ERKEK TOPLUMSAL CİNSİYET ROLÜ STRESİ ÖLÇEĞİ’NİN (ETCRSÖ) GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 57 - 76, 30.03.2018

Öznur Bayar Özlem Haskan Avcı , Muharrem Koç

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-371876

Cited By: 9

Öz

Toplumsal cinsiyet rollerinin gereklerini yerine getirmek birey
için stres verici olabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye kültüründe Erkek
Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu
amaçla öncelikle, 201 erkek öğrenci üzerinde nitel bir çalışma yapılmış ve
erkeklerin en çok zorluk yaşadıkları konulardan yola çıkılarak Erkek Toplumsal
Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği için maddeler yazılmıştır. Ölçek geçerlik ve
güvenirlik çalışmaları kapsamında, Türkiye’de farklı üniversitelerde lisans ve
lisansüstü öğrenimine devam eden toplam 595 erkek öğrenciye uygulanmıştır.
Ölçeğin kapsam geçerliği için uzman görüşü alınmıştır. Yapı geçerliği
açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Ayrıca ölçeğin
ölçüt bağıntılı geçerliği incelenmiştir. Ölçeğin güvenirliği ise Cronbach Alfa
iç tutarlılık katsayısı (Alpha= ,90) ve test tekrar test yöntemi ile iki ayrı
ölçüm arasında korelasyon katsayısı (,91) hesaplanarak sınanmıştır. Sonuç
olarak ETCRSÖ’nün Türkiye kültüründe erkeklerin toplumsal cinsiyet rolü streslerini
ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolü, toplumsal cinsiyet rolü stresi, erkek toplumsal cinsiyet rolü stresi.

Kaynakça

• Atay, T. (2012). Çin işi Japon işi: Cinsiyet ve cinsellik üzerine antropolojik değiniler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, H. Kan, A. Doğan, N. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık
• Bem, S. L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(2), 155-162.
• Bem, S. L. (1975). Sex role adaptability one consequence of psychological androgyny. Journal of Personality and Social Psychology, 31(4), 634–643.
• Büyüköztürk (2002). Faktör Analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi. Güz. 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18.basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Cattell, R. B. (1978). The scientific use of factor analysis in behavioral and life sciences. New York: Plenum.
• Copenhaver, M.M., & Eisler, R.M. (1996). Masculine gender role stress: A perspective on men's health. In P.M. Kato (Ed.), Health psychology of special populations: Issues in age, gender, andethnicity (pp. 219-235). New York: Plenum Press.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik (3. Basım). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Dökmen, Z. Y. (1991). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi 7(1), 27-40.
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eisler, R. M., & Skidmore, J. R. (1987). Masculine gender role stress: Scale development and component factors in the appraisal of stressful situations. Behavior Modification, 11(2), 123-136.
• Eisler, R. M., & Blalock, J. A. (1991). Masculine gender role stress: Implications for the assessment of men. Clinical Psychology Review, 11, 45–60.
• Eisler, R. M. (1995). The relationship between masculine gender role stress and men’s health risk: The validation of a construct. In R. F. Levant & W. S. Pollack (Eds.), A new psychology of men (pp. 207–228). New York: Basic Books.
• Etcep, (2016). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği projesi. 12 Şubat 2016 tarihinde http://etcep.meb.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Fraenkel, J.R. ve Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education. NY: McGraw-Hill.
• Gillespie, B. L.,& Eisler, R.M. (1992). Development of the Feminine Gender Role Stress Scale: A cognitive-behavioral measure of stress, appraisal, and coping for women. Behavior Modification, 16, 426–438.
• Goldberg, H. (2009). The hazards of being male: Surviving the myth of masculine privilege. Iconoclassics Publishing.
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M.: Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2016). Dünden bugüne insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kavuncu, A. N. (1987). BEM Cinsiyet Rolü Envanteri'ni Türk toplumuna uyarlama çalışmaları. Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Kline, P. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• McCreary, D. R., Newcomb, M. D. & Sadava, S. W. (1999). The male role, alcohol use, and alcohol problems: A structural modeling examination in adult women and men. Journal of Counseling Psychology, 46, 109–124.
• Nunnally, J. & Bernstein, I. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
• O’Heron C. A., & Orlofsky, J. L. (1990). Stereotypic and nonstereotypic sex role trait and behaviour orientations gender ıdentity, and psychological adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 58(1) 134–143.
• Özkan, T. & Lajunen, T. (2005). Masculinity, femininity, and the Bem Sex Role Inventory in Turkey. Sex Roles, 52, 103-110.
• Sauer, M.K. (1992). The role of masculine gender role stress in expressivity and social support network factors. Unpublished doctoral dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, VA.
• Scott, J. W. (2007). Toplumsal cinsiyet: Faydalı bir tarihsel analiz kategorisi. Çev., A. T. Kılıç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for the social sciences (3th ed.). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Swartout, K.M, Parrott, D.J., Cohn, A.M., Hagman, B.T., & Gallagher, K.E. (2014). Development of the abbreviated Masculine Gender Role Stress Scale. Psychological Assessment, 27(2), 489-500.
• Well, S., Kolk, A. M. & Arrindell, W. A. (2005). Cross-cultural validity of the Masculine and Feminine Gender Role Stress Scales. Journal of Personality Assessment, 84(3), 271-278.
• Tang, C. S. K. & Lau, B. H. B. (1995). The Chinese gender role stress scales. Behavior Modification, 20(3), 321.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th edition). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Türkoğlu, B. (2013). Violance as a way of reconstructing manhood: The role of threathened manhood and masculine ideology on violence against women. Yüksek Lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• World Economic Forum, (2010). The global gender gap report. 10 Nisan 2016 tarihinde https://www.weforum.org/reports/global-gender-gap-report-2010/ adresinden alınmıştır.