MISSIONARY ACTIVITIES OF THE AMERICAN BOARD UNDER THE UMBRELLA OF EDUCATION IN THE EASTERN AND SOUTHERN REGIONS OF THE OTTOMAN EMPIRE

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 3, 956 - 964, 15.09.2021

Çağrı Demirtaş , Fahri Kılıç

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-955647

Cited By: 1

Öz

The word missionary is derived from the Latin word "missio". This word was translated into English and French as "mission". Mission lexically means duty, authority, power of attorney, and a special duty given to someone to do a job. In the most common and special sense, mission means to spread the Gospel to non-Christian people. In this context, a missioner refers to a person who is authorized, in charge, and committed to disseminating an idea. To become a big state, America initiated its attempts to conquer the Ottoman Empire internally by using its traders and missioners without violating the foreign policy principles it had newly adopted. The American Board was selected as a particular area for missionary activities and an area of education that could easily penetrate the society. The American Board headed towards constructions for missionary activities in the Ottoman lands and initiated official attempts to buy plots and lands to construct on and buildings from the state. The board began to get valuable properties in significant regions of the Ottoman Empire. It initiated missionary activities in the schools it opened in these properties. The American Board, which operated in the Ottoman lands, tried to instill the ideas of freedom in the students of different races and nationalities and arouse their national consciousness with the curricula followed and the books taught in classes. For example, Armenian and Armenian literature were taught in the curricula of Bebek College and Pera Boys' and Girls' Schools. Similarly, Greek education was also given in missionary schools. Students who graduated from these schools began to spread the ideas of independence among the people in their communities. The fact that Bulgaria's constituent statesmen studied at Robert College supports this issue. Likewise, administrators who led Arab nationalism were educated in the Syrian Protestant College.

Anahtar Kelimeler

Missioner, Ottoman Empire, The American Board

OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN DOĞU VE GÜNEY BÖLGELERİNDE EĞİTİM ŞEMSİYESİ ALTINDA AMERİKAN BOARD CEMİYETİNİN MİSYONERLİK FAALİYETLERİ

Öz

Misyonerlik kelimesi, Latince "missio" kelimesinden türemiştir. İngilizce ve Fransızcaya "mission" şeklinde geçmiştir. En yaygın ve özel anlama göre misyon, İncil'i Hıristiyan olmamış halklara yaymaktır. Bu bağlamda misyoner “missioner”, yetkili, görevli, kendisini bir fikrin yayılmasına adamış kimse demektir. Amerika, büyük devlet olabilmek için yeni benimsediği dış politika ilkelerini çiğnemeden tacirlerini ve misyonerlerini kullanarak Osmanlı İmparatorluğu’nu içten fethetme girişimlerine başlamıştır. Amerikan Board Cemiyeti, misyonerlik faaliyetleri için özel bir alan ve topluma kolay nüfuz edilebilecek olan eğitim sahası seçilmiştir. Amerikan Board Cemiyeti Osmanlı topraklarında misyonerlik faaliyetleri için yapılanmaya gitmiş ve yapılar inşaat etmek amacıyla devletten arsa, arazi ve bina almak için resmî girişimler başlatmıştır. Osmanlı Devletinin önemli bölgelerinde değerli mülkler edinmeye başlamıştır. Bu mülklerde açtığı okullarda misyonerlik faaliyetlerine başlamıştır. Osmanlı Devleti topraklarında faaliyet gösteren Amerikan Board Cemiyeti, takip edilen ders programları ve derslerde okutulan kitaplarla farklı ırk ve millîyetlerden olan öğrencilere hürriyet fikirlerini aşılamaya, onların millî şuurlarını uyandırmaya çalışmıştır. Örneğin Bebek Koleji, Pera erkek ve kız okullarının ders programlarında, Ermenice, Ermeni edebiyatı dersleri vardır. Misyoner okullarında benzer şekilde Rumca eğitim de verilmiştir. Bu okullardan mezun olan öğrenciler ise kendi mensubu oldukları topluluklarda bağımsızlık fikirlerini halk arasında yaymaya başlamışlardır. Bulgaristan’ın kurucu devlet adamlarının Robert Kolejinde eğitim görmesi bu malumatı desteklemektedir. Aynı şekilde Arap millîyetçiliğini yöneten idareciler Suriye Protestan Kolejinde yetiştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Misyonerlik, Osmanlı İmparatorluğu, Amerikan Misyonerlik Cemiyeti

Kaynakça

• Akgün, S. (1992). Amerikalı misyonerlerin Anadolu'ya bakışları. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3(3), 1-16. https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000113
• Aksu, A. (2010). Amerikalı misyonerlerin Osmanlı Anadolusu’ndaki eğitim faaliyetleri (1820-1900) ve bunun Osmanlı toplum yapısına etkileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Altunay Şam, E. (2017). Sivas vilayeti’ne bağlı Amasya ve bazı bölgelerde misyonerlerin ve azınlıkların eğitim faaliyetleri ve Osmanlı idaresinin tutumuna ilişkin bazı tespitler. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(12), 18-32.
• Bağçeci, Y. (2008). Osmanlı Devleti’nde Amerikan misyonerlerinin Ermenilere yönelik eğitim faaliyetleri. Turkish Studies, 3(4), 169-192.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, Ö. (2017). Amerikan Misyoner Teşkilatının Türkiye’de eğitim faaliyetleri (1908-1924) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Canyaş, D., Canyaş, H. & Canyaş, F. (2012). Osmanlı’dan günümüze misyonerlerin kültürel alandaki faaliyetleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 31, 55-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16972/177342
• Çoban Döşkaya, F. (2018). American Board ve misyoner Corinna Shattuck’ın Urfa faaliyetleri. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(14). 84-119.
• Danacıoğlu, E. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Amerikan Board Okulları ve Ermeniler. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(10), 131-145. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cttad/issue/25233/266753
• Erdem, M. (1999). Misyonerlik ve Kırgızistan'da misyoner faaliyetleri. Dinî Araştırmalar, 1(3), 5-42.
• İnce Erdoğan, D. (2007). Osmanlı Devleti’nde Amerikalı misyonerler ve Van Ermeni İsyanı (1896) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Öney, C. (2012). American Board ve Sason Ermeni İsyanı’nın Amerika’da propaganda aracı olarak kullanılması. History Studies, 4(3), 137-151.
• Polat Haydaroğlu, İ. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda yabancı okullar. Kültür Bakanlığı.
• Sezer, A. (1999). Atatürk döneminde yabancı okullar (1923-1938). Türk Tarih Kurumu.
• Tazegül, Ü. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde misyonerlik ve spor. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 171-191. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr