HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM FARKINDALIKLARI VE KANSER TARAMALARINA YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 363 - 382, 16.12.2024

Elif Keten Edis , Cansever Bektaş

Öz

Bu çalışmanın amacı hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam farkındalıklarını ve kanser taramalarına yönelik bilgi düzeylerini incelemektir. Bu çalışma tanımlayıcı ve kesitsel tiptedir. Araştırma 01-30 Mart 2024 tarihleri arasında 317 hemşirelik bölümü öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri Tanıtıcı Bilgi Formu, Sağlıklı Yaşam Farkındalığı Ölçeği ve Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Öğrencilerin %18.9’unun sigara içtiği, %84.2’sinin düzenli egzersiz yapmadığı, %66.9’unun beslenmesine dikkat etmediği ve %83.9’unun düzenli sağlık kontrolü yaptırmadığı belirlenmiştir. Katılımcıların %78.9’unun serviks kanseri, %95.9’unun meme kanseri ve %92.4’ünün kolorektal kanser hakkında bilgi sahibi olduğu ancak %51.1’inin serviks kanseri, %79.2’sinin meme kanseri ve %49.8’inin kolorektal kanser tarama yöntemlerini bildiği görülmüştür. Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Farkındalığı Ölçeği puan ortalaması 55.98±10.36, Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Ölçeği puan ortalaması 15.42±4.52 olarak bulunmuştur. Ölçek puan ortalamaları arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0.05). Öğrencilerin sağlıklı yaşam farkındalıklarının orta düzeyin üzerinde olduğu, kanser taramalarına yönelik ise yeterli düzeyde bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiştir. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi ve kanser taramalarına yönelik bilgi ve farkındalıklarını geliştirmeye yönelik müdahaleler uygulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencileri, sağlıklı yaşam tarzı, kanserde erken tanı

Etik Beyan

Etik Kurul onayı Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Etik Kurul’undan alınmıştır (Tarih:13.02.2024, Sayı: 179368).

Destekleyen Kurum

Destekleyen kuruluş yoktur.

Proje Numarası

Proje numarası bulunmamaktadır.

AN EXAMINING THE LEVEL OF KNOWLEDGE OF NURSING STUDENTS ON HEALTHY LIFE AWARENESS AND CANCER SCREENING

Öz

This study aimed to examine the healthy life awareness of nursing students and their knowledge levels about cancer screenings. This study was a descriptive and cross-sectional type. The research was conducted with 317 nursing department students between 01 and 30 March 2024. Research data were collected using the Introductory Information Form, Healthy Life Awareness Scale, and Knowledge Scale for Cancer Screening. It was determined that 18.9% of the students smoked, 84.2% did not exercise regularly, 66.9% did not pay attention to nutrition, and 83.9% did not have regular health check-ups. It was observed that 78.9% of the participants had knowledge about cervical cancer, 95.9% about breast cancer, and 92.4% about information about colorectal cancer; however, 51.1% knew the screening methods about cervical cancer, 79.2% about breast cancer, and 49.8% about colorectal cancer. The mean score of the students on the Healthy Life Awareness Scale was 55.98±10.36, and the mean score on the Knowledge Scale for Cancer Screenings was 15.42±4.52. A low-level positive significant correlation was found between the scale mean scores (p<0.05). It was determined that the students' healthy life awareness was above the moderate level, and did not have sufficient knowledge about cancer screenings. Interventions should be implemented to improve nursing students' knowledge and awareness of cancer screenings and healthy lifestyles.

Anahtar Kelimeler

Nursing student, Early diagnosis of cancer, Healthy lifestyle

Proje Numarası

Proje numarası bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Acun, A., & Yadigar, O. (2023). Kavram haritası ile verilen kendi kendine meme muayenesi eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin sağlık inançları ve öz yeterlilik düzeylerine etkisi. Black Sea Journal of Health Science, 6(4), 632-639. http://doi.org/10.19127/bshealthscience.1320775
• Akarsu, R. H., & Alsaç, S. Y. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesini bilme ve uygulama durumlarının belirlenmesi. Bozok Tıp Dergisi, 9(3), 115-121. http://doi.org/10.16919/bozoktip.569248
• Akgün, Ş., Tok, H. H., & Öztaş, D. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık okuryazarlık düzeyleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 247-256. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.930482
• Akın, B., Aksoy, Y. E., & Karakuş, Ö. (2022). Kadınların pap smear testi yaptırma durumu, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve servikal kanserin erken tanısına yönelik tutumları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 273-282. http://doi.org710.34087/cbusbed.1052929
• Alsaraireh, A., & Darawad, M. W. (2019). Impact of a breast cancer educational program on female university students’ knowledge, attitudes, and practices. Journal of Cancer Education, 34(2), 315-322. https://doi.org/10.1007/s13187-017-1304-6
• Altıntaş, R. Y., Erciyas, Ş. K., & Ertem, G. (2022). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin serviks kanseri ile human papilloma virüs enfeksiyonu aşılamasına ilişkin sağlık inanç düzeylerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(1), 40-49. http://doi.org/10.46483/deuhfed.792977
• Aytepe, U. E., & Dönmez, E. (2022). Türkiye’de kolorektal kanser tarama davranışları, etkileyen faktörler ve taramaya katılmama nedenleri: Sistematik derleme. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(1), 56-76. http://doi.org/10.54061/jphn.980767
• Bulut, E. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin prostat kanseri taramalarına yönelik bilgi düzeyini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 1129-1135. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.959849
• Çilengiroğlu, İ. Y., Ünsar, S., & Özgül, E. (2022). Üniversite öğrencilerinin kanser farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 19-27. http://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1032065
• Demirtaş, B., & Demirel, N. (2024). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam farkındalığı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 196-216. http://doi.org/10.38021asbid.1416360
• Doğan, E. S., Şahin, C. K., Akan, D. D., Pakyüz, S. Ç., Işık, K., & Mıngır, K. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin diyabet risklerinin belirlenmesi. Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 5(2), 607-619. http://doi.org/10.52538/iduhes.1107704
• Gökkaya, D., & Alpaslan, M. (2023). Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam farkındalığı ile ilişkisi: Yozgat İli örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 582-594. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1055880
• Kaçmaz, H. Y., & Çürük, G. (2018). Kolorektal kanserli hasta yakınlarının kolorektal kanserden korunmaya yönelik tutumları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 9(1), 36-49. http://doi.org/10.18663/tjcl.302608
• Karaca, T., & Aslan, S. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık durumu algılarının ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4, 734-739. https://doi.org/10.31067/0.2019.223
• Kasar, K. S., & Akyol, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının obezite önyargı düzeyine etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(2), 79-86. http://doi.org/ :10.5222/HEAD.2019.079
• Kayıkçıoğlu, H. (2023). Kadın hemşirelerin serviks kanseri taraması ve human papillomavirus farkındalığının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 14(2), 306-311. http://doi.org/10.18663/tjcl.1270559
• Kelly, M., Wills, J., & Sykes, S. (2017). Do nurses’ personal health behaviours impact on their health promotion practice? A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 76, 62-77. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2017.08.008
• Li, Y., Schoufour, J., Wang, D. D., Dhana, K., Pan, A., Liu, X., Song, M., Liu, G., Shin, H.J., Sun, Q., Al-Shaar, L., Wang, M., Rimm, E.B, Hertzmark, E., Stampfer, M.J., Willett, W.C., Franco, O.H., & Hu, F.B. (2020). Healthy lifestyle and life expectancy free of cancer, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: prospective cohort study. BMJ, 368, 1-10. https://doi.org/10.1136/bmj.l6669
• Mohamed, A., Hassan, H., Gamel, W., & Arafa, A. (2019). Awareness about breast and cervical cancers among nursing students in Beni-Suef University. Journal of Nursing Education and Practice, 9(5), 44-51. https://doi.org/10.5430/jnep.v9n5p44
• Özer, E., & Yılmaz, N. (2020). Sağlıklı yaşam farkındalığı: Bir ölçek geliştirme çalışması. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 3(1), 47-60. http://doi.org/ 10.5336/jtracom.2019-72138
• Öztoprak, F. S., & Ege, E. (2021). Kadın işçilerin kanser bilgi yükü ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ilişkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 141-156. https://doi.org/10.53490/egehemsire.809621
• Öztürk, Y. E., & Uyar, M. (2023). Development of a knowledge scale for cancer screening. Journal of Public Health-Heidelberg, 1-9. http://doi.org/10.1007/s10389-023-01996-0
• Özveren, H., & Yılmaz, E. D. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile egzersiz davranışlarının incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(3), 1505-1518. http://doi.org/10.14687/jhs.v15i3.5214
• Pınar, Ş. P., & Özdemir, S. (2023). Serviks kanseri taramasına başvuran kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(1), 1244-1257. http://doi.org/10.33715/inonusaglik.1164852
• Sağlık Bakanlığı (SB) (2017). Kanser Taramaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramalari
• Sağlık Bakanlığı (SB) (2024). T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2022. https://www.saglik.gov.tr/TR-84930/saglik-istatistikleri-yilliklari.html
• Sapountzi-Krepia, D., Rekleiti, M., Lavdaniti, M., Psychogiou, M., Chaliou, M., Xenofontos, M., & Savva, M. (2017). Evaluating female nursing students' knowledge and attitudes regarding breast self-examination. Health Care for Women International, 38(8), 786-795. http://doi.org/10.1080/07399332.2017.1326921.
• Şeker, N., Yasin, Y. K., Özaydın, E., Çapacı, B., & Okyay, P. (2017). Üçüncü basamak sağlık kuruluşundaki hemşirelerin kanser tarama programları bilgileri ile tarama testlerini yaptırma durumları. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 19(1), 14-18.
• Tekpınar, H., Özen, M., & Aşık, Z. (2018). Aile Hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(1), 28-36. http://doi.org/10.15511/tahd.18.00128
• Ursavaş, F. E. (2021). Hemşirelik öğrencilerine lisans eğitimi sırasında verilen meme kanserine yönelik eğitimin bilgi ve tutuma etkisinin incelenmesi. Androloji Bülteni, 23(3),152-157. http://doi.org/10.24898/tandro.2021.35762
• Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Pender, N. J. (1987). The health-promoting lifestyle profile: Development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-81.
• World Health Organization (WHO) (1985). WHO-Constitution - The First Two Chapters. https://ldb.org/iphw/whoconst.htm#1
• World Health Organization (WHO) (2024). WHO global survey on the inclusion of cancer care in health-benefit packages 2020-2021. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/375828/9789240088504-eng.pdf?sequence=1
• Yiğitoğlu, G. T., Turan, T., Aslan, G. K., & Kartal, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin stresle başetme durumları ve madde kullanım öykülerinin belirlenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 12(3), 371-385. https://doi.org/10.31362/patd.491637