KADININ ÜREME VE KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI ÇERÇEVESİNDE GEBELİĞİN SONLANDIRILMASINDA YASAL SÜRELERİN BAŞLANGICI

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 3, 384 - 414, 31.07.2023

Melike Şentürk Tur

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1209839

Öz

Türk Hukuku’nda gebeliğin sonlandırılması bakımından yasal sürelerin sona erdiği zamana mevzuatta yer verilmekte ancak bu sürelerin hangi andan itibaren işlemeye başlayacağı belirtilmemektedir. Başlangıç anı belirsiz olan sürenin bitiş zamanı da doğru hesaplanamadığından, bu durum mevzuatta yer alan sürelerin sona erdiği zamanın belirsiz olmasına yol açmaktadır. Bu belirsizlik, mevzuatta yer alan “gebelik süresi” ifadesinden kaynaklanmaktadır. Gebelik süresi, farklı disiplinlerde farklı başlangıç anı esas alınarak hesaplanmakta olduğundan, gebelik süresinin hesabında hangi gebelik hesaplama yönteminin esas alınacağının madde metninde açıkça yer alması, sürelerin doğru hesaplanması bakımından önem arz etmektedir. Çalışmamızda Türk hukukundaki mevcut yasal durum, gebeliğin başlangıç anını ve gebelik süresinin hesabında hukuken kabul edilen yöntemi açıkça düzenleyen Alman Ceza Kanunu hükümleri çerçevesinde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca kural olarak yasal süreler içerisinde, hukuka uygun bir şekilde gebeliğin sonlandırılmasına cevaz veren Türk ve Alman ceza hukuku bakımından mevcut yasal durum ve bunun bireyin üreme özgürlüğüne ve kendi geleceğini belirleme hakkına etkisini yasal süreler bağlamında tartışılmıştır. Gebeliğin sonlandırılmasında, kadının embriyoyu rahminde taşıyan birey olarak kendi bedeni ve geleceği hakkında karar vermesi, yasal sınırlar içerisinde olmak ve yasal sınırların belirlilik ilkesine uygun düzenlenmesi kaydıyla mümkün olacaktır. Bu durum kadının üreme hakkının teminiyle doğrudan bağlantılıdır.

Anahtar Kelimeler

gebeliğin sonlandırılması, gebelik süresi hesaplama, belirlilik ilkesi, embriyo, üreme özgürlüğü

BEGINNING OF LEGAL LIMITS FOR TERMINATION OF PREGNANCY WITHIN THE FRAMEWORK OF WOMEN’S REPRODUCTIVE FREEDOM AND RIGHT TO SELF-DETERMINATION

Öz

The legal period of time during which a pregnancy may be terminated is specified in Turkish law, but it is not clearly indicated when this time span will commence to run. This issue raises doubts concerning the end times of the periods in the law since it is impossible to accurately determine the end time of a period whose starting moment is recondite. This uncertainty stems from the term “duration of pregnancy” in the legislation. Since the “duration of pregnancy” is calculated on the basis of different starting times in different disciplines, it is important to clearly specify in the text of the article which calculation method will be taken as a basis while determining the “duration of pregnancy”. In this study, the current legal situation in Turkish law has been comparatively examined within the framework of the provisions of the German Criminal Code, which clearly regulates the legally accepted method in calculating the onset of pregnancy and the pregnancy period. In addition, the current legal situation in terms of Turkish and German criminal law, which allows the termination of pregnancy under certain circumstances in accordance with the law, within legal periods as a rule, and its effect on the individual’s reproductive freedom and the right to self-determination are discussed in the context of legal periods. In the termination of pregnancy, it will be possible for the woman to make a decision about her own body and future as an individual carrying the embryo in her womb, provided that it is within the legal framework and that these legal limits are arranged in accordance with the principle of legal certainty. This situation is directly related to the assurance of the reproductive right of women.

Anahtar Kelimeler

Termination of pregnancy, duration of pregnancy, the principle of legal certainty, embryo, reproductive freedom

Kaynakça

• Artuk M E / Gökçen A /Alşahin M E / Çakır K, Gerekçeli Ceza Kanunları, 23. Baskı, Adalet Yayınevi, 2021.
• Baltzer J, Praxis der Gynäkologie und Geburtshilfe: das komplette Praxiswissen in einem Band; 321 Tabellen, Georg Thieme Verlag, 2004. Beier K / Wiesemann C, “Reproduktive Autonomie in der liberalen Demokratie: Eine ethische Analyse”, Claudia Wiesemann / Alfred Simon (ed.), Patientenautonomie, Mentis, 2013, s. 205-221.
• Bommas-Ebert U / Teubner P / Voß R, Kurzlehrbuch Anatomie und Embryologie, 3. Auflage, Georg Thieme Verlag, 2011.
• Büchler A, “Reproduktive Autonomie und Selbstbestimmung. Dimensionen, Umfang und Grenzen an den Anfängen menschlichen Lebens”, Zeitschrift für Schweizerisches Recht (ZSR), 135, 2016, s. 349-492.
• CEDAW, Committee on the Elimination of Discrimination against Women, Concluding observations on the combined seventh and eighth periodic reports of Germany, CEDAW/C/DEU/CO/7-8, 9 March 2017, <https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N17/062/56/PDF/N1706256.pdf?OpenElement>, Erişim Tarihi 15 Eylül 2022.
• Committee on Economic, Social and Cultural Rights, General Comment No. 22 on the Right to sexual and reproductive health (article 12 of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights), E/C.12/GC/22, 2 May 2016, <http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=4slQ6QSmlBEDzFEovLCuW1a0Szab0oXTdImnsJZZVQfQejF41Tob4CvIjeTiAP6sGFQktiae1vlbbOAekmaOwDOWsUe7N8TLm%2BP3HJPzxjHySkUoHMavD%2Fpyfcp3Ylzg>, Erişim Tarihi 15 Eylül 2022.
• Çankırı Z, “Embriyolojik Terimler”, Murat Akkuş (ed.), Sağlık & Bilim 2022: Genel Embriyoloji-1, Efeakademi Yayınları, 2022, s. 7-19.
• Çokar M, Kürtaj, Babil Yayınları, 2008.
• Deutscher Bundestag, Drucksache 13/1850. Beschlußempfehlung und Bericht des Ausschusses für Familie, Senioren, Frauen und Jegend (13. Ausschuß), 1995, <http://dip21.bundestag.de/dip21/btd/13/018/1301850.pdf>, Erişim Tarihi 22 Ocak 2023.
• Doctors for Choice Germany e.V., Rechtslage beim Schwangerschaftsabbruch, < https://doctorsforchoice.de/unsere-arbeit/information/schwangerschaftsabbruch/rechtslage/>, Erişim Tarihi 4 Nisan 2022.
• Dölen İ, “Tıbbî Açıdan Fetüs, Embriyo, Kürtaj ve Düşük (Abortus) Nedir?” V. Sağlık Hukuku Kurultayı, 2014, s. 35-40.
• Dönmez B, “TCK’da çocuk düşürtme suçu mukayeseli hukuk ve AİHM’nin bakış açısıyla ceninin yaşama hakkının sınırlandırılması tahlili” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 2007, s. 99-142.
• Drews U, Taschenatlas der Embryologie, 2. unveränd. Aufl. ed., Thieme, 2006.
• Elverdam B / Wielandt H, “The duration of a human pregnancy: medical fact or cultural tradition?”, The International journal of prenatal and perinatal psychology and medicine, 6(2), 1994, s. 239-246.
• Erdoğan M / Şahin E / Dinçel S, “Embriyo İmplantasyonunun Moleküler Mekanizması” Journal of Human Rhythm, 5(4), 2019, s. 311-322.
• Erman S / Özek Ç, Ceza Hukuku Özel Bölüm, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, Dünya Yayıncılık, 1994.
• Fischer T, Strafgesetzbuch mit Nebengesetzen, 65. Aufl., C.H.Beck, 2018.
• Goerke K, Taschenatlas der Geburtshilfe., 2. unveränderte Auflage, Georg Thieme Verlag, 2006.
• Gökcan H T/ Artuç M, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu Şerhi, 3. Cilt, Adalet Yayınevi, 2021.
• Günther H L, Taupitz J / Kaiser P (Hrsg.), Embryonenschutzgesetz. Juristischer Kommentar mit medizinisch-naturwissenschaftlichen Grundlagen, 2., neu bearb. Auflage, 2014. (Atıf: Yazar, ESchG § Rn.) Hakeri H, Tıp Ceza Hukuku, Seçkin Yayınevi, 2021.
• Hassenstein B, “Lebensbeginn-Medizin”, Albin Eser u.a. (Hrsg.), Lexikon Medizin, Ethik, Recht. Darf die Medizin, was sie kann?, Verlag Harder, 1989, s. 673-681.
• Hirsch G, “Die ,Pille danach‘”, MedR, 1987, s. 12-16.
• Hyrtl J, Lehrbuch der Anatomie des Menschen: Mit Rücksicht auf physiologische Begründung und praktische Anwendung, 20. Aufl. mit fortschrittsgemässen Zusätzen u. Änderungen ed., Wilhelm Braumüller, 1889.
• Ipsen J, “Der „verfassungsrechtliche Status“ des Embyos in vitro”, Juristenzeitung, 56, 2001, s. 989-996.
• İçel K / Donay S, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Genel Kısım, 1. Kitap, 3. Bası, Beta, 1999.
• İnce N, “Gelişimin Birinci Haftası”, Murat Akkuş (ed.), Sağlık & Bilim 2022: Genel Embriyoloji-1, Efeakademi Yayınları, 2022, s. 21-36.
• Joecks W & Miebach K (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch (Bd. 4), §§ 185-262 StGB, 3. Auflage, C.H. Beck 2017. (Atıf: MünchKommStGB/Yazar, § Rn.)
• Jofer P, Regulierung der Reproduktionsmedizin, Fremdsamenspende, Ersatzmutterschaft und Umgang mit überzähligen Embryonen, Nomos, 2014.
• Keller P J, “Physiologie des menstruellen Zyklus”, Gynäkologisch-geburtshilfliche Rundschau, 13(Suppl 1), 1973, s. 3-17.
• Kiziroğlu S K, “Türk Ceza Hukukunda Çocuk Düşürtme, Düşürme ve Kısırlaştırma Suçları” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(2), 2013, s. 165-190.
• Koca M / Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Seçkin, 2022.
• Koester H, “Zum Beginn der Schwangerschaft und des embryonalen Lebens”, Richard Kepp / Helmut Koester (Hrsg.), Empfängnisverhütung aus Verantwortung, Zweiter ärztlicher Fortbildungskurs der medizinischen Fakultät der Justus-Liebig- Universität Gießen: über Fragen der Kontrazeption am 22./23. June 1968 ... ; 11 Tabellen, Thieme, 1968, s. 14-25.
• Moore K L/ Persaud T V N, Embryologie: Entwicklungsstadien-Frühentwicklung-Organogenese- Klinik, 5. Auflage, Fischer, 2007.
• Oktar S, Türk Ceza Kanunda Çocuk Düşürtme ve Çocuk Düşürme Suçları (TCK m. 99-100), Onikilevha 2013. Özbek V Ö/ Doğan K/ Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2021.
• Pschyrembel W, Klinisches Wörterbuch, <https://www.pschyrembel.de/nidation/K0F7M/doc/> , Erişim Tarihi 9 Ekim 2022.
• Rohen J W / Lütjen-Drecoll E, Funktionelle Embryologie. Die Entwicklung der Funktionssysteme des menschlichen Organismus, mit 9 Tabellen, 4. überarb. u. erw. Aufl. ed., Schattauer Verlag 2012. Sadler T W, Medizinische Embryologie: die normale menschliche Entwicklung und ihre Fehlbildungen, 10. Korrigierte Aufl. ed., Thieme, 2003.
• Schönke A / Schröder H, Strafgesetzbuch Kommentar, 28. Auflage, C.H. Beck, 2006. (Atıf: Schönke/Schröder-Yazar, StGB, § Rn.)
• Schroth U, “Forschung mit embryonalen Stammzellen und Präimplantationsdiagnostik im Lichte des Rechts”, Juristenzeitung, 2002, s. 170-179.
• Schulze S, Kurzlehrbuch Embryologie: Kurzlehrbuch zum Gegenstandskatalog; mit 18 Tabellen, Urban&Fischer Verlag, 2006.
• Tezcan D/ Erdem M R/ Önok R M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Seçkin Yayınevi, 2021. Ulsenheimer K, Arztstrafrecht in der Praxis, 5. Aufl., CF Müller, 2015.
• United Nations, Beijing Declaration and Platform for Action, Report of the Fourth World Conference on Women, Beijing China, 4-15 September 1995, <https://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA%20E.pdf>, Erişim Tarihi 1 Kasım 2022.
• United Nations, Final Act of the International Conference on Human Rights, Teheran, 22 April to 13 May 1968, U.N. Doc. A/CONF. 32/41, <http://legal.un.org/avl/pdf/ha/fatchr/Final_Act_of_TehranConf.pdf>, Erişim Tarihi 15 Eylül 2022.
• United Nations Population Fund, Programme of Action of the International Conference on Population Development Cairo, 5–13 September 1994, 20th Anniversary Edition, <https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/programme_of_action_Web%20ENGLISH.pdf>, Erişim Tarihi 1 Kasım 2022.
• Ünver Y, “Ceza Hukuku Yönünden Gebeliğin Sonlandırılmasından Kaynaklanan Ceza Hukuku Sorumluluğu” V. Sağlık Hukuku Kurultayı, 2014, s. 359-394.
• Viebahn C, “Eine Skizze der embryonalen Frühentwicklung des Menschen”, G. Damschen & D. Schönecker (Hrsg.), Der moralische Status menschlicher Embryonen. Pro und contra Spezies-, Kontinuums-, Identitäts- und Potentialitätsargument, 2011, s. 269- 278.
• Yaşar E, Das Gesetzlichkeitsprinzip, Eine rechtsvergleichende Darstellung unter besonderer Berücksichtigung des deutschen und türkischen Rechts, Kovac, 2018.
• Yüksel A/ Ermiş H/ Yıldırım A, “Populasyonumuzda 11-14. Hafta Fetal Baş-Popo Mesafesi Nomogramı” Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst, 15, 2005, s. 304-308.