OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLERE SOĞUK İÇECEK HAZIRLAMA VE SUNMA BECERİSİNİN VİDEO MODEL İLE ÖĞRETİMİN ETKİLİLİĞİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 210 - 229, 30.03.2018

Tuğba Gülsöz Yahya Çıkılı

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-379998

Cited By: 1

Öz

Özel eğitim
kategorisi içinde nöro-gelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğu,
son yıllarda çok sık duyulmaktadır. Otizmli bireylerin eğitiminde en önemli
hedef onların yaşamlarını bağımsız olarak sürdürebilmelerine katkı sağlamaktır.
Araştırmada yüksek fonksiyonlu otizm özelliği gösteren öğrencilere soğuk içecek
hazırlama ve sunma becerilerinin öğretiminde videoyla model olma yönteminin
etkililiği incelenmiştir. Araştırmaya yaşları 10-11 olan üç öğrenci
katılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma yöntemlerinden denekler arası
çoklu yoklu modelin kullanılmıştır. Videoyla model olmanın soğuk içecek
hazırlama ve sunma becerilerinin öğretimindeki etkililiğini değerlendirmek
üzere başlama düzeyi, öğretim ve izleme oturumları gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın
bulguları yüksek fonksiyonlu otizm özelliği gösteren öğrencilere soğuk içecek
hazırlama ve sunma becerilerinin öğretiminde videoyla model olmanın etkili
olduğunu, öğretim bittikten sonra beceriyi koruduklarını göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Anahtar kelimeler: otizm, beceri öğretimi, video modelle öğretim

Kaynakça

• Acar, Ç., & Diken, İ. H. (2012). Otistik bozukluk gösteren çocuklara video model öğretim uygulamalarıyla yapılan çalışmaların incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2719-2738.
• Akmanoglu, N., & Tekin-Iftar, E. (2011). Teaching children with autism how to respond to the lures of strangers. Autism, 15(2), 205-222.
• Akmanoğlu, N. (2008). Otistik çocuklara kötü niyetli yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden kaçınmayı öğretme. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Alberto, P. A., & Troutman, A. C. (2006). Applied behavior analysis for teachers. Pearson: Merril Prentice Hall.
• Attwood, T. (2000). Strategies for improving the social integration of children with Asperger syndrome. Autism, 4(1), 85-100.
• Baş, G. (2012). The effect of teaching learning strategies in an english lesson on students achievement, attitudes, and metacognitive awareness. Journal of Theoretical Educational Science, 5(1), 49-71.
• Birkan, B. (2009). Otizmi olan çocuklar ve eğitimi. Genel Eğitim Okullarında Özel Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim, Gönül Akçamete (Editör). Ankara: Kök Yayınları.
• Birkan, B. (2013). Etkinlik çizelgeleri: otizmli çocuklara bağımsızlık, sosyal etkileşim ve seçim yapmayı kazandırma. . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakğltesi Özel Eğitim Dergisi, 14(1), 61-76.
• Charlop-Christy, M. H., Le, L., & Freeman, K. A. (2000). A comparison of video modeling with in vivo modeling for teaching children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders , 537-552.
• Çıkılı, Y. (2008). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara temel geometrik kavramların öğretiminde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının etkililiği, Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Darıca, N., Abidoğlu, Ü. ve Gümüşçü, Ş. (2005). Otizm ve otistik çocuklar. Ankara: Özgür Yayınları.
• Değirmenci, H. (2010). Zihinsel yetersizliği olan bireylere otel kat hizmetleri becerilerinin öğretiminde videoyla model olma stratejisinin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eliçin, Ö., Avcıoğlu, H. (2014). Otizmi olan çocuklara duyguları ayırt etme becerisi kazandırmada replik silikleştirme ile yapılan öğretimin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 39(171), 317-330.
• Ergenekon, Y. (2012). Teaching basic first-aid skills against home accidents to children with autism through video modeling. educational sciences: Theory and Practice, 12(4), 2759-2766.
• Garretson, H. B., Fein, D., & Waterhouse, L. (1990). Sustained attention in children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 20(1), 101-114.
• Gena, A., Couloura, S., & Kymissis, E. (2005). Modifying the affective behavior of preschoolers with autism using ın-vivo or video modeling and reinforcement contingencies. Journal of Autism and Developmental Disorders , 545-556.
• Genç, D. (2010). Otistik özellikler gösteren çocuklara eşzamanlı ipucuyla öğretim ile eşzamanlı ipucuyla öğretim ve video modelle öğretimin birlikte sunulmasının etkilerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Girli, A. (2004). Rep-R ölçeği ile değerlendirilen ve TEACCH programı uygulanarak eğitilen iki otistik çocuğun gelişimlerinin incelenmesi. Gelişimsel Nöropsikiyatri Toplantıları: Uluslar arası II. İstanbul Otizm Sempozyumu.
• Güven, D., Vuran, S. (2015). Otizm spekturum bozukluğu olan bireylerin sosyal becerilerinin geliştirilmesinde grup müdahaleleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakğltesi Özel Eğitim Dergisi, 16(1), 29-51.
• Hagaman, J.L., & Reid, R. (2008). The effects of the paraphrasing strategy on the reading comprehension of middle school students at risk for failure in reading. Remedial and Special Education, 29(4), 222-234.
• Halisküçük, E. (2007). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere makarna pişirme becerisinin öğretiminde video modelinin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hobson, R. P. (1996). Autism and the development of mind. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Keller, T., Ramisch, J. & Carolan, M. (2014). Relationship of children with autism spectrum disorders and their fathers. The Qualitative Report, 19 (66), 1-15.
• Kırcaali-İftar, G. (2003). Otistik özellik gösteren çocuklara iletişim becerilerinin kazandırılması. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Kırcaali-İftar, G. (2007). Otizm spektrum bozukluğu: İstanbul: Daktylos Yayınları.
• Kırcaali-İftar, G., & Tekin, E. (1997). Tek denekli araştırma yöntemleri. Ankara: Türk Psikologları Derneği Yayınları.
• Koegel, L. K., Koegel, R. L., Hurley, C., & Frea, W. D. (1992). Improving social skills and disruptive behavior in children with autism through self-management. Journal of Applied Behavior Analysis, 25(2), 351-353.
• Koegel, R. L., & Kern Koegel, L. (2006). Pivotal response treatments for autism: communication, social, and academic development. Brookes Publishing Company. PO Box 10624, Baltimore, MD 21285.
• Korkmaz, B. (2000). Infantile autism: adult outcome. In Seminars in clinical neuropsychiatry (Vol. 5, No. 3, pp. 164-170).
• Korkmaz, B. (2000). Yağmur çocuklar. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Korkmaz, B. (2003). Otizm. Farklı Gelişen Çocuklar, Adnan Kulaksızoğlu (Editör). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Kurt, O. (2009). Otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin ve eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülü öğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• LeBlanc, L. A., Coates, A. M., Daneshvar, S., Charlop-Christy, M. H., Morris, C., & Lancaster, B. M. (2003). Using video modeling and reinforcement to teach perspective-taking skills to children with autism. Journal Of Applied Behavior Analysis , 253-257.
• Luiselli, J. K., Russo, D. C., Christian, W. P., & Wilczynski, S. M. (2008). Effective practices for children with autism. New York: Oxford University Pres.
• Mastergeorge, A. M., Rogers, S. J., Corbett, B. A., & Solomon, M. (2003). Nonmedical interventions for autism spectrum disorders. Autism Spectrum Disorders: A Research Review for Practitioners. Washington, DC: American Psychiatric Publishing, 133-160.
• Mechling, L. C., Gast, D. L., & Gustafson, M. R. (2009). Use of video modeling to teach extinguishing of cooking related fires to individuals with moderate intellectual disabilities. Education and Training in Developmental Disabilities, 67-79.
• NAC (2009). Evidence-based practice and autism in the schools: A guide to providing appropriate ınterventions to students with ASD. Randolph, MA: Author.
• NAC (2011). A parent’s guide to evidence-based practice and autism: Providing information and resources for families of children with autism spectrum disorders. Randolph, Massachusetts.
• Nikopoulos, C. K., & Keenan, M. (2004). Effects of video modeling on social ınitiations by children with autism. Journal Of Applied Behavior Analysis , 93-96.
• Nikopoulos, K. C., & Keenan, M. (2007). Usingvideos modeling to teach complex social sequences to children with autism. Journal Autism Developmental Disorder , 678-693.
• Odluyurt, S. (2013). Kaynaştırmaya devam eden otistik özellikler gösteren çocuklara kurallı oyun öğretiminde akranları tarafından doğrudan model olma ve videoyla model olma öğretiminin etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri , 523-540.
• Olcay-Gül, S., Vuran, S. (2010). Sosyal becerilerin öğretiminde video model yöntemiyle yürütülen araştırmaların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri , 217-274.
• Olcay-Gül, S., Tekin-İftar, E. (2012) Otizm spektrum bozukluğu tanısı olan bireyler için sosyal öykülerin kullanımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13, 1-24.
• Ozonoff, S., & Rogers, S. (2003). From Kanner to the millennium. Autism spectrum disorders: A research review for practitioners, 3-33.
• Özdemir, S. (2007). Sosyal öyküler: otistik çocuklara yönelik bir sağaltım. Anakara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 49-62.
• Rock, M.L., & Thead, B.K. (2007). The effects of fading a strategic self-monitoring ıntervention on students academic engagement, accuracy, and productivity. Journal of Behavioral Education, 16(4), 389-412
• Simpson, A., Langone, J., & Ayres, K. M. (2004). Embedded video and computer based ınstruction to ımprove social skills for students with autism. Education And Training in Developmental Disabilities , 240-252.
• Sucuoğlu, B. (2009). Otizm ve otistik bozukluğu olan çocuklar. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş, Ayşegül Ataman (Ed.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tawney, W. J., & Gast, L. D. (1984). Single subject resarch in special education . Columbus: Merril Publishing Company.
• Tekin, E. (2000). Karşılaştırmalı tek denekli araştırma modelleri. Özel Eğitim Dergisi , 1-12.
• Tekin-İftar, E., & Değirmenci, H. D. (2012). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların öğretimi. Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri, Elif Tekin İftar (ed.), 267-321.
• Tekin-İftar, E., & Kırcaali-İftar, G. (2006). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Thomson, T. (2011). Individualized autism intervention for young children: Blending discrete trial and naturalistic strategies. Baltimore, MD: Paul H. Brookes Publishing Co.
• Töret, G., Aykut, Ç., Babacan, A., Özkubat, U. (2015). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda akademik başarı düzeyleri üzerinde kendini izleme stratejisinin etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakğltesi Özel Eğitim Dergisi, 16(2), 125-145.
• Turhan, C (2015). Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklara sosyal beceri öğretiminde sosyal öykü ve video modelle öğretimin etkililik ve verimlilikleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Turnbull, R., Turnbull, A. P., Shank, M., & Smith, S. J. (2004). Ensuring progress in the general curriculum: universal design and inclusion. Exceptional lives: special education in today’s schools, 43-76.
• Van Laarhoven, T., Kraus, E., Karpman, K., Nizzi, R., & Valentino, J. (2010). A comparison of picture and video prompts to teach daily living skills to individuals with autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 25(4), 195-208. , 195-208.
• Vuran, S., & Gül, S. O. (2012). Video modelle öğretim. Sosyal Yeterliklerin Geliştirilmesi, Sezgin Vuran (Ed.), (s. 117-131). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Yanardağ, M., Ergun, N., Yılmaz, İ. (2009). Otistik çocuklarda adapte edilmiş egzersiz eğitiminin fiziksel uygunluk düzeyine etkisi. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 20(1), 25-31.