FORMAL ANALYSES OF SULTAN III. SELIM’S AĞIR SEMÂİ

Yıl 2019, Sayı: 5, 15 - 32, 31.12.2019

Eray Cinpir

Öz

In this study, XVIII. century composer III.
Selim's ağır semâi’s were analyzed in terms
of form. The composer’s four ağır
semâi’s were
identified in sûzidilâra, şevkutarâb, pesendide and muhayyer-sünbüle makam’s.
Those ağır semâi’s were examined by a new
method developed by Oter, which included the lyrics. In terms of shedding light
on the subject, it is mentioned how the ağır semâi form is described in the sources. With the analysis of III.
Selim's ağır semâi’s, the different uses of
definitions by the composer were tried to be determined. After these reviews,
It was found that III. Selim used the murabba form in three ağır
semâi’s and
nakış form in one ağır semâi. It has been observed
that the murabba uses were generally
prepared in a very pure way and they were very similar in structure, whereas
the nakış uses included the usûl
transition which was not mentioned in the sources but it was encountered in
practice.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Music, Ağırsemâi, Formal Analysis, Sultan III. Selim, Murabba, Nakış

SULTAN III. SELİM’İN AĞIR SEMÂİLERİNİN FORM AÇISINDAN TAHLİLİ

Öz

Bu çalışmada XVIII. yüzyıl bestekârı III.
Selim'in ağır semâileri sistematik
müzikoloji bağlamında form açısından tahlil edilmiştir. Bestekârın sûzidilâra,
şevkutarâb, pesendide ve muhayyer-sünbüle makamlarında olmak üzere dört ağır semâisi tespit edilmiş, bu ağır semâiler Oter tarafından
geliştirilen, güftenin dâhil edildiği yeni bir yöntemle incelenmiştir. Konuya
ışık tutması bakımından ağır semâi
formunun kaynaklarda nasıl tarif edildiğine değinilmiş, III. Selim’e ait ağır semâilerin tahlili ile bestekârın
bu tariflerden farklı olan kullanımları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu
incelemeler ışığında III. Selim’in üç ağır
semâisinde formun “murabba”, bir ağır semâisinde ise “nakış” halini kullandığı saptanmıştır. Murabba kullanımların genel itibarıyla
oldukça sade şekilde işlendiği ve yapı itibarıyla oldukça benzer olduğu, nakış kullanımda ise kaynaklarda
bahsedilmeyen ancak uygulamada karşılaşılan usûl geçkisine yer verildiği
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk Mûsıkîsi, Ağırsemâi, Form Tahlili, Murabba, Nakış, Sultan III. Selim

Kaynakça

• AKDOĞU, O. (1995). Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• EZGİ, S. (1933). Nazarî ve Amelî Türk Mûsıkîsi, İstanbul: Milli Mecmua Matbaası.
• KANTEMİROĞLU. (2001). Kantemiroğlu, Kitabu ‘ilmi’l-Musiki ‘ala Vechi’l-Hurufat, Haz. Yalçın TURA, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KARASAR, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• OTER, S., T. (2018a). Klâsik Türk Mûsikîsi’nde Güftenin Önemi/ Müzik Kültürüne Dair Çeşitli Görüşler-I. Konya: Eğitim Yayınevi.
• OTER, S., T. (2018b). Klâsik Türk Mûsıkîsi’nde Sözlü Eserlere Yönelik Olarak Yeni Bir Form Analizi Yöntem Önerisi. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, (Cilt:10), 292-298.
• ÖZALP, N. (1992). Türk Mûsikîsi Beste Formları, Ankara: TRT Yayınları.
• ÖZTUNA, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, Ankara.
• PARLATIR, İ., GÖZAYDIN, N., ZÜLFİKAR, H., AKSU, T., TÜRKMEN S., ve SALGAR, F. (2001). III. Selim, İstanbul: Ötüken Neşriyatı
• YILMAZ, Y. (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• TANRIKORUR, C. (2003). Müzik, Kültür, Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• YAVAŞÇA, A. (2002). Türk Mûsikîsi’nde Kompozisyon ve Beste Biçimleri, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.