BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERİNİN “ÖĞRETMEN” VE “OKUL” METAFORLARI

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 4, 1691 - 1710, 15.12.2020

Ayşe Gültepe Süleyman Göksoy

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.58249-541140

Öz

Teknolojinin gelişmesi beraberinde yeni dünya düzenini getirerek tüm insanlığı etkilemektedir. İnsan ihtiyaçlarının değişimi eğitim çevresinde de yeni ihtiyaçlar, değerler meydana getirmekte ve bunlara göre yeni düzenlemeler yapılmasının gerekliliğini ortaya çıkararak öğretmen ve okul yapılarını değişime zorlamaktadır. Bu durumda okulu oluşturan yapının önemli parçalarından olan öğretmen ve öğrencilerin okul algılarını öğrenmek eğitimin güçlendirilmesi için önemli ipuçları verecektir. Bu çalışmada okul ve öğretmen kavramlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen algılarını ortaya çıkarmak adına metaforlar tercih edilmiştir. Araştırmanın amacı, bilişim teknolojileri alanı öğretmenlerinin ve öğrencilerinin, öğretmen ve okul kavramlarına yükledikleri anlamlar ile bu kavramlara dair zihinsel imgelerini, metaforlar yardımıyla belirlemektir. Çalışma kapsamına, Düzce ilinde bulunan, mesleki ve teknik eğitim veren bir ortaöğretim kurumunun bilişim teknolojileri alanında görev yapan öğretmenler ve bu alanda eğitim gören öğrenciler dâhil edilmiştir. Yapılan bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma yöntemi olan olgubilim deseni tercih edilmiştir. Veriler, nitel veri toplama araçlarından olan mecazlar yoluyla toplanarak, veri analizinde betimsel analiz teknikleri kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre katılımcılar genellikle okulu olumlu algılamaktadır. Katılımcı öğretmenlerin çoğu, öğretmeni yönlendirici, yol gösterici olarak algılarken öğrencilerin çoğunluğu öğretici, bilgi verici olarak değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Öğretmen, Okul

“TEACHER” AND “SCHOOL” METAPHORS OF STUDENTS TEACHERS AND SCHOOL METHODS IN INFORMATION TECHNOLOGIES FIELD

Öz

The development of technology brings with it new world order and affects all humanity. The change of human needs creates new needs, values in the education environment, and forces teachers and school structures to change by revealing the necessity of making new arrangements accordingly. In this case, learning the school perceptions of teachers and students, which are among the crucial parts of the school building, will provide important clues for strengthening education. In this study, metaphors were preferred to reveal student and teacher perceptions about school and teacher concepts. The research aims to determine the meaning that teachers and students in the field of information technologies have on the concepts of teachers and schools and their mental images about these concepts with the help of metaphors. The scope of the study included teachers working in the field of information technologies and students studying in this field of a secondary education institution in Düzce, which provides vocational and technical education. A qualitative research method was used in this research. The case study pattern, which is a qualitative research method, was preferred. Data was collected through the metaphors of qualitative data collection tools, and descriptive analysis techniques were used in data analysis. According to the findings of the study, the participants generally perceive the school positively. While most of the participant teachers perceived the teacher as guiding , the majority of the students considered it instructive and informative.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, Teacher, School

Kaynakça

• Akpınar, Y. & Altun, A. (2014). Bilgi toplumu okullarında programlama eğitimi gereksinimi. İlköğretim Online, 13(1), 1-4.
• Alger, C. L. (2009). Secondary teachers' conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25(5), 743-751.
• Arslan, M. M. & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 35(171), 100-108.
• Ateş, Ö. T. (2016). Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 78-93.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Educational Sciences: Theory & Practice, 10(3), 1293-1322.
• Aydın, İ. S. & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
• Aydın, S. & Yalmancı, S. G. (2013). Öğretmen adaylarının biyoloji kavramına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 209-223.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarında öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar yardımıyla analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Ben-Peretz, M., Mendelson, N., & Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
• Cabı, E. & Ergün, E. (2016). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersinin öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik kaygılarına etkisi. Başkent University Journal of Education, 3(1), 37-43.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 669-699.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Cerit, Y. (2010). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Çelik, F. (2006). Türk eğitim sisteminde hedefler ve hedef belirlemede yeni yönelimler. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(11), 1-15.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21), 269-283.
• Danish Ministry of Education and Rambøll. (2012). OECD review on evaluation and assessment frameworks for improving school outcomes: Update to the country background report for Denmark. National Agency for Quality and Supervision. www.oecd.org/edu/evaluationpolicy.
• Demir, C. E. (2007). Metaphors as a reflection of middleschoolstudents’ perception of school: Across cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Alkım.
• Ergün, M. (2009). Eğitim felsefesi. Pegem Akademi.
• Gençer, B. G., Gürbulak, N. & Adıgüzel, T. (2014, Şubat 5-7). Eğitimde yeni bir süreç: Ters-yüz sınıf sistemi. Uluslararası Öğretmen Eğitimi Konferansı, Dubai.
• Göldağ, B. (2019). Lise öğrencilerinin okul kültürü algıları ve okula yabancılaşmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 813-830. https://doi.org/10.17679/inuefd.511330
• Halász, G. (2009). School leadership and leadership development in five Central European countries – synthesis report. In M. Schratz, L. Sláviková, E. Krížková, E. Kecliková, M. Szabó, E. Révész, V. Laššák, A. Hašková, J. Erculj, P. Pecek & G. Halász (Eds.), The role of school leadership in the improvement of learning (pp. 185-267). Country Reports and Case Studies of a Central-European Project, Tempus Public Foundation, Budapest.
• Illich, I.D. (2005). Okulsuz toplum (M. Özay, Çev.). Şule.
• Inbar, D. E. (1996). The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38(1), 77-92.
• Kalaycı, H. & Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Kart, M. (2016). Pedagojik formasyon öğrencileri ile eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kaya, F., Erdoğan, R. & Çağlayan, Y. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okul yaşam kaliteleri ve arkadaşlık ilişkilerinin karşılaştırılması. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 4(2), 107-125.
• Leavy, A. M., McSorley, F. A., & Boté, L. A. (2007). An examination of what metaphor construction reveals about the evolution of preservice teachers’ beliefs about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 23(7), 1217-1233.
• Mahlios, M., & Maxson, M. (1998). Metaphors structures for elementary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29(3), 227-240. https://doi.org/10.1016/S0883-0355(98)00027-5
• Mazlum, A. A. & Balcı, A. (2018). Meslek lisesi öğretmen ve öğrencilerine göre okul: Bir metafor çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2018(47), 1-26.
• Nalçacı, A. & Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 239-258.
• OECD. (2013). Review of evaluation and assessment in education, synergies for better learning, an international perspective on evaluation and assessment. http://dx.doi.org/10.1787/9789264190658-en
• Ocak, G. & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-310.
• Oflaz, G. (2011, Nisan 27-29). İlköğretim öğrencilerinin "matematik" ve "matematik öğretmeni" kavramlarına ilişkin metaforik algıları. 2. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler Kongresi, Antalya.
• Ogurlu, Ü, Öpengin, E. & Hızlı, E. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin okul ve öğretmene ilişkin metaforik algıları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015(46), 67-83.
• Oktay, S. & Çakır, R. (2013). Teknoloji destekli beyin temelli öğrenmenin öğrencilerin akademik başarıları, hatırlama düzeyleri ve üstbilişsel farkındalık düzeylerine etkisi. Journal of Turkish Science Education, 10(3), 3-23.
• Özan, M. B. & Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 106-126.
• Özar, B. (1999). A case study on identifying the perceptions of teachers on the present organizational structure and processes of an educational institution through the use of metaphors [Unpublished doctoral dissertation]. Middle East Technical University.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 213-224.
• Özdemir, S. & Akkaya, E. (2013). Genel lise öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2) , 295-322.
• Özden, Y. (2008). Eğitimde yeni değerler - eğitimde dönüşüm (6. Baskı). Pegem Akademi. Renshaw, C. E., & Taylor, H. A. (2000). The educational effectiveness of computer-based instruction. Computers and Geosciences, 26(6), 677-682.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459-496.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Sarı, M. & Özgök, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinde okula aidiyet duygusu ve empatik sınıf atmosferi algısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 479-492.
• Shewbridge, C., Ehren, M., Santiago, P., & Tamassia, C. (2012). OECD reviews of evaluation and assessment in education: Luxembourg. OECD Publishing.
• Specht, W., & Sobanski, F. (2012). OECD review on evaluation and assessment frameworks for improving school outcomes: Country background report for Austria. Bundesminiterium für Unterricht, Kunst und Kultur.
• Şad, S. N. & Nalçacı, Ö. İ. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 11(1), 177-197.
• Tatlılıoğlu, K. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okul başarılarını olumsuz etkileyen nedenlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma (Bingöl örneği). Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 2013(39), 1-21.
• Toker-Gökçe, A. & Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 63-88.
• Tutkun, Ö. F. & Aksoyalp, Y. (2010). 21. yüzyılda öğretmen yetiştirme eğitim programının boyutları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2010(24), 361-371.
• Yeşilyaprak, B. (2005) Eğitimde rehberlik hizmetleri. Nobel.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Ünal, A. & Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92-109.
• Yıldızlı, H., Erdol, T. A., Baştuğ, M. & Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43.
• Yılmaz, F., Ekinci, D., Abay, L., Geyik, M., Kutat, R. & Yeşil, S. (2015). Eğitim felsefeleri çerçevesinde geleceğin öğretmenleri: Metaforik bir çalışma. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(4), 539-563.