ORTAOKUL 5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABINDAKİ RESİMLERİN METİNLERLE UYUM DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 250 - 272, 30.03.2018

Adem İşcan , Ahmet Turan Cımbız

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-380009

Cited By: 13

Öz

Bu araştırmada, ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan
resimlerin metinlerle uyumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma tarama
modelindedir. Araştırmanın çalışma grubu, 2016 – 2017 eğitim ve öğretim yılında
ortaokullarda okutulan, MEB yayınlarına ait 5. sınıf Türkçe ders kitabı ile Tokat
il merkezine bağlı ortaokullarda görev yapmakta olan iki Türkçe öğretmeni olmak
üzere iki bölümden oluşmaktadır. Bu iki Türkçe öğretmeni, olasılık temelli
örnekleme yöntemlerinden seçkisiz (random) örnekleme göre seçilmiştir. Araştırma
verileri, doküman analizi tekniği ile toplanmıştır. Araştırmacı tarafından
resim ve metin uyumunu ortaya koyabilmek amacıyla “Resim – Metin İlişkisi
Kategori Listesi” oluşturulmuştur. Araştırmacı ile katılımcılar, Türkçe ders
kitabında yer alan resimlerin ait oldukları metne uygunluğunu bu kategori
listesine göre incelemiştir. Bu kategori listesiyle toplanan veriler, nitel
veri analizi yaklaşımlarından betimsel analiz yaklaşımı kullanılarak analiz
edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma soncunda elde edilen bulgular araştırmanın
amaçları doğrultusunda ve alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Ders Kitabı, Metin, Resim, Türkçe Dersi Öğretim Programı

Kaynakça

• Akkurt, E. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan Türkçe öğretmenlerinin 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici ve tahkiyeli metinlerin anlaşılabilirlikleri ile ilgili görüşleri ve metinlerin okunabilirliği açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Arı, S. (2008). MEB, ilköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitabında resimlerin içerikle uyumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Aygün, A. (2014). 2004-2013 yılları arasında yayımlanan resimli öykü kitaplarında metin-resim ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2014). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (28), 139-151.
• Batur, Z. (2010). Anadili öğretiminde gösterge bilimin yeri: ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle gösterge metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies, 5 (4), 174-200.
• Becer, E. (1996). Bir kitabın grafik tasarımı: armonik kurallar, değerlendirme yöntemleri ve değişen koşullar. Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları Sempozyumu, Ankara.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Damar, Z. (2016). Ortaokul 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki resimlerin çocuk resimleriyle ilgisi ve eğitime yansımaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dikeç, L. (2004). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarında kullanılan kitap resimleri (illüstrasyonlar), teknikleri ve öğrenmeye katkısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duran, S. (2006). Türkçe derslerinde resimlerin kullanımı ve öğrencilerin metinleri anlamalarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ercantürk, O. K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerin uyumu. Turkish Studies, 10 (3), 427-454.
• Erdost, I. (2012). İlköğretim üçüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının resim (illüstrasyon) ve içerik uyumuna ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erkmen, N. (1996). Çağdaş bir ders kitabı nasıl olmalı? Ders kitabını mükemmel yapan nitelikler. Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları Sempozyumu, Ankara.
• Ertok Atmaca, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, 171, 318-328.
• Helvacı Tüzel, Ş. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi ders kitaplarında yer alan görsellerin düzenlenmesi bağlamında değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• İnan Yıldız, F. ve Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II, 251-268.
• İşcan, A. (2004). İlköğretim ikinci kademe sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• İşeri, K. (2003). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler için Çizilen Resimlerin İncelenmesi. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz. 12.01.2017 tarihinde http://www.academia.edu/9039732/T%C3%BCrk%C3%A7e_Ders_Kitaplar%C4%B1ndaki_Metinler_i%C3%A7in_%C3%87izilen_Resimlerin_%C4% sitesinden alınmıştır.
• İşler, A. Ş. (2003). Yazılı ders materyallerinde illüstrasyon kullanımının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 157, 55-63.
• Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlemelerle ilgili olarak ebeveynlerin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Batman Üniversitesi Yaşam Bilim Bilimleri Dergisi,1 (1), 225-232.
• Karadağ, Ö. (2013). Okuma kültürüne katkıları bakımından Türkçe ders kitaplarının resimlemeleri (illüstrasyonları). Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (2), 84-93.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, İ. (2006). Çocuk kitabı resimlerinde estetik boyut. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kaya, M. (2011). Okul öncesi Çocuk Edebiyatı kataloğu. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Kayabekir, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitabı tasarımında yer alan illüstrasyonların (resimlemelerin) metne uygunluk açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kayıkcı, M. (2006). İlköğretim Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik ders kitaplarında görsel tasarım sorunları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Kılıç, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarındaki resimlemelerin çocuğun görsel sanat eğitimine katkıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 24-29.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 105-137.
• Küçükahmet, L. (Editör). (2011). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2016). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2012). Resmi Gazete (12.09.2012). Sayı: 28409.
• Özkan, R. ve Tutkun, S. B. (2014). İlköğretim sosyal alan ders kitaplarının görsel boyut ve içerik tutarlılığı açısından incelenmesi. The Journal Of Academic Social Science Studies, 24, 371-386.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Şeref, İ. ve Yılmaz, İ. (2013). Gökkuşağı Türkçe Öğretim Seti’ndeki okuma metinleri ile görsellerin bütünselliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (27), 505-519.
• Karadağ, Ö. ve Yazıcı, N. (2016). Ortaokul ders kitabı Türkçe 5. sınıf. Ankara: Semih Ofset.
• Tutkun Bulut, S. (2008). İlköğretim ders kitaplarının görsel boyutu ve içerik tutarlılığı açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde
• Uzuner, S. Aktaş, E. ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarının görseller (illüstrasyonlar) açısından değerlendirilmesi. Türk Bilimi ve Araştırmaları, 15 (20), 721-733.
• Yıldıran, N. B. (2007). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi ve içerik analizinin yapılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız Doyran (1997). İlköğretim birinci sınıf ders kitapları illüstrasyonlarının; çocuğun eğitimine katkısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Yılmaz, A. (2005). İlköğretim okulları ilk kademede okutulan ders kitaplarının resimlemeleri yönünden değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.