Toplumsal Cinsiyet Rolü ve Kadın Sağlığı

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 5 - 13, 01.01.2020

Seda Eryılmaz

Öz

Toplumsal cinsiyet rolleri hem kadının hem de erkeğin yaşamını şekillendirmekle birlikte kadın hayatını daha çok etkilemektedir. Eşitsizlikle birlikte kadınlar daha düşük öğrenim düzeyine sahip olmakta, daha az işgücüne katılmakta, daha az gelir elde etmektedir. Bunlara toplumsal baskının da eklenmesiyle yaşanan cinsiyet eşitsizliği doğrudan ya da dolaylı olarak kadın sağlığını etkilemektedir. Özellikle kadın sağlığında toplumsal cinsiyet ayrımcılığının görüldüğü en önemli alan üreme sağlığı hizmetleridir. Kadınlar yaşam süresi boyunca, intrauterin yaşamdan başlayıp çocukluk, ergenlik, yaşlılık dönemlerinde erkeklere göre daha fazla risk faktörlerine maruz kalmaktadır. Gebelik öncesi cinsiyet tercihi, gebelik sonucu kız bebek olması halinde gebeliğin sonlandırılması, kız bebeklerin daha erken sütten kesilmesi, genitalmutilasyon, adölesan evlilikler, bekâret denetimi, kadınların bütün yaşam dönemlerinde maruz kaldığı şiddet, kadın cinayetleri, menopoz ve sonrası dönem, kız çocuklarının okutulmaması, kadın statüsünün ve iş istihdamının yetersizliği kadın cinsiyetinin yaşadığı olumsuz durumların en önemli göstergeleridir. Bu bağlamda söz konusu derlemede toplumsal cinsiyet rolünün kadın sağlığına etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Eşitsizlik, Kadın Sağlığı

The Gender Roles and Women's Health

Öz

Gender roles shape the lives of both women and men, but they affect women's lives more. With inequality, womenhave Genderinequalityexperiencedbyaddingsocialpressuretothemdirectlyorindirectlyaffectswomen'shealth. Reproductivehealthservicesarethemostimportantarea of genderdiscrimination, especially in women'shealth. Womenareexposedtomore risk factorsduringtheirlifetimethan men duringchildhood, adolescenceandold age. Prepregnancygenderpreference, termination of pregnancy in case of a babygirl as a result of pregnancy, prematureweaning violencethatwomenareexposedto in all life periods, femalemurders, menopauseand post-pregnancy, not beingtaughtbygirls, Theinsufficiency of women'sstatusandjobemploymentarethemostimportantindicators of thenegativesituationsexperiencedbythefemalegender. wasaimedtoexaminetheeffects of gender role on women'shealth

Anahtar Kelimeler

Gender, Inequality, WomenHealth

Kaynakça

• Abali S & Oskay U. (2011). "Critical Care At TheObstetric/Obstetride Yoğun Bakim. Journal of EducationandResearch in Nursing 2011;8(1):14-21.
• Akın A. (2003) Toplumsal Cinsiyet Kadın ve Sağlık. Hacettepe Üniversitesi, Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Akın A., & Demirel S. (2003). Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkileri. C.Ü.Tıp Fakültesi Dergisi, Özel eki; 25(4):73-82.
• Akın, A. (2005). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü ve Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Ortak Çalışması, Ankara.
• Akın, A. (2007) Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı ve Sağlık, Toplum Hekimliği Bülteni, 26 (2), 1-9.
• Aksu, B. (2008). Sivil toplum kuruluşları için toplumsal cinsiyet rehberi. Ankara: Odak Ofset Matbaacılık, s.15, 22, 35-45.
• Aktaş, A. M. (2007). Türkiye’de Kadın Sağlığını Etkileyen Sosyoekonomik Faktörler Ve Yoksulluk. Aile Ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (12), 65-70.
• Arat, N. (1996b). Kadın gerçeklikleri. İstanbul:Say Yayınları, s.3-5
• Arıkan, G. (1998). Kadınlarda Sosyal Tabakalaşmave Sosyal Hareketlilik. 20.yüzyılın sonunda kadınlar ve gelecek aktaran Çitci O. (ed). İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yayın No:16. 1.Baskı,). Ankara: TODAİE Yayın No: 285, ss.50- 62.
• Arslan, A. (2003). Eşitsizliğin Teorik Temelleri: Etik teorisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 115-135.
• Attanapola, C.T. (2004). ChangingGenderRolesandHealthImpactsAmongFemaleWorkers in Export-ProcessingIndustries in Sri Lanka. SocialScienceandMedicine, 58,2301-2312.
• Başar & Demirci. (2015). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Şiddet, KASHED, 2015 2(1): 41-52.
• Başar F. (2017). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın Sağlığına Etkisi, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi 2017(3):131-137.
• Başaran A.R. (1984). Kırsal Kesimde: Aile Kurma Çözme, Aile İçi Etkileşim ve İlişkiler. Türkiye’de Ailenin Değişimi Toplum bilimsel İncelemeler. Ankara: Maya Matbaacılık.
• Chen, Y.Y., Subramanian, S. V., Acevedo-Garcia, D &Kawachi, I. (2005). Women’sstatusanddepressivesymptoms: a multilevelanalysis. SocialScience&Medicine, 60 (1), 49-60.
• Cowan B. (1990). Let her die. Indian J Matern Child Health, 1(4),127-128.
• Çoşkun A., & Özdilek R. (2012). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012;9 (3): 30-39.
• Çaylıoğlu, İ. (2002). 2001 Yılı Aile Raporu. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığın Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (511), 45-49.
• Demirgöz Bal M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış. KASHED, 2014;1:15–28.
• Dilbaz N., Erkmen H., Seber G., Kaptanoğlu C., Baysal B & Tekin D. (1992). Üniversite Öğrencilerinin Cinsellikle İlgili Tutumları. Ankara Tıp Dergisi 1992; 14: 17–24.
• Dinç A. (2013). Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı, https://www. researchgate.net/publication/310510220, Erişim Tarihi, 29.09.2019.
• Dökmen YZ. (2004). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar.1.baskı. İstanbul: SistemYayıncılık; 2004. s.10-22.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çatışabilir? Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25,4, 83-88.
• Eren, A. (2005). Korku Kültürü, Değerler Kültürü ve Şiddet. Aile ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 2 (8), 23- 37
• Eroğlu K. (2012). Kadın ve Üreme Sağlığına Genel Bakış. AM Coşkun, editör. Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği el kitabı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2012. s:15-37.
• Fortin, N.M. (2005). Gender Role AttitudesandtheLabour-Market Outcomes of WomenAcross OECD Countries. Oxford Review of EconomicPolicy. 21,3,416-438.
• Giray H. (2004). Bekar Kadınların Aile Planlaması Bilgilerinin Etkileyen Etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2004.
• Güldü, Ö & Ersoy, M. K. (2008). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 (3), 97-117
• Günay & Bener. (2011). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri,TSA / Yıl: 15 S: 3, Aralık 2011.
• Günay T., Giray H., Harç B., Köksal B & Sarı S. (2006). İzmir’de Bir Gecekondu Bölgesinde Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. Sağlık ve Toplum, 2006;16:31-37.
• Hablemitoğlu, Ş. (2005). Toplumsal Cinsiyet Yazıları. (İkinci Baskı, sy. 20-40). İstanbul:ToplumsalDönüşüm Yayınları.
• İmamoğlu, E. O. (1991). Aile İçinde Kadın-Erkek Rolleri. Türk Aile Ansiklopedisi. Ankara: Cilt 3, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı
• Kitiş, Y & Bilgici, S. Ş. (2007). Bir Aile İçi Şiddet Olgusu: Sır Tutma İlkesi İle Şiddeti İhbar Etme Yükümlülüğü Arasındaki Etik İkilem. Aile ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (11), 7-13.
• Kongar, E. (1995). İmparatorluktan GünümüzeTürkiye’nin Toplumsal Yapısı. Cilt 1-2, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Koyun A., Taşkın L & Terzioğlu F. (2011). Yaşam Dönemlerine Göre Kadın Sağlığı ve Ruhsal İşlevler. Hemşirelik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1),67-99.
• Lhila A &Simon KI. (2008). Prenatal HealthİnvestmentDecisions: DoesTheChild'sSexMatter. Demography, 45, 885-905.
• Liu P &Rose GA. (1996). SexSelection: The Right WayForward. Hum Reprod, 11(11), 2343–2345. Neumayer E &Plümper T. (2007). TheGendered Nature of Natural Disasters: Theİmpact of CatastrophicEvents on theGenderGap in Life Expectancy 1981–2002. Annals of theAssociation of AmericanGeographers2007;97:551–66. doi: 10.1111/j.1467-8306.2007.00563.x
• Özdemir O., Ocaktan E &Kanyılmaz D. (2005). Toplumlarda Cinsiyet Oranı ve Etkilendiği Düşünülen Faktörler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 58, 180-188.
• Powell, G.N. &Greenhaus, J.H. (2010). Sex, Gender, andDecisions at TheFamily -WorkInterface. Journal of Management. 36 4,1011-1039.
• Sever, A. (2005). Tabulaştırılan/Tabulaşan Kurumun (Ailenin) Kurbanlıklar Edinme Pratiği. Aile Ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 2 (8), 9-22.
• Sezgin D. (2015). Toplumsal Cinsiyet Perspektifinde Sağlık ve Tıbbileştirme, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of SociologicalResearch, Cilt / Volume 18 Sayı / Number 1 (Nisan/April 2015) : (153-186).
• Stephenson R., Koenig MA., Ahmed S. (2006). DomesticViolenceandSymptoms of GynecologicMorbidityamongWomen in North India. International Family Planning Perspective 2006; 32(4):201-208.
• Şafak, Ş., Çopur, Z & Özkan, M. (2006). Çocukların evle ilgili Faaliyetlere Harcadıkları Zamanın İncelenmesi. www.sdergi.hacettepe.edu.tr/sszcmao.pdf. (erişim tarihi:30.05.2020).
• Şahiner G & Akyüz A. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Üreme Sağlığı. TAF, PreventiveMedicineBulletin 2010; 9(4):333-342.
• Şimşek H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011, 25(2): 119 – 126.
• T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Ulusal Eylem Planı, 2018-2023, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Kurumu, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018. (2019). https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0(Erişim tarihi, 31.05.2020).
• T.C. Sağlık Bakanlığı Kurumu. (2018). Acil Obstetrik Bakım Yönetim Rehberi, Sistem Ofset Bas. Yay. San. ve Tic. Ltd. Şti.
• Terzioğlu F & Taşkın L. (2008). Kadının Toplumsal Cinsiyet Rolünün Liderlik Davranışlarına ve Hemşirelik Mesleğine Yansımaları, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008, 12(2).
• Türmen T. (2003). Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı. Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Sağlık kitabı içinde Ed: A Akın, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2003; 3-16.
• Türmen, T. (1995). Toplumsal cinsiyet ve kadın sağlığı. Un. Platform For Action. p 89-99.
• UNICEF (2013). FemaleGenitalMutilation/Cutting: A Statistical OverviewAnd Exploration of the Dynamics of Change. http://www.unicef.org/media/files/FGCM_Lo_res.pdf (Erişim Tarihi, 30.05.2020).
• Üner, S. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Temel Eğitim Seti. TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, UNFPA, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara: Dumat Ofset.
• World Health Organization. (2011). Human RightsandGenderEquality in Health-SectorStrategies How toAssessPolicy. Geneva: Publications of the World HealthOrganization; 2011. s.9-21.