Erken Açılan Davanın Dava Şartı Kavramı Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 4, 363 - 410, 29.10.2024

Furkan Ulugün

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1494793

Öz

Roma Hukuku’ndan farklı olarak, günümüzde usul kanunları, eda davası, tespit davası ve inşai dava yollarıyla farklı hukuki koruma türlerini kabul etmiştir. Maddi hukuk ve usul hukukunun ayrılığının sonucu olarak, alacaklının, borçludan bir şeyi vermesini, yapmasını veya yapmamasını istemek için dava açmasına gerek yoktur. Ancak kişini bu talebini doğrudan davaya konu etmesi ve alacağını ilamlı icra yoluyla elde etmek istemesi de mümkündür. Kural olarak, ilamlı icranın dayanağı olan ilamı da bir eda davası açarak elde edebilir. Bazı hallerde ise alacaklı, henüz talep hakkı mevcut olmamasına rağmen, eda davası açarak, talep hakkının doğacağı tarihten itibaren icra edilebilir bir eda hükmü elde etmek isteyebilir. İşte bu durumlarda davanın, mahkemece kabul edilmesine izin verilip verilemeyeceği ve her iki ihtimalde de bunun dayanağının ne olduğu sorusu bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada bu sorunun cevabı aranacak ve bunun incelenmesinde usul kanunumuzun etkilendiği yabancı hukuk sistemleri de değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Erken açılan dava, vadeye bağlı alacak, şarta bağlı alacak, kabul edilebilirlik haklılık ayrımı, hukuki yarar, şarta bağlı hüküm.

AN EVALUATION OF THE PREMATURELY FILED LAWSUIT IN TERMS OF THE CONCEPT OF PROCEDURAL REQUIREMENT

Öz

In contrast to Roman law, modern procedural law recognizes different types of legal protection through actions for performance, declaratory actions and constructive actions. As a result of the separation of substantive and procedural law, the creditor does not need to file a lawsuit to require the debtor to give, do or refrain from doing something. However, it is also possible for a person to subject this request directly to litigation and seek to obtain his claim through judicial enforcement. In general, the judgment on which the enforcement order served by writ is based can also be obtained by filing an action for performance. In some cases, the creditor may wish to obtain an enforceable judgment as of the date on which the claim arose, even though the claim did not yet exist. The questions of whether the court may accept the claim and what the basis for such acceptance is in such cases are the subject of this study. The study seeks to answer these questions by evaluating the foreign legal systems that influence our procedural law.

Anahtar Kelimeler

Prematurely filed lawsuit, claim with a due date, conditional claim, the distinction between admissibility and merits, legal interest, conditional judgment.

Kaynakça

• Akil C, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Sulh ve Sulh Yoluyla Şarta Bağlı Hüküm Verilip Verilemeyeceği Meselesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (4), 2012, s. 1-18.
• Alangoya Y, “Grußwort”, Im Gedenken an Karl Heinz Schwab, Erlanger Universitätsreden, 3. Folge, Nr. 78/2012.
• Alangoya Y/Yıldırım K/Deren Yıldırım N, Medeni Usul Hukuku Esasları, 7. Baskı, Beta Yayınları, 2009.
• Ansay Ş S, Hukuk Yargılama Usulleri, 7. Baskı, Güzel Sanatlar Matbaası, 1960.
• Arslan R/Yılmaz E/Taşpınar Ayvaz S/Hanağası E, Medenî Usul Hukuku, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, 2023.
• Assmann D, “§ 259 ZPO”, Bernhard Wieczorek/Rolf A Schütze (Ed.), Zivilprozessordnung und Nebengesetze, Vierter Band, 5. Auflage, Walter de Gruyter, 2023.
• Atalı M, “Karar ve Hüküm”, Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz (Ed.), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, Cilt III, 15. Baskı, On İki Levha Yayınları, 2017.
• Atalı M/Ermenek İ/Erdoğan E, Medeni Usul Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, 2023.
• Bacher K, “§ 257 ZPO”, Volkert Vorwerk, Christian Wolf (Ed.), Beck’scher Online Kommentar ZPO, 52. Edition, Stand: 01.03.2024, Nr. 1 (beck-online.beck.de, E. T. 12.05.2024) (§ 257 ZPO).
• Bacher K, “§ 258 ZPO”, Volkert Vorwerk, Christian Wolf (Ed.), Beck’scher Online Kommentar ZPO, 52. Edition, Stand: 01.03.2024, Nr. 4 (beck-online.beck.de, E. T. 12.05.2024) (§ 258 ZPO).
• Becker-Eberhard E, “§ 257 ZPO”, Thomas Rauscher/Wolfgang Krüger (Ed.) Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 1, 6. Auflage, C.H. Beck Verlag, 2020 (§ 257 ZPO).
• Becker-Eberhard E, “§ 258 ZPO”, Thomas Rauscher/Wolfgang Krüger (Ed.) Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 1, 6. Auflage, C.H. Beck Verlag, 2020 (§ 258 ZPO).
• Becker-Eberhard E, “§ 259 ZPO”, Thomas Rauscher/Wolfgang Krüger (Ed.) Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 1, 6. Auflage, C.H. Beck Verlag, 2020 (§ 259 ZPO).
• Blomeyer J, “Die Unterscheidung von Zulässigkeit und Begründetheit bei der Klage und beim Antrag auf Anordnung eines Arrestes oder einer einstweiligen Verfügung”, Zeitschrift für Zivilprozess, 81 (1/2), 1968, s. 20-45.
• Bopp L, Bessenich B, “Art 84 ZPO”, Thomas Sutter Somm/Franz Hasenböhler/ Christoph Leuenberger (Ed.), Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung, 3. Auflage, Schulthess, 2016.
• Boran Güneysu N, Medeni Usul Hukukunda Karar, Adalet Yayınevi, 2014.
• Budak A C/Yağcı M O, “Mevsimsiz Dava: Davanın Vaktinden Önce Açılması”, Adalet Dergisi, 70, 2023, s. 17-46. Buz V, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, 2005. ...