Çocuğa Yönelik Şiddetin Çocuk Hakları Sözleşmesi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 40, 01.01.2020

Ömer Faruk Akbulut Hümeyra Günaydın

Öz

Şiddet geçmişten günümüze kadar varlığını sürdüren ve bireyler üzerinde olumsuz etkiler yaratabilen bir olgudur. Bu durum karşısında çocuklar en fazla ve derinden etkilenen grup olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocukların ihmal, istismar ve şiddet gibi gelişimlerini olumsuz olarak etkileyen durumlardan korunması ve sağlıklı bir şekilde gelişimlerini sürdürmeleri için hazırlanan Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocuğa yönelik şiddeti önlemede büyük önem taşımaktadır. Bu uluslararası sözleşme aracılığıyla çocukların fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak sağlıklı bir gelişim sürdürmeleri için temel haklar belirlenmiş ve devletlere bazı sorumluluklar yüklenmiştir.Bu araştırmada; çocuğa yönelik şiddet, çocukların haklarını temel alan uluslararası bir sözleşme olan Çocuk Hakları Sözleşmesi bağlamında ele alınmıştır. Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin maddeleri incelendiğinde; sözleşmenin birçok maddesindeçocuğa yönelik şiddet dolaylı veya doğrudan bir çocuk hakları ihlali olarak belirtildiği görülmüştür. Ayrıca bu maddeler fiziksel, psikolojik, cinsel, ekonomik ve siber şiddet gibi bütün şiddet türlerini bir çocuk hakları ihlali olarak ele almıştır

Anahtar Kelimeler

Çocuk, şiddet, çocuk hakları sözleşmesi

An Investigation of Violence Against Children in the Context of the Convention on the Rights of the Child

Öz

Violence is a phenomenon that has existed since the past and can have negative effects on individuals. In the face of this situation, children appear as the group that is most and deeply affected. The Child Rights Convention, which is prepared to protect children from situations that negatively affect their development such as neglect, abuse and violence and to maintain their healthy development, is of great importance in preventing violence against children. Through this international agreement, basic rights have been determined and some responsibilities have been imposed to the states in order for the children to maintain a healthy, physical and psychological development. In this study; violence against children is addressed in the context of the Convention on the Rights of the Child, an international convention based on the rights of children. When the articles of the Convention on the Rights of the Child are examined; It has been seen in many articles of the convention that violence against children is stated as an indirect or direct violation of children's rights. In addition, these articles address all forms of violence such as physical, psychological, sexual, economic and cyber violence as a violation of children's rights

Anahtar Kelimeler

Children, violence, children's rights convention

Kaynakça

• Ayan, S. (2007). Aile içinde çocuğa yönelik şiddet (Sivaş ilköğretim ikinci kademe öğrencileri üzerine bir inceleme). Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Ayan, S., & Kocacık, F. (2009). Çocuk istismarı: Sivas (Türkiye) örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, (1), 953-968.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Alyanak, B. (2019). Şiddet ve çocuk. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 11(1), 37–43.
• Aral, N., & Kadan, G. (2019). Çizgi filmlerde yer alan şiddet öğelerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1) , 57-75. Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students.
• Eurasian Journal of Educational Research (EJER),34, 167-184. Aydın, D., Şahin, N., & Akay, B. (2017). Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk
• Hastanesi Dergisi, 7(1), 8–14. Ayrancı, Ü.,Köşgeroğlu, N., & Günay, Y. (2004). Televizyonda çocukların en çok seyrettikleri saatlerde gösterilen filmlerdeki şiddet düzeyi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 133-140.
• Burger, J.M. (2006). Kişilik. İstanbul: Kaknüs.
• Çakmak, C., Çapar, H., Konca, M., & Korku, C. (2017). Bir halk sağlığı sorunu olarak çocuklara yönelik şiddet:
• Gazete haberleri üzerinden bir araştırma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 101. Çetinkaya Yıldız, E., & Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Okul öncesi çocuklar ve şiddet: Tanık vekurban olma düzeyleri, İlköğretim Online, 9(2), 630-642.
• Davarcı, Y., & Kayıklık, H. (2016). Çocukların aile içinde şiddete maruz kalmaları ve dindarlıkları üzerine ampirik bir araştırma. Bilimname, 2016(32), 109–145.
• Deb, S., & Modak, S. (2010). Prevalence of violence against children in families in Tripura and its relationship with socio-economic factors. Journal of Injury and Violence Research, 2(1), 5.
• Dilmaç, B., & Aydoğan, D. (2010). Parental attitudes as a predictor of cyber bullying among primary school children. World Academy of Science, Engineering and Technology, 67, 167-171.
• Donat B.S., & Özdemir, Y. (2012). İlköğretim öğrencilerinin saldırgan davranışları ile yaş,cinsiyet, başarı durumu ve öfke arasındaki ilişkiler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 169-187.
• English, D. J., Marshall, D. B., & Stewart, A. J. (2003). Effects of family violence on child behavior and health during early childhood. Journal of Familyviolence, 18(1), 43-57.
• Erbay, E. (2013). Çocuk hakları. İstanbul: Yeni İnsan.
• Erdoğan, O. (2011). Çocuk hakları. İstanbul: Acar.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of
• Educational Research (EJER), 27, 31,42. Erdur-Baker, Ö. (2010). Cyberbullying and its correlation to traditional bullying, gender and frequent and risky usage of internet-mediated communication tools. New Media & Society, 12(1), 109-125.
• Erkek, S. (2019). Bir kamu politikası analizi: Türkiye'de çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici politikalar.
• Electronic Turkish Studies, 14(3), 1441-1458.
• Ertürk, Y.D., & Gül, A.A. (2006). Çocuğunuzu televizyona teslim etmeyin: Medya okuryazarı olun. Ankara: Nobel.
• Finkelhor, D., Turner, H. A., Shattuck, A., & Hamby, S. L. (2015). Prevalence of childhood exposure to violence, crime, and abuse: Results from the national survey of children’s exposure to violence. JAMA Pediatrics, 169(8), 746-754.
• Genç Hayat Vakfı (2012). Çocukların ev içinde yaşadıkları şiddet araştırması. 02.04.2020 tarihinde http://www.cocukhaklariizleme.org/wp-content/uploads/evicisiddet-arastirma.pdf adresinden alındı.
• Giordano, F., Ragnoli, F., & Bruno, F. B. (2019). Data on resilience and trauma-related symptoms in Lithuanian children victims of violence. Data in Brief, 23, 1-5.
• Gömleksiz, M., Kilimci, S., Vural, R. A., Demir, Ö., Koçoğlu-Meek, Ç., & Erdal, E. (2008). Okul Bahçeleri
• Mercek Altında: Şiddet ve Çocuk Hakları Üzerine Nitel Bir Çalışma. İlkogretim Online, 7(2), 273-287. Gözübüyük, A. A., Duras, E., Dağ, H., & Arıca, V. (2015). Olağan üstü durumlarda çocuk sağlığı. Journal of
• Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 324–330. Güleç, H., Topaloğlu, M., Ünsal, D., & Altıntaş, M. (2012). Bir kısır döngü olarak şiddet. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 112-137.
• Güngör, F., & Erdurak, Y. (2016). Çocuk hakları ve uygulama stratejileri bağlamında sokakta çalıştırılan çocuklar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 1–35.
• Gürsoy, F., Aydoğdu, F., Aysu, B., & Aral, N. (2014). Göçmen çocukların kaygı düzeylerinin karşılaştırılmalı incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 113–127.
• Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli sığınmacı çocuk işçiler ve sorunları: Kilis örneği. Göç Dergisi (GD), 3(1), 29
• Hillis, S., Mercy, J., Amobi, A., & Kress, H. (2016). Global prevalence of past-year violence against children: a systematic review and minimum estimates. Pediatrics, 137(3), 1-13.
• Hoşgörür, V., & Orhan, A. (2017). Okulda zorbalık ve şiddetin nedenleri ve önlenmesinin yönetimi (Muğla merkez ilçe örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 859–880.
• Hökelekli, H. (2007). Çocuk ve gençlerde şiddet olgusu ve önlenmesine yönelik öneriler. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14), 61–78
• İnce, C. (2019). Göç kuramları ve Suriye göçü üzerine bir değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum
• Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2579–2615.
• Karaaslan, A. (2017). Çocuk ve ergenlerde uçucu madde bağımlılığını etkileyen psikososyal sebepler: Olgu sunumu. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 1–11.
• Karaman Kepenekçi, Y., & Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.
• Kılıçgün, M.Y., & Oktay, A. (2011). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve standardizasyonu. Buca Faculty of Education Journal, 31, 1-22.
• Kul Parlak, N. (2016). İş-yaşam dengesi açısından çocuk bakım hizmetleri. Uluslararası Hakemli Sosyal
• Bilimler E-Dergisi, 58, 159–184. Krug, E. G., Mercy, J. A., Dahlberg, L. L., & Zwi, A. B. (2002). The world report on violence and health. The Lancet, 360(9339), 1083-1088.
• Landsdown, G. (1998). Practice and implementation: The rights of disabled children. The International Journal of Children’s Rights, 6, 221-227.
• Mian, M. (2004). World report on violence and health: what it means for children and pediatricians. The Journal of Pediatrics, 145(1), 14–19.
• Moylan, C. A., Herrenkohl, T. I., Sousa, C., Tajima, E. A., Herrenkohl, R. C., & Russo, M. J. (2010). The effects of child abuse and exposure to domestic violence on adolescent internalizing and externalizing behavior problems. Journal of family Violence, 25(1), 53-63.
• Rubenstein, B. L., & Stark, L. (2017). The impact of humanitarian emergencies on the prevalence of violence against children: an evidence-based ecological framework. Psychology, Health & Medicine, 22(1), 58-66.
• Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 1: Tanımlar. Ankara: Seçkin.
• Ovacık, A.C. (2008). Aile içi şiddetin erkek çocuğun şiddet içeren suç işleme davranışına etkileri. Yüksek Lisans
• Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özay Köse, E., Gül, Ş., & Keskin, B. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin madde bağımlılığı hakkındaki bilgi düzeyleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(8), 264–271.
• Özdemir, F. B. (2019). Uluslararası çocuk kaçırma ve kaçırılan çocukların iadesi. Marmara Üniversitesi Hukuk
• Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 25(2), 1164–1189.
• Özer, S., & Şirin, S.R. (2012). Suriyeli mülteci çocuklar saha araştırması. 16.05.2020 tarihinde http://content.bahcesehir.edu.tr/public/files/files/BAUSuriye_23_11_2012.pdf adresinden alındı.
• Özgür Sayar, Ö. (2006). Yetiştirme yurtlarında akran şiddeti – Ankara’da iki yetiştirme yurdu. Toplum ve Sosyal Hizmet, 17(1), 113-132.
• Özen, Ö., & Kartelli, F. (2017). Türkiye’de yayın yapan çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerdeki şiddet olgusunun analizi. Marmara İletişim Dergisi, 27,81-93.
• Özyürek, A. (2017). Çocuğa yönelik şiddete duyarlık ölçeği geliştirme çalışması. Karabük Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 462–472. Özyürek, A., Kürtüncü, M., Sezgin, E., &Kurt, A. (2020). Üniversite öğrencilerinde çocuğa yönelik şiddete duyarlık ile sorumluluk duygusu ve davranışı arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
• Elektronik Dergisi, 13(1), 19-24. Şahin, F., & Beyazova, U. (2001). Çocuğun şiddetten korunma hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 29(151).
• Şenocak, H. (2006). Korunmaya muhtaç çocuklara sağlanan bakım yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51, 177–228.
• Şenol, D., & Mazman, İ. (2014). Çocuğa uygulanan şiddet: Türkiye özelinde sosyolojik bir yaklaşım.
• Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(1), 11-17.Sevinç, M. R.,
• Davran, M. K., Özel, R., & Sevinç, G. (2014). Şanlıurfa semt pazarlarında taşıyıcılık yapan çocuk işçiler.
• Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 18(3), 21–31. Taşdemir Afşar, S. (2019). Kadına yönelik şiddetin unutulan özneleri: Sığınmaevinde kalan çocuklar. Journal of
• Economy Culture and Society, 59, 185–211. Taşkın, A. (2019). Çocuk hakları konusunda ebeveyn tutumları ile ortaokul öğrencilerinin farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• TBMM (2002). Çocuk haklarına dair sözleşmeye ek çocuk satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisi ile ilgili ihtiyari protokolün onaylanmasının uygun bulunduğu hakkında kanun. 31.05.2020 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4755.html?ref=Klasistanbul.Com adresinden alındı.
• TBMM (2004). Çocuk haklarına dair sözleşmeye ek çocukların silahlı çatışmalara dahil olmaları konusundaki ihtiyari protokolün beyanlar yapılmak suretiyle onaylanması hakkında karar. 31.05.2020 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/25406.pdf adresinden alındı.
• Temel, M., Akgün- Kostak, M., & Çelikkalp, Ü. (2014). Çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerdeki şiddetin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 7(3), 199- 205.
• Tezel, A. (2002). Çocuğa yönelı̇k şı̇ddet. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5(1), 93–100.
• Theodore, A. D., Chang, J. J., Runyan, D. K., Hunter, W. M., Bangdiwala, S. I., & Agans, R. (2005).
• Epidemiologic features of the physical and sexual maltreatment of children in the Carolinas. Pediatrics, 115(3), 337. Tıraşçı, Y., & Gören, S. (2007). Çocuk istismarı ve ihmali. Dicle Tıp Dergisi, 34(1), 70-74.
• Topcu, Ç., Yıldırım, A., & Erdur-Baker, Ö. (2013). Cyber bullying@ schools: What do Turkish adolescents think?. International Journal for the Advancement of Counselling, 35(2), 139-151.
• Tortamış, B. (2009). Sığınmaevinde kalan kadınlarda şiddet öyküsü açısından travma sonrası stres bozukluğu, benlik saygısı ve beden algısının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Adli
• TıpEnstitüsü, İstanbul. TUİK http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 adresinden alındı.
• TUİK (2018). 2017 Güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar. 31.03.2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1070 adresinden alındı. TUİK http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33807 adresinden alındı.
• Uçuş, Ş., & Şahin, A. E. (2012). Çocuk hakları sözleşmesine yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 25–41.
• UNICEF (2017). A familiar face: Violence in the lives of children and adolescents. 31.03.2020 tarihinde https://www.unicef.org/publications/files/Violence_in_the_lives_of_children_and_adolescents.pdf alındı.
• Uzbaş, A. (2009). Okul psikolojik danışmanlarının okulda saldırganlık ve şiddete yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 90–110.
• Ünal, G. (2005). Aile içi şiddet. Aile ve Toplum, 2(9), 1–8.
• Vahip, I., & Doğanavşargil, Ö. (2006). Aile içi fiziksel şiddet ve kadın hastalarımız. Türk Psikiyatri Dergisi, (2), 107–114. World tarihindehttps://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42495/9241545615_eng.pdf;jsessionid=3072286457F5
• E97FA5D5A6DEA54?sequence=1 adresinden alınmıştır. World Health Organization (2016). Violence against children. 01.04.2020 tarihinde https://www.who.int/health- topics/violence-against-children#tab=tab_1 adresinden alındı.
• Yalman, E. (2019). Ebeveyn ve akran ilişkilerinin genç kızlarda madde kullanımına etkisi. Uluslararası Bilimsel
• Araştırmalar Dergisi, 4(2), 372–391. Yaman, E., & Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep
• University Journal of Social Sciences, 11(3), 819-833. Yavuzer, H. (2006). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi.
• Yenibaş, R., & Şirin, A. (2007). Ailede çocuğun istismarı ve umutsuzluk. Ankara: Nobel.
• Yeşilkayalı, E., & Yıldız Demirtaş, V. (2016). İlköğretim öğrencilerinin ebeveynlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 119-140.
• Yıldız, C. (2016). 3-6 yaş çocuklarının tercih ettikleri çizgi filmlerdeki şiddet içeriklerinin analizi. Abant İzzet
• Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2),698-716. Yılmaz Sarkın, S. (2012). Çocuğa yönelik aile içi şiddetin ilköğretim 6. 7. ve 8. sınıf düzeyindeki öğrencilerin iletişim becerileri ve özgüven düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim
• Bilimleri Enstitüsü, Konya. Yurtseven Kılıçgün, M., & Oktay, A. (2011). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve standardizasyonu. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 1-22.
• Zorlu, Y. (2016). Medyadaki şiddet ve etkileri. Humanities Sciences, 11(1), 13-32. adresinden HealthOrganization (2002). World report on violence and health. 01.2020