, Mülkiyet hakkı, Eski malikin geri alma hakkı, Kamu-laştırmadan vazgeçme, Hukuki imkânsızlık.

RE-ENTITLEMENT OF THE PREVIOUS TENANT TO THE PROPERTY RIGHT IN EXPROPRIATION WITHIN THE CONTEXT OF THE CONSTITUTIONAL COURT DE-CREE WITH APPLICATION NUMBER 2019/4794

Öz

Expropriation is among the operations that intervenes with the pro-perty right of individuals in which the public benefit and the benefit of the individual are in conflict where public benefit is considered superior. The present study has examined the instances in which the previous tenant may be re-entitled to the property right for the im-movable within the framework of the decree by the Constitutional Court with application number 2019/4794 and individual applica-tion file dated 18/1/2022. Preventing the immovable from being as-signed to public use for a long period after expropriation, preventing the previous tenant from benefiting from the increase in the value of the immovable during this period may be considered as an immod-erate infringement of the property right. In this scope, even though many revisions have been made in item 22 of the Law of Expropria-tion, the problems in execution are still yet to be overcome. There is a need to solve the legal and de facto impracticalities that emerge following the finalization of the expropriation decree. The time limit imposed in item 22/3 of the Law of Expropriation also leads to other problems. On the other hand, item 23 of the Law of Expropriation should also be re-evaluated in order to ensure that the individuals may effectively use their reclamation rights.

Anahtar Kelimeler

Expropriation, Property right, Reclamation right of the previous tenant, Renouncement of expropriation, Legal impracticality.

Kaynakça

• Akgül M E, “Kamu Hukuku Açısından Mülkiyet Hakkının Kamu Yararı ile İmtihanı- Kamulaştırma ve Acele Kamulaştırma Kararları Çerçevesinde Tespitler”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2), 2021, s.1391-1446.
• Akkoyunlu S A, "Kamulaştırmadan Vazgeçme: Kamulaştırma Kanunu’nun 21 ve 22’nci Maddelerinin Uygulanması", Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 2022, s. 67-103.
• Akyılmaz B/ Sezginer M/ Kaya C, Türk İdare Hukuku, 13. Baskı, Savaş Yayınevi, 2021.
• Aslan E, Kamulaştırmanın Sınırlı Aynî Hak ve Kişisel Haklara Etkisi, Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), s. 123-158.
• Atay E E, İdare Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayınları, 2022.
• Erkal A, “Kamulaştırmasız El Konulan Taşınmazın İdarenin Mülkiyetine Geçmesinden Sonra Eski Mal Sahibinin Taşınmazına Tekrar Kavuşması”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 79(3), 2021, s. 963-999.
• Gölcüklü M A/ Şakır B, Kamulaştırma Kanunu Şerhi Fiili ve Hukuki El Atma Davaları, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, 2022.
• Gözler K, İdare Hukuku, Cilt II, 3. Baskı, Ekin Yayınları, 2019.
• Kışla T G, “Kamulaştırma Sürecinde (Eski) Malikin Hakları”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kutlu Gürsel M, Kamulaştırma Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2019.
• Metin Y, “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 2017, s. 3-74.
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları, III. Cilt, 3. Bası, Hak Kitabevi, 1966.
• Özcan E, “Kamulaştırmada Mal Sahibinin Geri Alma Hakkı”, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, 14(31), 2022, s. 41-58.
• Özkan H, Açıklamalı- İçtihatlı Asliye Hukuk Davaları ve Tatbikatı Özel Yasalarla İlgili Davalar-Kamulaştırma, 1. Baskı, Legal Yayıncılık, 2015.
• Solmaz E, Kamulaştırma Hukukunda Malikin Geri Alma Hakkı, 1. Baskı, Oniki Levha Yayınları, 2015.
• Şimşek S, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Mülkiyet Hakkıyla İlgili Davaları İnceleme Yöntemi: Üç Kural Analizi”, Sayıştay Dergisi, (88), 2013, s. 27-47.
• Tahtalı M B, “Türk Hukukunda Kamulaştırılan Taşınmazın Geri Alınmasında İdarenin Sorumluluğunun Eski Malike Yükletilmesi Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (46), 2021, s. 499-528.
• Tuncel S, Kamulaştırmanın Mülkiyet Hakkına Etkisi, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, 2020.
• Ünğan Y, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Kamulaştırmasız El Atma, 1. Baskı, Legal Yayınları, 2021.
• Yayla A, “Fiili veya Hukuki İmkânsızlığın İdari İşleme Etkisi Üzerine Bir Deneme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 2015, s. 233-271.
• Yaylak C, “Kamulaştırmanın Sınırlı Ayni Haklara Etkisi”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 2017, s. 84-101.
• Yıldırım T, “Kamulaştırmadan Vazgeçme”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 9(101-102), 2013, s. 7-23.
• https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf, Erişim Tarihi 02.08.2022.
• https://www.ohchr.org/sites/default/files/UDHR/Documents/UDHR_Translations/trk.pdf, Erişim Tarihi 02.08.2022.
• Legalbank, Erişim Tarihi 02.08.2022.
• https://www.kazanci.com.tr/, Erişim Tarihi 06.09.2022.
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/, Erişim Tarihi 02.09.2022.
• https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/, Erişim Tarihi 02.08.2022.