2018 Türkçe Öğretmenliği Lisans Programı’ndaki Dil Bilgisi Dersleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 22, 25.03.2023

Salih Kürşad Dolunay

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1097515

Öz

Bu çalışmada 2018 Türkçe Öğretmenliği Lisans Programı’ndaki dilbilgisi derslerinin sayı, içerik ve ders saatleri bakımından incelenmesinin yanı sıra öğretim sürecinde derslerin içeriğine bağlı olarak karşılaşılan sorunlara ilişkin değerlendirmelerde bulunmak amaçlanmıştır. Çalışmaya veri toplamak amacıyla doküman inceleme tekniği, verileri incelemek için içerik analizinin alt tekniklerinden kategorisel analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, Program’daki dil bilgisi ve öğretimine yönelik “Türk Dil Bilgisi 1, Türk Dil Bilgisi 2, Türk Dil Bilgisi 3, Türk Dil Bilgisi 4, Dil Bilgisi Öğretimi ve Anlam Bilimi” dersleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Sonuç olarak Program’daki Türk Dil Bilgisi derslerinin içerik ve ders saatlerinin düzenlenmesi, Anlam Bilimi dersinin zorunlu dersler arasına alınması, Dil Bilgisi Öğretimi dersinin 2 döneme çıkarılması, Program’a Yazım ve Noktalama Öğretimi dersinin yanı sıra Türk dilinin tarihsel dönemleriyle ilgili derslerin de konulması gerektiği görülmüştür. Dil bilgisi öğretimi sürecinde ders içerikleriyle ilgili olarak karşılaşılan sorunların giderilmesi için bir okul dil bilgisinin yazılması ve lisans programına Okul Dil Bilgisi dersinin konulması gerekliliği de ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim fakültesi, Türkçe öğretmenliği lisans programı, ders içeriği, dil bilgisi dersleri

An Analysis of Language Courses in the 2018 Turkish Language Teaching Undergraduate Program

Öz

This study aims to analyze the grammar courses in the 2018 Turkish Language Teaching Undergraduate program in terms of quantity, content, and course hour and evaluate the problems encountered in the teaching process concerning course content. The document review method was used for data collection, and the data were examined using categorical data analysis as one of the sub-techniques of content analysis. We comprehensively examined the grammar and teaching-related courses: “Turkish Grammar-1, Turkish Grammar-2, Turkish Grammar-3, Turkish Grammar-4, Grammar Teaching, and Semantics". As a result, we recommend that the content and hour of the Turkish Grammar courses in the curriculum should be regulated, and the Grammar Teaching course should be extended to two terms. A compulsory Semantics course and courses about historical periods of the Turkish language as well as a Teaching Spelling and Punctuation course should also be included in the program. The necessity of developing and including a Didactic Grammar course has emerged to eliminate the problems with the course content in grammar teaching.

Anahtar Kelimeler

Faculty of Education, Turkish language teaching undergraduate program, course content, grammar courses.

Kaynakça

• Aktan, B. (2009). Türkiye Türkçesinin söz dizimi Gazi Kitabevi.
• Akyüz, K. (2001). Başlangıç’tan 2001’e Türk eğitim tarihi (8. Baskı). Alfa Yayınları.
• Arıcı, A. F. (2008). Üniversite öğrencilerinin yazılı anlatım hataları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 209-220.
• Atabay, N., Özel, S. & Çam, A. (2003). Türkiye Türkçesinin sözdizimi (2. Baskı). Papatya Yayıncılık.
• Atasoy, F. O. (2018). Türkçede noktalama: Sorunlar-çözümler-teklifler (1. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ateş, M. (2015). Türkçe öğretmenliği lisans programlarının öğretmen yeterlikleri açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 41, 293-301. https://doi.org/10.9761/JASSS3175
• Bağcı, H. & Karagül, S. (2013). Yazım ve noktalama eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel, H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı (1. Baskı) içinde (ss. 307-334). Pegem Akademi.
• Bailey, K. D. (1982). Methods of social research (2nd ed.). New York: The Free Press.
• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin grameri (3. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Baymur, F. (1959). Türkçe öğretimi (Birinci Kitap), (6. Baskı). İnkılâp Kitabevi.
• Benzer, A. (2018). Âlem buysa kral benim (imza: nokta): Oyunlarla noktalama işaretleri (7. Baskı). Eğlenceli Bilgi Yayınları.
• Bilgin, M. (2006). Anlamdan anlatıma Türkçemiz (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar (3. Baskı). Siyasal Kitabevi. Bolulu, O. (2005). Sözün ışığı: Uygulamalı noktalama bilgileri (1. Baskı). Toroslu Kitaplığı.
• Boz, E. (2019). Giriş, E. Boz (Ed.), Türkiye Türkçesi III: Sözcük türleri (2. Baskı) içinde (ss. 3-11). Gazi Kitabevi. Böler, T. (2019). Türkiye Türkçesi söz dizimi (1. Baskı). Kesit Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Cem, A. (2005). Dilbilgisi öğretiminde biçim-anlam-kullanım üçlüsü: ders malzemesi hazırlama ve uygulama önerisi. AÜ TÖMER Dil Dergisi, 128, 7-27.
• Cin Şeker, Z. & Çobanoğlu, D. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının günlük dilde sık kullanılan kelimelerin doğru yazımını bilme düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 51-63.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (5. Baskı). M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Siyasal Kitabevi.
• Çankaya, F. Y. (1964). İmlâ öğretimi. Yeni Kitap Basımevi.
• Çifçi, M. (2006). Türkçe öğretiminin sorunları, G. Gülsevin, E. Boz (Ed.), Türkçenin çağdaş sorunları (2. Baskı) içinde (ss. 77-134). Gazi Kitabevi.
• Dağtekin, A. & Zorluoğlu, S. L. (2019). Güncellenen fen bilgisi öğretmenliği lisans programı hakkındaki akademisyenlerin görüşleri. SDU International Journal of Educational Studies, 6(1), 36-53. https://doi.org/10.33710/sduijes.538114
• Delice, H. İ. (2007). Türkçe sözdizimi (3. Baskı). Kitabevi.
• Delice, H. İ. (2012). Sözcük türleri nasıl tasnif edilmelidir?, Turkish Studies, 7(4), 27-34.
• Demir, N. & Yılmaz, E. (2016). Türk dili el kitabı (8. Baskı). Grafiker Yayınları.
• Dolunay, S. K. (2013). Dil bilgisi öğretimi, A. Güzel, H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı içinde (1. Baskı) (ss. 381-414). Pegem Akademi.
• Dumanlı Kadızade, E. (2015). Türkçe eğitimi bölümü öğrencilerinin imla kurallarını uygulama becerileri üzerine bir değerlendirme. Tarih Okulu Dergisi, 21, 527-537.
• Eker, S. (2005). Çağdaş Türk dili (3. Baskı). Grafiker Yayınları.
• Erdem, İ. (2007). İlköğretim II. kademede dil bilgisi öğretiminin sorunları üzerine bir araştırma [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ergin, M. (1998). Türk dil bilgisi. Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Ergün, M. (1997). Atatürk devri Türk eğitimi (2. Baskı). Ocak Yayınları.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi (4. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Kadıoğlu Matbaası.
• Gülsevin, S. (2020). Tümce türleri I. E. Boz (Ed.), Türkiye Türkçesi IV: Sözdizimi (1. Baskı) içinde (ss. 121-137). Gazi Kitabevi.
• Hatiboğlu, V. (1972). Türkçenin sözdizimi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kalfa, M. (Basım yılı yok). Türkçede noktalama. Yargı Yayınevi.
• Kana, F. & Gümüşkaya, T. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının yazım yanlışı yapma düzeyleri: bir durum çalışması. Journal of Social and Humanities Research, 5(24), 1490-1500.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi (1. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Karabuğa, H. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım çalışmalarında noktalama işaretlerini ve yazım kurallarını kullanabilme düzeyleri [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Karahan, L. (2018). Türkçede sözdizimi (25. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Karatay, H. & İpek, O. (2017a). Yazım öğretimi ve yöntemleri. International Journal of Language Academy, 5(3), 329-347.
• Karatay, H. & İpek, O. (2017b). Türkçe ders kitaplarında yazım öğretimi ve sözcüklerin doğru yazımına yönelik etkinlik örnekleri. International Journal of Language Academy, 5(8), 246-263.
• Kemiksiz, Ö. (2020). Öğretmen adaylarının yazılı anlatımlarındaki imla hataları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 35-55.
• Kılıç Özmen, Z. (2019). 2018 sınıf öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 521-548. https://doi.org/10.18039/ajesi.577387
• Koç, N. (1996). Yeni dilbilgisi (3. Baskı). İnkılâp Kitabevi.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri: Şekil bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kurudayıoğlu M. ve Tüzel S. (2011). Türkçe eğitimi lisans programının Türkçe öğretmeni özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 1(2), 40-51.
• Özbay, M. (2005). Türkçe eğitimi bölümleri için lisans programı önerisi. M. Özbay (Ed.), Eğitim Fakültelerinde Yeniden Yapılandırmanın Sonuçları ve Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu 22-23-24 Eylül 2005 içinde (ss. 311-334). Ankara: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi.
• Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri II (1. Baskı). Öncü Kitap.
• Özkan, M. & Sevinçli, V. (2008). Türkiye Türkçesi söz dizimi. 3F Yayınevi.
• Özmen, M. (2013). Türkçenin sözdizimi (1. Baskı). Karahan Kitabevi.
• Pilav, S. (2008). Terim sorun ve eğitim öğretimde terimlerin yeri ve önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 267-276.
• Sağdıç, M. (2018). Türkiye’de 2018 yılında uygulamaya konulan sosyal bilgiler lisans programının 2006 lisans programı ile karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 308-321. https://doi.org/10.20860/ijoses.488657
• Sağdıç, M. (2020). 2018 yılı coğrafya öğretmenliği lisans programının alan bilgisi, genel kültür ve pedagoji dersleri açısından analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 130-144.
• Stebler, M. Z. & Aykaç. N. (2019). 2018 Türkçe öğretmenliği lisans programının öğretim elemanlarının görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 116-138. https://doi.org/10.31464/jlere.610269
• Şarpal, H. & Acun, İ. (2019). 2018 yılı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programında yapılan değişikliklerin incelenmesi. E. Artvinli (Ed.), II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK 2019) Bildiriler Kitabı içinde (ss. 86-91). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Şimşek, R. (1987). Örneklerle Türkçe sözdizimi (1. Baskı). Kuzey Gazetecilik, Matbaacılık ve Ambalaj San. A. Ş. Temizkan, M. (2014). Metin temelli dil bilgisi öğretimi ve uygulamaları. M. Özbay (Ed.), Türkçe eğitimi açısından dil bilgisi öğretimi (2. Baskı) içinde (ss. 129-152). Pegem Akademi.
• Tokgöz, H. & Tangülü, Z. (2019). 2006 ve 2018 sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı üzerine karşılaştırmalı bir analiz çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23 (özel sayı), 97-119.
• Topuzkanamış, E. (2009). Türkçe eğitimi bölümü öğrencilerinin imla başarıları. Turkish Studies, 4(3), 2171-2189. Uludağ, E. (2002). Eğitim fakültesi öğrencilerinin bazı yazım kurallarını uygulama becerilerinin kayıtlı olunan program ve cinsiyet bakımından incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 23-43.
• Yaman, İ. (2018). 2006 ve 2018 İngilizce öğretmenliği lisans programları üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirme. EKEV Akademi Dergisi, 22(76), 149-164. https://doi.org/10.17753/Ekev966
• Yener, M. L. (2007). Türk dilinde sözcük türleri tasnifi sorunu üzerine. Turkish Studies, 2(3), 606-623. Yeni YÖK üniversitelere yetki devrine devam ediyor…. (2020, 18 Ağustos). Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/egitim-fak%C3%BCltelerine-yetki-devri.aspx
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, D. & Ceran, D. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı sınavlarda yaptıkları dil yanlışları. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı (1. Baskı) içinde (ss. 1047-1062). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2011). Doğu ve güneydoğu Anadolu bölgesinden üniversitemize gelen öğrencilerin Türkçe öğretiminde karşılaştıkları sorunlar. İ. Yazar (Ed.), III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Aralık 2010 İzmir) Bildiri Kitabı içinde (ss. 1047-1052). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2017). Türkiye Türkçesinde sözcük türlerinin tanımlanmasındaki temel sorun ne? Yöntem arayışı mı, ölçüt geliştirme mi?, Sözlük Bilimi Üzerine Araştırmalar içinde (ss. 24-40). Pegem Akademi.
• YÖK (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara: T.C. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. [Electronic version] İnternetten 24.11.2019’da YÖK’ün resmî internet sayfasından alınmıştır: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf
• YÖK (2007). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara: T.C. Yükseköğretim Kurulu. [Electronic version] İnternetten 24.11.2019’da YÖK’ün resmî internet sayfasından alınmıştır: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf
• YÖK. Türkçe Öğretmenliği Lisans Programı. [Electronic version] İnternetten 24.11.2019’da YÖK’ün resmî internet sayfasından alınmıştır: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Turkce_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
• Yurdakal, İ. H. (2018). Değişen sınıf öğretmenliği lisans program içeriğinin incelenmesi. Ulakbilge, 6(29), 1483-1499. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-06-29-10