NEYZEN SÂLİH DEDE’NİN ACEMAŞÎRAN PEŞREVİNİN NİYAZİ SAYIN’IN İCRÂ ÖZELLİKLERİ İLE OLUŞAN FARKLI VERSİYONLARININ TESPİTİ

Yıl 2019, Sayı: 4, 55 - 80, 30.06.2019

Hazar Ertürk Aslıhan Eruzun Özel

Öz

Türk mûsikîsi sâzendelik geleneğinde saz eseri
icrâcılığının taksim icrâcılığına kıyasla daha kısıtlayıcı olduğu; yaratıcılık,
serbestlik veya doğaçlama gibi kavramların daha çok taksim icrâcılığına yakıştığı
gibi bir algı hâkimdir. Ancak arşiv
kayıtlarına bakıldığı zaman bazı usta sâzendelerin tıpkı taksim icrâcılığında
olduğu gibi saz eseri icrâcılığında da kendilerini notanın bağlayıcılığından
kurtarmak, özgürlük denilen
hissi yaşamak ve yaşatmak gibi bir durumdan kaçamadıkları görülmektedir. Makalede,
bu ruh hâlini yaşadığı
düşünülen sâzendelerin başında gelen Neyzen Niyazi
Sayın’ın, yedi farklı zaman ve mekânda icrâ etmiş olduğu Neyzen Sâlih
Dede’nin bestesi olan Acemaşîran makâmındaki peşrevin icrâ farklılıklarının notaya alınmış şekilleri
sunulmuştur. Tüm icrâların
birbirleriyle karşılaştırmalı şekilde gösterilmesinin
bir makalenin boyutunu aşacağı göz önüne alındığından, icrâların her birinin künyeleriyle birlikte ayrı olarak sunulmasının daha uygun olacağı düşünülmüştür. Bu çalışma sayesinde hem bir eserin tek bir kişinin
icrâlarıyla oluşan farklı versiyonlarına ulaşılacak, hem de her defasında yeniden icrâ edilecek bir esere
nasıl farklı ruh elbiseleri giydirilebileceğine dair  Niyazi Sayın tarafından ipuçları verildiği görülecektir.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Sayın, Acemaşîran Peşrev, İcrâ, Saz Eseri, Nota, Versiyon, Yorum

Kaynakça

• Behar, C. (1987). Klâsik Türk Musikîsi Üzerine Denemeler. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Birer, M. (2010). Türk Makam Müziği Geleneklerinde Başlıca Doğaçlama Pratikleri. Lisans Bitirme Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi STF.
• Judetz, E. P. (2007). Türk Musiki Kültürünün Anlamları. İstanbul: Pan Yayıncılık
• Özbek, S. (2006). " Niyazi Sayın İle Röportaj" Zeck Dergisi, Sayı: 16, 36.
• Özgen, İ. (2009). Sanatı Yaşamak. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler. Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
• Özçimi, S. (2019). Kişisel Görüşme, Üsküdar.
• Tan, A. (2008). Niyazi Sayın'ın Ney Tavrında Perde Pozisyonları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2001. Macmillan PublishersLimited, London, (ed. Stanley Sadie) (Aktaran: Özbilen, N. Ö. 2007. Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler, Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE).
• Türk Müziği Ustaları, Niyazi Sayın-Necdet Yaşar Audio CD (2006). Albüm Metni:Bülent Aksoy, Kalan Müzik. İstanbul: FRS Matbaacılık
• Ünaldı, T. (2008). 2000'li yıllarda Türkiye'de ney sazı, tavırları ve bu tavırların belli başlı icracıları, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi SBE.
• “Sada” Niyazi Sayın Audio CD (2001). Sufi Music Of Turkish Vol.8, Mega Müzik.İstanbul: FRS Matbaacılık