Milli Değerlerin Ders Kitaplarındaki Yeri: Cumhuriyet Çocuklarına Tarih Dersleri Örneği

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 9 - 18, 01.01.2018

İrem Namlı Altıntaş Lütfi Budak Çiğdem Budak

Öz

Modernleşme ile birlikte geleneksel kimliklerden ulusal kimliğe doğru bir dönüşüm yaşanmıştır. Tarih öğretimi sayesinde birey, kendi kimliğini ders kitaplarıyla sınırları belirlenmiş bir süreç olarak görür, değerlendirir ve bu sayede geleceğine yön verir. Tarih sayesinde edindiği bilinç ile bugünü algılar ve geçmişi yorumlar. Bu doğrultuda, yeni kurulan devlette Türklerin medeni bir topluluk olduğu ile ilgili çalışmalar hem dış dünyada yeni devletin gücünü ortaya koymak hem de iç politikada inkılapların devamlığını sağlamak bakımından önemli bulunmuştur. Yeni ideoloji; tarih, coğrafya ve yurt bilgisi ders kitapları aracılığıyla eğitim alanında kullanılmıştır. Bu kitaplardan biri İhsan Şerif’in ilkokul dördüncü sınıflar için 1926 yılında yazdığı “Cumhuriyet Çocuklarına Tarih Dersleri” adlı kitaptır. Bu araştırmanın amacı milli öğelerin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerine nasıl verildiğini ortaya çıkarmaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli uygulanmıştır. Tüm kitapları incelemek mümkün olmadığından örneklem olarak İhsan Şerif’in Cumhuriyet Çocuklarına Tarih Dersleri isimli kitabı seçilmiştir. Verilerin analizi doküman analizi tekniği ile yapılmıştır. Ders kitabında milli öğeleri kapsayıcı başlıklar kitabın %10’nu oluşturmaktadır. Analiz sonundaki bulgular temalara dönüştürülmüş ve aidiyet, medeniyet, teşkilatlanma olmak üzere üç adet tema bulunmuştur.. Bulunan temalar, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerine milli öğelerle ilgili motivasyon sağlayıcı, yeni kurulan devlette kendilerine özgüven verebilecek unsurlardan oluşmaktadır. Bu unsurlar kültürel, dini ve coğrafi faktörler olarak da tanımlanabilir. Ders kitabının verdiği ileti Türklerin tarih boyunca pek çok coğrafyada sayısız devletler kurduğu, Batı medeniyetine katkı sağladığı, dini öğelerden ziyade milli öğelerin ortaya çıkarılması gerektiği yönündedir

Anahtar Kelimeler

Tarih ders kitabı, Milli bilinç, Türk tarih tezi, Söylem

Place of National Values in Course Books: Example of History Lessons for Republican Children

Öz

Along with the modernization, there has been a transformation from traditional identities to national identity. Through history teaching, the individual perceives his/her identity as a process in the framework of course books, evaluates it and thus directs his/her future. He/she perceives the present with the awareness gained by the help of history and interprets the past. In this respect, the studies on the fact that the Turks are a civilized society in the newly established state, have been found essential both in revealing the power of the new state in the international environment and in ensuring the persistence of the reforms in domestic policy. The new ideology has been used in education through the course books of history, geography, and civics. One of these books is "History Lessons for the Republican Children", written by İhsan Şerif for 4th-gradee students at the primary school. The aim of this research is to reveal how the national values were taught to fourth-grade students at the primary school. Survey model, one of the applied research methods, has been used in the study. Since it is not possible to examine all the books, İhsan Şerif's "History Lessons for Republican Children" course book has been selected as sample. The analysis of the data has been conducted by document analysis. The titles on national elements cover 10% of the course book . The findings of the analysis have been classified under themes and three themes, which are belonging, civilization, and organization, have been determined. Under the theme of the organization, the states established by Turks throughout the history were mentioned praisefully. The obtained themes consist of factors that provide fourth-grade students at the primary school with motivation about national values and self-confidence in the newly established state. These factors can be defined as cultural, religious, and geographical elements. The message of the course book is that the Turks have established numerous states in various regions throughout the history and have contributed to Western civilization and that it is necessary to promote national elements instead of religious elements

Anahtar Kelimeler

History course book, national consciousness, Turkish history Thesis, discourse

Kaynakça

• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
• Behar, E. B. (1996). İktidar ve tarih. İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Carr, E. H. (2009). Tarih nedir? İstanbul: İletişim Yayınları.
• Carr, E. H. ve Fontana J. (1992). Tarih yazımında nesnellik ve yanlılık. (Çev. Ö. Ozankaya). Ankara: İmge Kitabevi.
• Çapa, M. (2002). Cumhuriyet’in ilk yıllarında tarih öğretimi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (29-30), 39-55.
• Doğan, N. (2011). Osmanlı’dan Cumhuriyete ders kitaplarında devlet kavramının iktidar-eğitim ilişkisi açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2069-2090.
• Güler, İ. (2005). Tarihin toplumdaki işlevi ve öğretimi. İstanbul: Elif Kitabevi.
• Halkin, E. L. (2000). Tarih tenkidinin unsurları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İşçimen, S. (2007). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilkokullarda okutulan tarih ders kitapları (1923–1931). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Şerif, İ. (1926). Cumhuriyet çocuklarına tarih dersleri. İstanbul: Kanaat Kitabhanesi
• Tekeli, İ. (2007). Küreselleşen dünyada tarih eğitiminin amaçları ne olabilir? Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları Buca Sempozyumu 29 Eylül - 1 Ekim 1994. (34-42). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Metin, E. (2015). Tarih ders kitaplarında Türklük şuuru ve milliyetçilik. Ülkü Ocakları, 142, 13-19.
• Özbaran, S. (2003). Güdümlü tarih. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Safran, M. (2009). Türkiye’de tarih öğretimi ve meseleleri. Muammer Demirel ve İbrahim Turan (ed.) Tarih öğretim yöntemleri içinde (s.41-59). Ankara: Nobel yayıncılık. Toprak, Z. (2012). Darwinden Dersim’e cumhuriyet ve antropoloji. İstanbul: Ankara.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, T. (2016). Tarih ders kitaplarında kimlik söylemi. İstanbul: Öz Karacan Matbaacılık.